Morgunblaðið - 30.04.1981, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 30. APRÍL 1981
37
Minning:
Þorsteinn Tómas
Þórarinsson
í dag kveðjum við höfuðsnilling
íslands-djassins. Alla tíð hefur
Gunnar Ormslev verið óaðskiljan-
legur hluti íslenskrar djassvakn-
ingar. Það var mikið happ fyrir
íslenskt tónlistarlíf er Gunnar
Ormslev flutti hingað frá Kaup-
mannahöfn átján ára gamall. Alla
tíð síðan hefur hann auðgað ís-
lenskan djass öðrum fremur.
Stundum hélt hann til meginlands
Evrópu og gerði góða veislu með
meisturum sínum, Count Basie og
Stan Getz eða öðrum spámönnum,
en alltaf sneri hann heim aftur
reynslunni ríkari pg jós af nægt-
arbrunni sínum Islands-djassin-
um til blessunar.
Oft sótti Gunnar Jazzvakningu
heim og síðast í hópi Kópavogs-
krakkanna. Þá leyndi handbragð
stórhljómsveitarsnillingsins sér
ekki.
Hafi hann þökk fyrir hinn ljúfa
blástur og heitu sveiflu.
Jazzvakning
í dag verður jarðsunginn frá
Dómkirkjunni tengdafaðir minn,
Gunnar Ormslev. Gunnar var
fæddur í Kaupmannahöfn 22.
mars árið 1928 og var því nýorðinn
53 ára er hann lést eftir stutta
sjúkdómslegu. Hann var einka-
barn hjónanna Aslaugar Jónsdótt-
ur, Þórarinssonar, fyrrum
fræðslumálastjóra og Jens Gjed-
ing Ormslev, bankafulltrúa í
Handelsbanken í Kaupmanna-
höfn. Gunnar ólst upp í Danmörku
og átti heima fyrstu 17 ár ævi
sinnar þar í landi. Að stríðinu
loknu ákvað hann að flytjast til
íslands og má ætla að sú ákvörðun
hafi reynst foreldrum hans þung-
bær í fyrstu, en Gunnar hélt ætíð
mjög nánum tengslum við for-
eldra sína meðan þeirra naut við.
Gunnar ákvað snemma að gera
tónlistina að ævistarfi sínu. Slíkt
starf er erfitt og vanmetið af
flestum okkar. Hann valdi sannar-
lega rétta braut og skipar hann
sess meðal okkar fremstu tónlist-
armanna. Tónlistarferill hans
verður ekki rakinn hér, en þó get
ég ekki orða bundist og vil minna
á hið mikla og óeigingjarna
brautryðjendastarf, sem hann
vann í þágu jazztónlistarinnar hér
á landi. Gunnar, sem var algjör-
lega sjálfmenntaður á sviði tón-
listarinnar, naut þess að leiðbeina
og kenna ungum og áhugasömum
saxófónleikurum og miðla þeim af
þekkingu sinni svo mikið sem
hann mátti. Honum féll vel að
kenna, hefði hans notið lengur við
hefði hann sennilega helgað sig
því starfi óskiptur.
Gunnar var hæglátur og dag-
farsprúður maður, en fæddur
húmoristi. En þrátt fyrir að hafa
gert það að atvinnu sinni að spila
á mannamótum, þá var hann
fremur hlédrægur að eðlisfari og
undi sér best í þröngum vina- og
fjölskylduhópi, þar sem frábær
frásagnar- og kímnigáfa hans
naut sín best.
Það var gaman að ræða við
hann um vandamál lands og
þjóðar, því hann sá og skildi þau
vel, en hann gat jafnframt dregið
fram spaugilega hlið á máli
hverju.
Frístundum sínum, sem ekki
voru margar, eyddi hann yfirleitt
heima við með bók í hönd eða
hlustaði á eftirlætistónlist sína,
jazzinn, sem átti hug hans allan.
Gunnar bjó yfir miklum fróð-
leik um hagi ýmissa annarra
landa, sem hann hafði aflað sér
við lestur erlendra bóka, svo og á
ferðalögum víða um heim.
Það er erfitt að sætta sig við að
hann hafi svo snemma og svo
skyndilega lagt af stað í sína
hinstu ferð til þess áfangastaðar
sem bíður okkar allra. Ég þakka
honum samfylgdina.
Leifur Franzson
Það mun hafa verið um 1952
sem ég var ráðinn til starfa hjá
versl. Hans Petersen og þá sem
staðgengil! Gunnars Ormslev.
Hann hafði farið til Danmerkur
til að starfa við þau mál sem
honum voru hugleiknust, hljóm-
listarstörf.
Þegar tvö ár höfðu liðið og von
var á Gunnari heim var ekki laust
við að nokkur eftirvænting væri í
hugskoti mínu þar sem ég hafði
ekki séð Gunnar áður en hann fór
út, og ekki síst fyrir það að hann
hafði unnið sér frægð og viður-
kenningu sem saxófónleikari á
erlendri grund.
Við unnum siðan saman í versl.
Hans Petersen um nokkurra mán-
aða skeið og þar kynntist ég því, af
hverju menn verða listamenn á
borð við Gunnar Ormslev, músik
átti hug hans allan og notuð var
hver stund sem gafst til að sinna
þeim málum hvort sem var matar-
eða kaffitími.
Það hvarflaði alls ekki að mér á
þeim tíma að ég ætti eftir að
standa við hlið Gunnars á músik-
palli. Aðstæður urðu þó þær að
haustið 1958 stofnuðum við saman
hljómsveit undir hans nafni og
vorum ráðnir til starfa hjá Fram-
sóknarhúsinu í Reykjavík við
Tjörnina (síðar Glaumbær).
Það var skemmtileg staða sem
kom upp við mannaskipan í þess-
ari hljómsveit því við urðum 4
með sama nafni.
Það voru: Gunnar Ormslev,
Gunnar Páll Ingólfsson, Gunnar
Mogensen og Gunnar Sigurðsson.
ekki munaði nema hársbreidd að
við yrðum 5 því byrjað var á, því
að ræða við Gunnar Reyni
Sveinsson en hann var þá í mjög
ströngu námi og treysti sér ekki í
svo mikla vinnu, því spilað var 6
og 7 daga vikunnar. En í hans stað
var ráðinn Magnús Ingimarsson.
Söngkona starfaði með okkur,
Helena Eyjólfsdóttir.
Gunnar Ormslev og Magnús
Ingimarsson sáu um útsetningar
fyrir þessa hljómsveit og kom
margt mjög skemmtilegt út í
þeirra samstarfi.
Utlendir skemmtikraftar voru
mjög hrifnir af verkum þeirra
félaga og hvöttu okkur óspart til
að freista gæfunnar á erlendri
grund og var málið komið á það
stig að aðeins átti eftir að taka
ákvörðun þegar hagir hljómsveit-
armeðlima breyttust þannig að
ekki var farið í þá ferð.
Þetta sýndi að Gunnar gat náð
því besta útúr mönnum á mjög
stuttum tíma enda býr maður enn
að þeim ágætu ráðum sem Gunnar
gaf á þessum tíma. Ahugi hans
var alltaf sá sami. Hann var oftast
mættur einum klukkutíma á und-
an boðuðum æfingartíma og æfði
þrotlaust á hljóðfæri þann tíma.
Þessir fáu minningapunktar
vega kannski ekki mikið á löngum
og litríkum listamannsferli Gunn-
ars Ormslev, en við sem störfuð-
um með honum þennan tíma
geymum þá sem minningu um
góðan dreng og mikinn hljómlist-
armann sem gaf hluta af sér til
okkar og þeirra sem hann spilaði
fyrir, af þeirri einlægni sem lista-
mönnum er einum gefið.
Ég votta eiginkonu og aðstand-
endum mína innilegustu samúð á
þessari erfiðu stund.
Gunnar Páll Ingólfsson
Góður vinur og starfsfélagi hef-
ur skyndilega verið kallaður burt
af jarðneskum vettvangi.
Hugurinn leitar ósjálfrátt til
þess tíma er hann stóð rúmlega
tvítugur í fremstu röð íslenskra
jazzleikara.
Þeir sem þá voru innan við
fermingu, með vaknandi áhuga á
músík og kannski farnir að fikta
við harmóniku, táningahljóðfæri
þess tíma, gátu tæplega vænst
þess að innan fárra ára bæru þeir
gæfu til að standa á leikpalli við
hlið þessa snillings, ekki tíma-
bundið heldur meira eða minna í
tvo áratugi, þar til yfir lauk.
Samstarfið spannaði flest svið
íslensks tónlistarlífs auk margra
ferða erlendis með jazz- og dans-
hljómsveitum eða lúðrasveitum,
nefndarstörf vegna norræna jazz-
sambandsins eða kennslu við hinn
nýja tónlistarskóla FÍH.
Svo verða snögg þáttaskil.
Endurminningin kallar fram
mynd af manni með ógleyman-
legan persónuleika sem einkennd-
ist af hlýju viðmóti, skjótleika í
hugsun, góðu minni, græskulausri
gamansemi í frásögnum, ná-
kvæmni, smekkvísi og hógværð
þess sem náðargáfuna hefur hlotið
í ríkari mæli en almennt gerist.
Þessi persónueinkenni kristöll-
uðust síðan í tónlistarmanninum,
jazzmúsíkantinum og saxófónleik-
aranum sem gladdi svo marga
með leik sínum, hvort sem um var
að ræða ljóðræna túlkun á ballöðu
eftir Ellington, hraða Be-Bop línu
með tæknikröfum Parker-tíma-
bilsins eða einfalt dægurlag.
Góðar minningar munu lifa með
þeim sem með honum störfuðu og
á hann hlýddu. Hljómplötur og
tónbönd geyma tónlist hans fyrir
samtíð og framtíð.
Stórt skarð hefur orðið í röðum
íslenskra tónlistarmanna sem
mun vandfyllt.
Margréti og börnunum bið ég
huggunar og styrks. Blessuð sé
minning Gunnars Ormslev.
Reynir Sigurðsson
Við heyrðum stefið strax.
Einhver hafði haft orð á því, að
suður í Hafnarfirði, nánar tiltekið
í Gúttó, væri iðkuð hrein undra-
músik á síðkvöldum, og væru þar
að verki ungir menn, þeirra á
meðal einn, sem enginn vissi náin
deili á. Hann blési allt „öðru vísi“
í silfurlita, dældaða altóinn með
teygjuböndunum, var sagt. Þessi
undur varð að heyra með eigin
eyrum og því var gerður út
leiðangur með Hafnarfjarðar-
strætó og haldið sem leið lá í
Gúttó. Hún er enn í fersku minni
sú stund, þegar við félagar tveir
stóðum í anddyrinu og gægðumst
inn í salinn og upp á hátt
leiksviðið í hinum endanum, þar
sem þöndu sig af lífsins lyst
nokkur ungmenni, þeirra á meðal
einn, sem blés „öðru vísi“, alveg
eins og sagt hafði verið. Við
heyrðum stefið strax. Þarna fór
Gunnar nokkur Ormslev, þá ný-
kominn frá Danmörku til Islands
og þegar farinn að slípa hvassar
brúnir, horn og fírkanta í heldur
stirðlegum tilraunum innfæddra
til að leika eftirlætismúsikina,
jazzinn. Brúnirnar urðu ávalari,
línurnar liðlegri, og enda þótt
Gunnar hefði engu meiri reynslu í
hljóðfæraleik en margir innfæddir
á þessum tíma, vissi hann bara
hvernig þetta átti að vera. Það var
innbyggt. Já, við heyrðum stefið
strax.
Svo urðu kynni nánari og sett á
laggirnar hljómsveit, G.O.-kvint-
ett hét hún, kennd við Gunnar. Sú
varð ekki ýkja langlíf, en hafði
nokkur áhrif á fámennan hóp
jazzfólks hér á norðurslóðum og af
henni andaði ferskum gusti. Tím-
ar liðu fram og stefið var enn á
sínum stað, en nú sífellt að
þroskast og þjálfast og taka flugið
þróttmiklum vængjum.
I stað altó-saxófónsins kom
fljótlega tenór og lét æ meir að sér
kveða, oftast í hinum bestu
hljómsveitum hvers tíma og svo á
eftirlætissamkomum jazzleikar-
ans, jam-sessiónum. Þar man ég
Gunnar í glöðum leik, sem sífellt
og alla tíð hafði veruleg mótandi
og örvandi áhrif á samleikara og
heildarmyndina alla.
Sorgarfregnin um fráfall Gunn-
ars Ormslev kallar fram langa röð
svipmynda. Frá því við lékum
saman einhver tímabil, eða vorum
í sjónmáli og kallfæri og fylgd-
umst hvor með öðrum. Frá
hljómplötuupptökum, músikþátt-
um og æfingum fyrir eitt eða
annað, hljómleikum og jazzklúbb-
um. Og alltaf var stefið á sínum
stað, þótt línur tækju breytingum
með þroska og leikni.
Æviferillinn var músik og aftur
músik. I rauninni þarf ekki frekari
skýringu. Á tímabili var Gunnar
Ormslev talinn einn besti tenór-
saxófónleikari Evrópu, enda starf-
aði hann um nokkurt skeið með
fleiri en einni kunnustu hljóm-
sveitum á Norðurlöndum og
reyndar í álfunni allri. Þá hljóm-
aði stefið góða svo undir tók í
fjöllunum.
En nú er stefið hljóðnað.
Við drjúpum höfði og hugsum.
Þökkum gömlum vini fyrir góðar
stundir. Sendum eiginkonu og
börnum samúðarkveðjur. Látum
hugann hvarfla til stefsins góða.
Það er skýrt í minningunni. Og nú
hljómar það á annarri strönd.
ólafur Gaukur
Fæddur 15. maí 1907.
Dáinn 20. april 1981.
Símskeyti, sem barst frá Nair-
obi í Kenya þ. 20. þ.m. um
skyndilegt fráfall mágs míns,
Þorsteins T. Þórarinssonar, kom
mér mjög á óvart, þótt ég vissi að
hann hafði ekki með öllu gengið
heill til skógar síðustu árin. Þegar
hann var hér heima síðast fyrir
tveimur árum gekkst hann undir
nýrnauppskurð, en heilsaðist svo
vel á eftir, að hann virtist hafa
náð góðum bata, þegar hann fór
aftur af landi brott, enda tók hann
þá aftur við starfi sínu á eyjunni
Mauritius. En í nóvember sl. þurfti
hann að gangast aftur undir
uppskurð vegna annars sjúkleika.
Heppnaðist sú aðgerð einnig mjög
vel, en nokkru þar á eftir fór
heilsu hans smám saman að
hraka, en þó ekki svo, að fjöl-
skylda hans byggist við að enda-
lokin væru svona skammt undan.
Hann kom til Nairobi frá Mauriti-
us 17. apríl, og aðeins þremur
dögum síðar var hann látinn.
Þorsteinn var sonur hjónanna
Þórarins Jónssonar, verkamanns
og Ingifríðar Pétursdóttir,
Smiðjuhúsi (Melnum) við Ásvalla-
götu í Reykjavík. Þórarinn var
ættaður frá Fossi á Barðaströnd,
sonur Jóns Helgasonar bónda þar,
og konu hans, Ástríðar Jónsdótt-
ur. Ingifríð var dóttir Péturs
Ingjaldssonar, bónda og sjómanns
frá Bakkakoti á Seltjarnarnesi og
konu hans, Sigríðar Auðunsdóttur
frá Stóra-Seli í Reykjavík.
Þorsteinn lauk prófi frá Vél-
stjóraskóla íslands árið 1932 og
sveinsprófi í vélvirkjun 1941.
Hann hlaut meistararéttindi í
vélvirkjun árið 1948. Hann var
yfirvélstjóri á togurum og ýmsum
kaupskipum í mörg ár og hafði orð
á sér sem einkar traustur vél-
stjóri, úrræðagóður og hagur við
allar smíðar og viðgerðir. Vél-
virkjunarnámið stundaði Þor-
steinn hjá Vélsmiðjunni Héðni hf.
undir handleiðslu hins mæta
manns, Markúsar ívarssonar. Síð-
ar vann hann við vélsmíðar í mörg
ár hjá því fyrirtæki, undir yfir-
stjórn Sveins Guðmundssonar for-
stjóra.
Hinn 16. maí 1931 steig Þor-
steinn það heillaspor, sem hann
fékk forsjóninni aldrei fullþakkað,
en þann dag kvæntist hann heit-
konu sinni, Þóru Guðrúnu Einars-
dóttur, Ólafssonar, bónda og Jó-
hönnu Þorsteinsdóttur, frá
Fremra-Hálsi í Kjós. Sonur þeirra
og einkabarn er Ingi, fyrr á árum
kunnur íþróttamaður hér í bæ,
viðskiptafræðingur og nú ræðis-
maður Islands í Nairobi, Kenya,
kvæntur Fjólu G. Þorvaldsdóttur.
Þau eiga einn son, sem að sjálf-
sögðu var skírður Þorsteinn í
höfuðið á afa sínum. Var hann
augasteinn afa síns og ömmu,
enda einkar hugþekkur og vel
gerður piltur.
Árið 1954 brá Þorsteinn á nýtt
ráð og stofnaði heildsölufyrirtæk-
ið „Everest Trading Company"
ásamt syni sínum og starfaði sem
forstjóri þess um allmörg ár.
Jafnframt var hann viðriðinn
nokkur önnur verslunar- og iðnað-
arfyrirtæki. En árið 1971 tók
Þorsteinn ákvörðun, sem þurfti
bæði bjartsýni og áræði til af
manni nokkuð á sjötugsaldri.
Hann tók sig upp með konu sinni
og fluttist til Tanzaníu í Afríku og
gerðist þar yfirvélstjóri og tækni-
legur ráðunautur hjá stærsta
mjólkuriðnaðarfyrirtæki landsins,
„Coastal Dairy Industries ltd.“ í
Dar es Salaam og starfaði þar
fram á fyrri hluta árs 1975.
Hannaði hann og breytti vélum og
framleiðslukerfi verksmiðjunnar
með þeim árangri, að framleiðni
og afköst tvöfölduðust. Forráða-
menn verksmiðjunnar, sem er
ríkiseign, framlengdu ráðningar-
tíma Þorsteins tvisvar og vildu
ekki fyrir nokkurn mun missa
hann, þegar hann ákvað að taka
við starfi sem verksmiðjustjóri í
nýju fyrirtæki, „Ramthor Texiles
Corporation (International ) ltd.“,
sem Ingi sonur hans hafði verið
fenginn til að setja á stofn á
eyjunni Mauritius í Indlandshafi,
sem áður er getið. Annaðist Þor-
steinn alla niðursetningu véla í
þessari verksmiðju og sá um
yfirstjórn og þjálfun véltækni-
manna fram í ársbyrjun 1979,
þegar hann ákvað að taka sér frí
og fara með konu sinni heim til
íslands m.a. til þess að líta eftir
viðhaldi á húseign sinni. Þá
kenndi hann snögglega þess sjúk-
leika sem að framan er getið og
gekkst undir uppskurðinn. En
eftir þessa vel heppnuðu aðgerð
ákváðu þau hjónin að fara um
jólin 1979 til Mauritius og dvelja
þar hjá syni sínum og fjölskyldu.
Úr þeirri ferð átti Þorsteinn ekki
lífs afturkvæmt til íslands.
Þorsteinn var maður vinsæll af
öllum sem kynntust honum. Hann
var dulur í skapi og fátalaður um
eigin hag. Hann gat haldið með
festu á skoðunum sínum þegar
hann taldi þess þurfa, en var eigi
að síður ljúfmenni í öllum sam-
skiptum. í hópi vina og kunningja
gat hann verið hrókur alls fagnað-
ar og átti auðvelt með að halda
uppi gleði og góðum anda.
Fjölþættum lífsferli dugmikils
athafnamanns er lokið og hann
kvaddur með þökk og söknuði vina
og vandamanna. Jarðneskar leifar
hans voru að hans eigin vilja og
aðstandenda fluttar hingað heim,
og verður útför hans gerð í dag,
fimmtudag, frá Fossvogskapellu,
kl. 1.30 síðdegis.
Ég flyt eiginkonu Þorsteins og
ástvinum öllum innilegar samúð-
arkveðjur og óska honum farar-
heilla á nýjum leiðum, sem sjálfur
trúði að framundan væru að
hérvist hans lokinni.
Víglundur Möller
Birting
afmœlis- og
minningar-
greina.
ATIIYGLI skal vakin á því, að
afmælis- og minningargreinar
verða að berast blaðinu með
góðum fyrirvara. Þannig
verður grein, sem birtast á í
miðvikudagsblaði. að berast í
síðasta lagi fyrir hádegi á
mánudag og hliðstætt með
greinar aðra daga. Greinar
mega ekki vera i sendibréfs-
formi. Þess skal einnig getið,
af marggefnu tilefni, að frum-
ort Ijóð um hinn látna eru
ekki birt á minningarorðasíð-
um Morgunblaðsins. Ilandrit
þurfa að vera vélrituð og með
góðu línubili.