Morgunblaðið - 05.01.1982, Qupperneq 29

Morgunblaðið - 05.01.1982, Qupperneq 29
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 5. JANÚAR 1982 37 hugsjóna samvinnu og samhjálp- ar, sem voru honum svo eðlislægar og samræmdust svo vel hans ein- lægu trú og velvild í garð samferð- armannanna. Árið 1960, þá liðlega tvítugur að aldri, fluttist hann með fjölskyldu sína í Skagafjörð og gerðist kaup- félagsstjóri hjá Samvinnufélagi Fljótamanna í Haganesvík, þá lík- lega yngsti kaupfélagsstjóri á landinu. Skagfirðingar kunnu vel að meta dug og kjark ungu hjón- anna sem rifu sig upp frá björtum borgarljósunum til að takast á við hin fjölbreytilegu verkefni sem slíkt starf býður upp á í litlu kaupfélagi sem ætlað var það hlutverk að annast flestar þarfir félagsmannanna, innkaup á öllum varningi sem til heimilishalds og búskapar þarf, slátrun, frystingu og sölu á afurðum, auk marghátt- aðrar fyrirgreiðslu sem nær óra- langt út fyrir skyldur slíks starfs. Þá má ekki gleyma að minnast á þann þáttinn sem að samgöngu- málum laut. Ætíð stóð heimili þeirra hjóna opið gestum og gang- andi og ófáir voru þeir sem hrakt- ir og slæptir nutu gestrisni þeirra og greiðasemi þegar norðanbylur- inn geisaði og allir vegir reyndust ófærir. Fljótamönnum var því ekki ljúft að sjá á bak kaupfélagsstjóra sín- um vestur yfir fjörðinn árið 1963, þegar Helgi var ráðinn fulltrúi kaupfélagsstjórna við Kaupfélag Skagfirðinga á Sauðárkróki. Góð- ar óskir og vinarhugur fylgdu þeim vestur yfir vötnin og traust voru vinaböndin sem héldust æ síðan. Helgi Rafn starfaði sem fulltrúi hjá Kaupfélagi Skagfirðinga til 1. júlí 1972 er hann tók við starfi kaupfélagsstjóra af Sveini Guð- mundssyni sem gegnt hafði því starfi um fjölda ára. Reynslan frá Haganesvík kom nú að góðum not- um. Hin farsæla stjórn fyrirrenn- ara hans gerði honum kleift að hefjast handa við miklar verkleg- ar framkvæmdir, sem segja má að hafi staðið óslitið síðan. Byggð voru bæði sauðfjár- og nautgripa- sláturhús búin fullkomnum og af- kastamiklum tækjakosti, byggð verslunarútibú, hið síðasta að Ketilási í Fljótum, en Samvinnu- félag Fljótamanna hafði þá verið sameinað Kaupfélagi Skagfirð- inga. Endurskipulagt mjólkur- samlag og tankvæðing kúabúanna í héraðinu hélst í hendur við ný- tískulegri flutningatækni mjólkur til vinnslustöðvar. Þá kom hann á fót litlum iðnfyrirtækjum, bæði á Hofsósi og Sauðárkróki til að auka fjölbreytni atvinnulífsins á þess- um stöðum. Höfuðstöðvar félagsins hafa lengst af verið staðsettar í ára- tuga gömlum húsum Gránufélags- ins við Aðalgötu. Langt er síðan það húsnæði var ófullnægjandi fyrir þetta öfluga og vaxandi fyrirtæki. Þegar atvinnulífið í héraðinu hafði verið eflt til mik- illa muna með margvíslegum hætti, hófst undirbúningur að byggingu glæsilegs verslunarhúss sem hýsa á verslunarmiðstöð og skrifstofur félagsins. Þessi fram- tíðardraumur Helga Rafns var að taka á sig raunverulega mynd á liðnu hausti þegar steypt var 1. hæð hússins, sem stendur við Skagfirðingabraut. Þegar sú bygg- ing verður fullgerð má vissulega líta á hana sem minnisvarða um stórhuga leiðtoga samvinnufólks í þessu gjöfula og fagra héraði. Auk kaupfélagsstjórastarfsins hlóðust á Helga fjölmörg trúnað- arstörf tengd því. Hann sat í stjórn Fiskiðju Sauðárkróks hf. frá 1973 og gegndi þar for- mennsku frá árinu 1978. Var for- maður stjórnar Landflutninga hf. í Reykjavík. í stjórn Framleiðslu- ráðs landbúnaðarins frá 1973—1977. í varastjórn Sam- bands ísl. samvinnufélaga frá 1975 og svo mætti lengi telja. Þá var Helgi virkur félagi í Lionshreyfingunni og einn af stofnendum Lionsklúbbs Sauð- árkróks. í mörg ár sat hann í stjórn Ungmennasambands Skagafjarðar og var öflugur liðs- maður UMF Tindastóls enda þátt- takandi í íþróttum m.a. í frjáls- íþróttadeild KR og stóð þar í fylkingarbrjósti við félagsmála- störf. Helgi Rafn var einlægur trú- maður og mátti merkja það í allri hans breytni og umhyggju fyrir samferðafólki sínu. Hann sinnti safnaðarmálum af miklum áhuga og lagði áherslu á að þáttur kirkj- unnar í menningarlífi staðarins væri sem öflugastur. Hann var formaður sóknarnefndar Sauð- árkrókskirkju frá árinu 1972 og sat Kirkjuþing frá 1976. Þar voru ráð hans og störf mikils metin sem annars staðar. Hér að framan befi ég rakið í stórum dráttum lífshlaup ungs athafnamanns sem skilað hefur dagsverki sem hver öldungur hefði getað verið stoltur af að leiðarlokum. En Helgi Rafn gekk ekki einn þessa jöngu og gæfuríku leið á svo skömmum tíma. Hans hamingju- sól reis hæst þann 12. október 1957 þegar hann gekk að eiga unnustu sína, Ingu Valdísi Tómasdóttur. Öllum stundum, allt frá fyrstu tíð, hefur Inga Valdís staðið við hlið eiginmanns síns, stutt hann og hvatt í störfum, ævinlega reiðubú- in að létta honum róðurinn og taka þátt í áhugamálum hans jafnt sem áhyggjum, bera með honum byrðirnar sem oft hvíldu þungt á ungum herðum þeirra. En það er huggun harmi gegn að hún á og varðveitir mikinn fjársjóð. Fjársjóð unaðsstunda og fagurra minninga sem enginn getur frá henni tekið. Inga Valdís stendur heidur ekki ein, trú hennar er sterk. Minningunum dreifir hún með 5 einstaklega mannvænlegum börnum sem tekið hafa í arf hina fjölþættu mannkosti glæsilegra og góðra foreldra. Sá arfur mun reynast þeim drjúgt veganesti. Trausti Jóel er elstur systkin- anna, fæddur 21.10. 1958, starfar nú á skrifstofu Kaupfélagsins á Höfn í Hornafirði. Hans kona er Ásta Búadóttir. Rannveig Lilja er fædd 06.03. 1960, starfar hjá K.S. Maður hennar, Þorsteinn Hauks- son, er vélstjóri á togaranum Skaftá. Tómas Dagur er fæddur 26.10. 1961, stundar flugnám. Guð- rún Fanney er fædd 28.11 1963, starfar hjá K.S. Hjördís Anna er fædd 08.08. 1966, nemandi í Grunnskóla Sauðárkróks. Á kveðjustund þakka ég góðum vini samfylgd. Fjölskyldan öll minnist hinna mörgu ánægju- stunda á heimilum okkar og í ferðalögum. Megi þessi ferð hans verða eins og til er stofnað. Góður Guð veri með Helga Rafni og veiti Ingu og börnunum styrk í þeirra miklu sorg. Helgi Ingi. Innsiglj engir fengu upp á lífstunda bið enn þann kosl undir gengu allir að skilja við. Það var hringt til mín 21. des. þegar ég var að koma heim úr vinnunni. í símanum var virnír okkar beggja. Hann Helgi Rafn er dáinn. Straumur sársauka og kvíða fór um mig allan. Gat það verið, hann sem hafði verið með okkur fyrir fjórum vikum, svo hress og glaður. Við brottför vinar af þessum heimi kemur margt í hugann frá liðnum árum. Það verða 25 ár næsta sumar frá því er fundum okkar bar fyrst saman. Það voru kornung hjón, sem komu til okkar í húsið, Helgi og Inga, sumarið 1957. Strax féll mér svo vel við þessi ungmenni, að alla tíð síðan hefir verið með okkur bróð- urkærleikur. Þrjú urðu árin í þessu sambýli. Við vorum þrenn ung hjón saman í húsinu þessi ár, en það var eins og ein fjölskylda væri á öllum hæðum, svo náin vin- átta tókst með okkur. Ef ein eða tvenn hjón fóru að heiman að kvöldi til, gættu hin þriðju barn- anna á öllum hæðum, opið hús upp úr og niður. Árið 1960 fluttust þau Helgi og Inga norður til Haga- nesvíkur, þar sem Helgi gerðist kaupfélagsstjóri aðeins 23 ára gamall. Ekki gátum við séð svo af Ingu og Helga, að við heimsæktum þau ekki þangað norður strax fyrsta sumarið. Þrjú urðu árin í Haganesvík. Þaðan lá leiðin til Sauðárkróks, þar sem þau hafa búið síðan. Helgi starfaði þar við kaupfélagið alla tíð og síðustu 8 árin sem kaupfélagsstjóri. Sagt er. að maður komi í manns stað, en til eru þeir menn sem manni finnst alveg ómissandi. Svo miklum eldmóði og dugnaði sem Helgi var haldinn er fáum gefið. „Þetta er ekkert mál, blessaður vertu," heyrði maður oft Helga segja. Hvort það var að reisa eitt full- komnasta sláturhús sem til er á landinu, eða koma yfir sig og fjöl- skylduna einu glæsilegasta húsinu á Sauðárkróki, ekkert mál það. Eða ef þurfti að greiða götu ein- hvers samferðamanns, alveg sjálfsagt, ekkert mál, góði. Ekki var verið að fjasa um svoleiðis smámuni. Nú er verið að reisa stórhýsi yfir starfsemi kaupfé- lagsins á Sauðárkróki. Það mæddi að sjálfsögðu mikið á Helga við að koma því öllu heilu í höfn. Oft hef- ir mér verið hugsað til þess hvað einn maður getur áorkað miklu á stuttum tíma, ef hann fær notið hæfileika sinna, verið frjáls og verið hann sjálfur. Þegar Helgi var aðeins 12 ára gamall missti hann báða foreldra sína á sama árinu. Eftir það var hann fóstrað- ur upp hjá móðursystur sinni, Mörtu. Helgi Rafn er í mínum huga eitthvert skýrasta dæmið um það hvað hægt er að komast áfram í lífinu, eins og stundum er sagt þegar stofninn er góður og menn hljóta gott veganesti í uppeldi sínu. Ógleymanleg er ferðin okkur hjónum til Helga og Ingu haustið 1979. Þá nutum við höfðingsskap- ar þeirra og gestrisni í ríkum mæli í nokkra daga. Það var svo þétt og traust handtakið alla tíð, svo upplifgandi og skemmtilegt að vera í návist Helga. Mikið hefur Skagafjörður misst. Vandfyllt verður skarð þessa góða drengs. Einn af bestu sonum íslands fall- inn frá, aðeins 44 ára gamall. Mestur er þó missirinn hans góðu konu og börnum þeirra fimm, sem sjá á eftir einstökum föður og verndara. Guð styrki þau öll í þessari miklu sorg. Guð styrki einnig aldraða tengdamóður hans og móðursystkini, sem hann bar svo mikla umhyggju fyrir alla tíð, og annað venslafólk. Ég veit að Helga Rafns er sárt saknað af svo mörgum vinum hans nær og fjær. Hvort heldur var í kristilegu starfi eða öðrum félögum, sem hann var starfandi í. Það er oft sagt að þar sem góðir menn fara séu Guðs vegir. Það sannast vel um Helga Rafn, manna glaðastur og skemmtilegastur á gleðistund- um. Eins og höfðingi heim að sækja á hans fagra heimili alla tíð, hvort heldur það var í Hlunna- vogi, Haganesvík, Hólmagrund eða Smáragrund á Sauðárkróki. En hann var ekki bara hlýr og glaður þegar það átti við, heldur það sem mest er um vert, maður með mikla ábyrgðartilfinningu. Svo snarráður ef einhver þurfti einhvers hjálpar með, eða ef sorg- in kvaddi dyra hjá vinum hans, þá var hann þar mættur til að veita styrk. Nú um áramót reikar hug- urinn fram og aftur og við vinir hans spyrjum, hvers vegna, hvers vegna Helgi Rafn, af hverju, af hverju hann, en fáum ekkert svar. Við horfum fram á veginn og þökkum fyrir að hafa átt því láni að fagna að eiga hann að vini. Megi minningin um hann vera ástvinum hans stoð og styrkur. Farðu í friði, friður Guðs þig blessi, hafðu þökk fyrir allt og allt. I)eyr fé, deyja frændr, deyr sjalfr el sama. Kn ordslírr deyr aldrigi, hveims sér góðan getr. Halldór Karlsson Sjaldan hefur mér brugðið meira heldur en kvöldið 21. des. sl., þegar ég frétti að vinur minn og stéttarbróðir, Helgi Rafn Traustason, kaupfélagsstjóri á Sauðárkróki, hefði látist á heimili sínu þá fyrr um daginn. Það var skólabróðir og náinn vinur Helga sem flutti mér þessa frétt. Ég hef í löngu starfi lært að vera sem best viðbúinn bæði góðum og slæmum fréttum. Það er nauð- synlegt mönnum, sem fást við fjöl- þætt verkefni og umgangast margt fólk. En fráfall Helga Rafns nú í blóma lífsins, þar sem hann stendur í broddi fylkingar í stóru og umsvifamiklu kaupfélagi, er okkur vinum hans og sam- vinnufólki yfirleitt sem reiðarslag og þá fyrst og fremst skagfirskum samvinnumönnum. Þegar ég og Anna kona mín stofnuðum heimili árið 1949, tók- um við á leigu íbúð að Grettisgötu 82 í Reykjavík. Einmitt í því húsi bjuggu Helgi og foreldrar hans, þá tiltölulega nýflutt til borgarinnar vestan af Patreksfirði. Helgi er því aðeins tólf ára, þegar fundum okkar og hans ber saman fyrst. Okkur fannst hann þá þegar myndarlegur drengur og sérstak- lega einarður og frjálslegur í allri framgöngu af svo ungum pilti að vera. Foreldrar Helga voru þau Trausti Jóelsson, vélstjóri og kona hans, Rannveig Lilja Jónsdóttir. Þegar við kynntumst Helga, var faðir hans vélstjóri á togara. Á Grettisgötu 82 hafði fjöl- skyldan komið sér vel fyrir og ástæðulaust annað fyrir unga pilt- inn Helga Rafn en að vera bjart- sýnn á framtíðina, en hann var eina barn þeirra hjóna, Trausta og Rannveigar. En skjótt syrti í lofti, Rannveig lést 17. des. 1950, aðeins fertug að aldri og skömmu seinna lagðist faðir hans banaleguna. Á ferming- ardegi Helga Rafns var það fyrsta verk hans, að lokinni fermingar- athöfn í kirkju, að koma að sjúkrabeði föður sins, sem þá lá á sjúkrahúsi. Trausti lést 6. maí árið 1951, tæplega 42ja ára að aldri. Helgi naut því ekki lengi sam- vista við foreldra sína og stóð ung- ur uppi foreldralaus. Hann mun að vísu hafa átt náin skyldmenni, sem hann hafði stuðning af, en því máli er ég ekki kunnugur. Ungum skildist honum þó, að hann varð að standa á eigin fótum og treysta sinni eigin dómgreind. Setti þetta mjög svo svip sinn á Helga alla tíð, enda varð hann fljótt sjálf- stæður í skoðunum. Á unglingsárum sínum vann Helgi á sumrin hjá Kaupfélagi Patreksfjarðar, en stundaði nám í Reykjavík á veturna. Hann fór í Samvinnuskólann og lauk þaðan prófi vorið 1955. Að loknu samvinnuskólaprófi hóf Helgi störf hjá Samvinnu- tryggingum. Fyrst í sjódeild, en síðan í bókhaldi, þar sem hann vann til ársins 1960. Árið 1957 kvæntist Helgi jafn- öldru sinni, Ingu Valdísi Tómas- dóttur. Inga er ættuð úr Reykja- vík, ágætis myndarkona, sem nú lifir mann sinn ásamt fimm börn- um þeirra hjóna, en þau eru: Trausti Jóel f. 1958, Rannveig Lilja f. 1960, Tómas Dagur f. 1961, Guðrún Fanney f. 1963 og Hjördís Anna f. 1966. Börnin eru öll dugn- aðarfólk. Eins og fyrr segir, starfaði Helgi hjá Samvinnutryggingum um fimm ára skeið. Án efa hefði hann hlotið þar mikinn trúnað og verið falin meiriháttar ábyrgð- arstörf, ef hann hefði starfað þar áfram. En Helgi og Inga völdu aðra leið. Hann gerðist kaupfé- lagsstjóri og tók að sér fram- kvæmdastjórn Samvinnufélags Fljótamanna árið 1960. Það ár fluttu þessi ungu glæsilegu hjón með tvö börn frá góðum störfum í höfuðborginni norður til Haga- nesvíkur. Fljótin eru fögur sveit og þar hefur margt breyst til batnaðar síðan árið 1960. En þá var vega- samband lélegt og hafnleysi nær algjört. Svo byggðin var þá veru- lega afskekkt og einangruð frá næstu héruðum, sérstaklega á vet- urna. Það þurfti því verulegan kjark til að ráðast í þetta verkefni. En það gerðu þau og leystu með prýði. Árið 1963 bauðst Helga að ger- ast fulltrúi kaupfélagsstjórans hjá Kaupfélagi Skagfirðinga á Sauð- árkróki. Réðist hann til þess starfs og gegndi því til ársins 1972. Leysti hann það starf með þeim hætti, að þegar Sveinn Guð- mundsson lét af starfi kaupfélags- stjóra hjá Kaupfélagi Skagfirð- inga hinn 1. júlí 1972 þótti Helgi sjálfsagður eftirmaður hans. Kaupfélag Skagfirðinga er eitt af stærstu og umsvifamestu kaupfé- lögum landsins. Þar hafa löngum verið mikilhæfir menn kaupfé- lagsstjórar. Helgi Rafn reyndist fullkomlega verðugur þess að fylla þann hóp. Á þeim tæplegu tíu ár- um, sem hann var þar kaupfélags- stjóri, hafa stórvirki verið unnin, sem fá ein verða þó talin upp hér. Má nefna byggingu nýs slátur- húss, eins hins fullkomnasta á landinu, byggingu nýrra frysti- geymsla, allsherjar endurbætur og að miklu leyti vélvæðingu mjólkursamlags kaupfélagsins, tankvæðingu hjá mjólkurfram- leiðendum í héraðinu, og nú síðast stendur yfir bygging nýrra höfuð- stöðva félagsins, þar sem m.a. er fyrirhuguð stórmarkaðsverslun. Því miður entist Helga ekki aldur til þess að ljúka því stóra verkefni. Helga voru um dagana falin margvísleg trúnaðarstörf, svo sem hjá ungmennafélögunum og íþróttahreyfingunni. Þá átti hann um tíma sæti í Framleiðsluráði landbúnaðarins. Nokkuð starfaði Helgi að safnaðarmálum á Sauð- árkróki og átti nokkrum sinnum sæti á kirkjuþingi. Undanfarin ár hefur Helgi verið fyrsti varamað- ur í stjórn Sambandsins. Enginn vafi er á, að hans hefðu beðið fleiri og meiri trúnaðarstörf innan sam- vinnuhreyfingarinnar, ef honum hefði enst líf til. Helgi mætti að sjálfsögðu á Sambands- og kaupfélagsstjóra- fundum, svo og á fjölmörgum smærri fundum á vegum sam- vinnumanna. Hann var fundar- maður góður, hafði sig gjarnan nokkuð t frammi og flutti mál sitt af hreinskilni, undirhyggju- og tæpitungulaust. Hann var alltaf drengilegur í samskiptum og málflutningi og hafði breiða og hljómmikla rödd. Hann var maður skapmikill og talaði stundum af nokkrum hita. Helgi Rafn var drengur góður. Við kaupfélagsstjórarnir söknum hans mjög. Við söknum hans við okkar félagslega sameiginlegu störf. Við söknum þess að heyra ekki lengur hans þróttmiklu drengilegu rödd í símanum, þegar við gjarnan ræðum saman sam- eiginleg vandamál. Ég hefði kosið að samvinnuhreyfingin hefði miklu lengur notið starfskrafta hans og þá fyrst og fremst sam- vinnumenn í Skagafirði. Um það er ekki að ræða, og eina ráðið, sem fyrir hendi er, er að sætta sig við orðinn hlut, þó með trega sé. Sárast er þetta auðvitað eigin- konu, börnum og öðrum ástvinum. En hjá þeim hefur sorg og söknuð- ur ríkt um þessa mestu hátíð kristinna manna, jólin. Ég og kona mín, Anna, vottum Ingu og fjölskyldu hennar dýpstu samúð og vonum að hækkandi sól og vorið framundan græði sárin frá svörtu skammdeginu. Olafur Sverrisson. Kveðja frá framkvæmdastjórn Sam- bandsins. Ein er sú stétt manna á íslandi, sem gegnir óvenjulega þýðingar- og ábyrgðarmiklum störfum, en það eru kaupfélagsstjórar lands- ins. Þeirra hlutskipti er að stjórna umfangsmiklum atvinnurekstri, sem í flestum tilfellum er burðar- ás viðkomandi byggðarlags. í um- róti verðbólguþjóðfélagsins hér á landi er það ef til vill vandasam- ara verk en flest annað, að stýra kaupfélögunum þannig, að rekst- urinn komist klakklaust í gegnum brim og boðaföll efnahagslífsins. Starfsálag kaupfélagsstjóranna er því oftast mjög mikið. En það er mikið í húfi að þessi rekstur gangi áfalialaust. Atvinnuöryggi ótrú- lega margra er í húfi. Heill byggð- arlags getur oltið á því, að starf- semi kaupfélags geti gengið án áfalla. Stétt kaupfélagsstjóra telur 41 mann, eða réttara sagt taldi, því 21. desember sl. var einn úr hópn- um skyndilega kallaður burt í blóma lífsins. Harmafregnin um lát Helga Rafns Traustasonar kom til okkar vina hans og félaga SJÁ NÆSTU SÍÐU.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.