Morgunblaðið - 20.01.1981, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. JANÚAR 1981
47
Ronald Reagan áaamt konu sinni, Nancy, í Waahington.
Ronald Reagan sver
embættiseið í dag
Washington. — AP.
RONALD Reagan tekur í dag,
þriOjudaK við embætti forseta
Bandarikjanna. í tilefni emb-
ættistöku Reaiíans er mikið um
dýrðir í Washington. Talið er,
að um 100 þúsund manns séu
komnir til höfuðborgarinnar til
að vera við hátíðahöldin. Reag-
an sver embættiseið sinn á
hádegi að staðartíma.
Ronald Reagan hefur þegar
samið ræðu sína í tilefni dags-
ins. Að sögn náins aðstoðar-
manns hans, þá mun ræðan lýsa
vel þeim markmiðum sem Reag-
an hefur sett sér. Megininntak
ræðunnar er „upphaf endur-
reisnar", að sögn aðstoðar-
mannsins. „Reagan mun leggja
áherzlu á eflingu atvinnulífsins,
lækkun skatta, minnkun ríkis-
umsvifa og hjöðnun verðbólgu,"
sagði hann. Jimmy Carter, frá-
farandi forseti Bandaríkjanna
verður viðstaddur þegar Reagan
tekur við embætti forseta.
Ronald Reagan er 69 ára að
aldri og verður elsti maðurinn í
sögu Bandaríkjanna til að taka
við forsetaembættinu.
írakar setjast um
kyrrt í Khuzistan
Bcirut. 19. jan. AP.
HAFT VAR eftir talsmanni ír-
aksstjórnar i öllum dagbiöðum
Kuwaits sl. sunnudag. að trakar
ætluðu ekki að hörfa frá núver-
andi víglínu í Khuzistan-héraði
enda væri þar um að ræða
„raunveruleg landamæri“ rikj-
anna íraks og írans.
í Teheran átti Bani-Sadr for-
seti fund með Khomeini um gang
styrjaldarinnar og í útvarpinu
var haft eftir honum, að það tæki
„meira en dag eða tvo að reka
óvininn af höndum sér“. Sl.
sunnudag hittust þeir að máli í
Teheran, Bani-Sadr og Olof
Palme, sérstakur sendimaður
Sameinuðu þjóðanna, sem reynt
hefur að miðla málum milli
stríðsaðila. Bani-Sadr tjáði
Palme, að íranir gætu ekki sætt
sig við vopnahlé fyrr en allt
íraskt herlið væri farið af ír-
anskri grund.
Irakar hafa margsinnis boðist
til að draga herlið sitt frá íran ef
íranir féllust á yfirráð þeirra
fyrrnefndu yfir Shatt-El-Arab,
sem er eini aðgangur þeirra að
sjó. Iranar segjast aldrei munu
fallast á þá skilmála.
Talsmenn íraka segja að þeir
Slokkhólmi, 19. jan. - AP.
HOPUR manna, að sögn lögreglu
nokkur hundruð manns, safnað-
ist saman við sendiráð Sovétríkj-
anna í Stokkhólmi í kvöld, bar
blys og spjöid þar sem þess er
krafizt að Raoul Wallenberg
verði látinn laus úr haldi.
í gær voru liðin 35 ár síðan
Wallenberg, mikill bjargvættur
gyðinga í Búdapest í stríðslok, var
tekinn höndum af sovézkum her-
sveitum þar í borg og fluttur til
Sovétríkjanna. Fólkið hrópaði:
„Við viljum fá Wallenberg aftur"
og síðan var reynt að afhenda
mótmælabréf í sendiráðið, en
sendiráðshliðinu var ekki lokið
upp.
Mótmælagöngur af svipuðum
toga voru einnig haldnar í Wash-
ington, London, París og Tel Aviv.
Fyrirliði sænska hópsins var lög-
fræðingurinn Ingrid Garde Wid-
ermar, formaður Wallenberg-
nefndarinnar. Hún var einnig í
forsæti tveggja daga alþjóðlegra
Wallenberg-réttarhalda sem efnt
var til í Stokkhólmi í sl. viku og
sagt hefur verið frá. Mótmæla-
göngur þessar fóru hvarvetna
friðsamlega fram.
ráði nú 24.000 fermílum lands í
Khuzistan-héraði, eða Arabistan
eins og þeir kalla það, og kveðjast
albúnir til að siofna þar sjálf-
stætt ríki araba, sem séu þar í
meirihluta.
Litlar fréttir fara af stríðs-
átökum þjóðanna og virðist sem
gagnsókn írana hafi litlu breytt
um þráteflið sem ríkt hefur
síðustu vikurnar.
Walesa kominn heim
Varsjá. 19. janúar. — AP.
LECH Walesa, leiðtogi Samstöðu,
sagði við fréttamenn að hann
hefði heitið Jóhannesi Páli páfa,
að „stofna ekki til vandræða“ í
Póllandi.
Sex daga heimsókn Walesa til
Ítalíu lauk í dag og flaug Walesa
til Varsjár. Páfi hvatti Walesa og
félaga hans í hinum óháðu verka-
lýðsfélögum í Póllandi til að sýna
gætni og hófsemi, jafnframt því
að vera hugrakkir.
Það lá vel á Walesa þegar hann
fór frá Rómaborg. Hann gerði að
gamni sínu við fréttamenn og
hældi ítalskri matargerð. „Ég hef
ekki vigtað mig en ég held að ég
hafi þyngst," sagði Walesa og
brosti.
Þetta gerðist 20. janúar
Víða Wallenberg-göngur um helgina
1265 — Enska þingið kemur fyrst
saman.
1839 — Chilemenn sigra í orrust-
unni við Yungay gegn sambands-
ríki Perú og Bólivíu og bandalag
þeirra splundrast.
1841 — Kínverjar láta Hong Kong
af hendi við Breta.
1941 — Franklin D. Roosevelt
verður fyrsti forseti Bandaríkj-
anna sem situr fleiri en tvö kjör-
tímabil.
1953 — Embættistaka Dwight D.
Eisenhowers forseta.
1961 — John F. Kennedy verður
35. forseti Bandaríkjanna.
1969 — Richard M. Nixon verður
37. forseti Bandaríkjanna.
1977 — Jimmy Carter verður 39.
forseti Bandaríkjanna.
Afmæli. Jean Jacques Barthele-
mym, franskur rithöfundur
(1716—1795) — Paul Cambon,
franskur stjórnmálaleiðtogi
(1834—1924) — Patricia Neal,
bandarísk leikkona (1926 ---).
Andlát. 1612 Rudolf keisari II —
1779 David Garrick, leikari — 1900
John Ruskin, gagnrýnandi — 1926
Charles Doughty, landkönnuður —
1936 Georg V Bretakonungur.
Innlent. 1490 Englendingum heim-
ilað að sigla til íslands til verzlun-
ar samkvæmt samningi við Dani —
1732 f. Halfdan Einarsson — 1826
f. Benedikt Sveinsson — 1841 d.
Jörundur Jörundarson hundadaga-
konungur — 1921 d. Stefán Stef-
ánsson skólameistari — 1922 d.
Pétur Jónsson ráðherra frá Gaut-
löndum — 1975 Brezk herskip sigla
út fyrir 200 mílna mörkin — 1904
f. sr. Jakob Jónsson — 1%3 d.
Einar Ásmundsson.
Orð dagsins. Taktu heiminn eins
og hann er, ekki eins og hann ætti
að vera — Óþekktur höfundur.
Gísladeilan - Gísladeilan — Gísladeilan — Gísladeilan — Gísladeilan — Gísladeilan
„VIÐ höfum komizt að sam-
komulagi við trana, sem ég tel
að muni leiða til þess, að
gislarnir fái frelsi.“ Með þess-
um orðum skýrði Jimmy Carter
forseti frá lausn gisladeilunnar
á siðasta starfsdegi sinum i
embætti. Forsetinn var þreytu-
legur og neitaði að lýsa tilfinn-
ingum sínum. „Ég mun bíða
með það, þar til gíslarnir hafa
verið látnir lausir.“ sagði hann.
Flogið hefur fyrir, að forsetinn
fari til Vestur-Þýzkalands að
taka á móti gislunum.
Myndin er af Carter þegar
hann sagði frá samkomulaginu.
Tass:
Bandaríkin „neydd-
ust“ til að semja
Mtwkvu, 19. janúar. - AP.
SOVESKA fréttastofan Tass birti í
Gíslarnir munu fá góða
umönnun í Þýzkalandi
dag frétt um samkomulag Banda-
rikjamanna og trana um gislamál-
ið. Fréttastofan sagði, að Bandarík-
in hefðu „neyðst“ til að semja við
írani, eftir að „hernaðar og kúgun-
araðgerðir brugðust“ eins og það
var orðað.
„Bandaríkin reyndu fyrst ögrandi
hernaðaraðgerð og jafnframt var
írönum hótað innrás. Samhliða
þessu, þá beittu Bandaríkjamenn
margs konar kúgunaraðgerðum. Þeir
ráku íranska sendiráðsmenn frá
sendiráðinu í Teheran og settu
viðskiptabann á landið. Allar þessar
aðgerðir brugðust og því neyddust
Bandaríkjamenn til að semja við
írani,“ sagði fréttastofan. Fyrr um
daginn ásakaði Pravda, málgagn
kommúnistaflokksins, Bandaríkja-
menn um „óheiðarleg vinnubrögð" í
samningaviðræðunum.
Washimrton. 18. jan. — AP.
SJÚKRAHÚSHERBERGI með
sjónvarpi, ókeypis sími og banda-
riskur matur biða bandarísku
gíslanna 52 í Vestur-Þýzkalandi.
fyrsta hvíldarstað þeirra á leið-
inni heim frá íran.
Cyrus R. Vance, sem var utan-
ríkisráðherra þegar Bandaríkja-
mennirnir voru teknir i gíslingu
4. nóv. 1979, verður sennilega
formaður nefndarinnar. sem tek-
ur á móti gislunum. ef og þegar
þeir koma til Wiesbaden með
flugvél frá ótilgreindu hlutlausu
riki.
Jimmy Carter forseti fer kannski
sjálfur til Wiesbaden til að fagna
gíslunum, en Jody Powell, blaða-
fulltrúi Hvíta hússins, segir að það
séu aðeins „bollaleggingar" á þessu
stigi.
Vance, sem sagði af sér í maí sl.
til að mótmæla hinum misheppn-
aða leiðangri til að bjarga gíslun-
um, verður einn 30 manna í sér-
stakri nefnd embættismenna, sem
bíða eftir því að verða sendir til
Wiesbaden um leið og tilkynnt
verður að gíslarnir hafi verið látnir
lausir.
í nefndinni eru meðal annarra
læknar, sálfræðingar, diplómatar,
blaðafulltrúar og embættismenn
undir forustu Ben H. Read, aðstoð-
arutanríkisráðherra. Gíslarnir
munu verða fyrst sendir til hlut-
lauss ríkis, ef til vill Alsír.
Fyrsti dvalarstaður gíslanna
verður sjúkrahús bandaríska flug-
hersins í Wiesbaden, þar sem í ráði
er að þeir dveljist í nokkra daga
meðan þeir eru að ná sér. Þeir verða
undir handarjaðri lækna og sál-
fræðinga, sem munu skoða þá,
ráðleggja þeim og verða þeim til
trausts og halds.
Fjölskyldur gíslanna hafa verið
beðnar um að fara ekki til Þýzka-
lands, þótt sumir ættingjanna hafi
hraðlega gagnrýnt þá ákvörðun
utanríkisráðuneytisins. En ef fjöl-
skyldurnar fara til Þýzkalands
þrátt fyrir allt geta þær dvalist á
Amelia Earhart-hóteli flughersins
við hliðina á sjúkrahúsinu.
Hver gísl fær sérstakt herbergi
með sjónvarpstæki, sem verður
stillt á rás sjónvarpsstöðvar hers-
ins. Þeir fá að sjá myndir af
myndsegulböndum og þeim verður
sagt frá því sem gerzt hefur í
heimsmálunum síðan þeir voru
teknir í gíslingu fyrir 14 mánuðum.
Hver gísl fær eigin síma og getur
hringt ókeypis. Þeir þurfa ekki að
hitta blaðamenn frekar en þeir
vilja.
Þegar gíslarnir hafa hvílzt og
vanizt því að vera frjálsir á ný
verða þeir sendir til ótiltekins
staðar skammt frá Washington, þar
sem þeir fá að hitta fjölskyldur
sínar og vini. Seinna fara þeir til
Andrews-flugstöðvarinnar í útborg
Washington í Maryland, þar sem
háttsettir embættismenn og þakk-
látir landar munu bjóða þá opinber-
lega velkomna heim.
Utanríkisráðuneytið ráðgerir að
gíslarnir fái ítarlega ráðgjöf svo og
fjölskyldur þeirra, og reglulegir
fundir verða haldnir með gíslunum
til að sigrast á sameiginlegum
vandamálum og hjálpa þeim að ná
sér.
Þessir ráðgjafafundir geta haft
úrslitaþýðingu. Ýmsir sálfræðingar
segja, að það tilfinningaumrót, sem
bíður gíslanna þegar þeir snúa
aftur, geti reynzt eins mikil sálræn
martröð — á sinn hátt — og hin
langa fangavist þeirra.
spörum
RAFORKU
Lausnar gislanna beðið með óþreyju
Frá önnu Bjarnadóttur.
fréttaritara Mbl. I Waahlngton,
19. janúar.
BANDARÍSKA þjóðin beið frétta allan
mánudaffinn af brottför handarísku rísI
anna í Iran frá Teheran. Jimmy Carter
vonaðist til að geta farið tll Wiesbaden,
Þýskalandi, til að taka á móti KÍslunum
þar ok koma heim aftur í tima fyrir
embættiseiðtöku Ronalds Rea^ans á
þrlðjudaK En tafir í íran Kerðu honum
það ókleift. Reagan hefur tilnefnt Carter
i móttökunefnd, sem mun fagna KÍslun-
um i Þýskalandi við komuna þangað.
Allir fagna yfirvofandi lausn gíslanna,
en þó gagnrýna margir ákvörðun Carters
að semja við írani, sem þeir kalla
hryðjuverkamenn eða villimenn, og hegna
þeim ekki verulega fyrir handtöku gísl-
anna. Því er fagnað, að Reagan mun
líklega hefja stjórnartíð sína með
vandann í fran að baki, en flestir eru
sammála um, að Bandaríkin þurfi nú að
móta stefnu, sem ráðamenn munu fylgja,
ef svipaðar aðstæður koma einhvern
timann upp aftur.