Morgunblaðið - 28.02.1982, Side 29

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAftúR 28. FEBRÚAR 1982
Cunnar heitin Gíslason frá Papey, skipherra hjá Landhelgisgæzlunni, évirkj- Tundurdufl ura borð í togara en fyrir kom að togarar fengju þau í vörpuna á árunura eftir stríð.
aði fjölmörg tundurdufl. Á myndinni sést hann (Lv.) fást við tundurdufl um
borð í togara ásamt öðrum manni.
Útsýni úr Göngumannaskörðum til Bolungarvíkur, Furufjarðar, Þaralátursfjarðar og Reykjarfjarðar.
Ljósm. Hjálmar R. Bárðarson
sprungu þær beint upp — þær
sprungu með feikna hvelli og það
stóð upp af þeim mikill blossi, hátt
í loft upp.
Er ég hafði náð hvellhettunni
tíndi ég forsprengiefnið úr patrón-
unni, kveikti í því og lét það brenna
upp. Það voru þrjú lok á tundur-
duflunum og opnaði maður þau öll,
og tróð þar inn olíublautum tvisti.
Síðan kveikti ég í og lét sprengiefn-
ið brenna upp úr duflinu. Sprengi-
efnið brann mjög vel en það var
engin hætta á sprengingu þó kveikt
væri í því.
Það hefur verið töluverð
áhætta að fást við þetta ?
— Það var talin mikil áhætta að
fást við að óvirkja tundurdufl þar
til hvellhettunni hafði verið náð úr.
Stundum lágu tundurduflin þannig
í fjörinni þar sem þau rak að
ómögulegt var að komast að
hvellhettuhjálminum. Þá varð ég
að festa löng bönd í duflin og rétta
þau við á næsta flóði — var þá eins
gott að fara að öllu með gát því
tundurduflin gátu hæglega sprung-
ið er sjórinn fór að hreyfa þau.
Eitt dufl sem ég fékkst við hafði
rekið of nálægt byggð til að óhætt
væri að reyna að óvirkja það þar
sem það var. Það rak í Bolungarvík
á Ströndum — hafði rekið upp
udnir Selin sem kallað var. Þessu
tundurdufli varð ég að slefa með
vélbát þvert yfir víkina, koma því
upp í fjöru og láta falla undan því,
áður en ég gat snúið mér að því að
gera það óvirkt. Þó segulduflin
væri tvímælalaust hættulegast að
óvirkja, var mjög hættulegt að
hreyfa við takkaduflum eða snerti-
duflum, en ég fékkst einnig við
nokkur slík.
Það kom fyrir að togarar
fengu tundurdufl í vörpuna
á þessum árum er það ekki?
— Jú, það kom nokkrum sinnum
fyrir. Það komu t.d. þrír togarar
inn til ísafjarðar sem höfðu fengið
tundurdufl í vörpuna, — það voru
Hávarður ísfirðingur, Hafsteinn og
einhver Reykjavíkurtogari. Þetta
var óþægileg reynsla fyrir mann-
skapinn. Skipverjar létu þá tundur-
duflin síga neðst niður í vörpuna og
fluttu þau þannig til lands svo þau
hreyfðust sem allra minnst. Togur-
unum var svo lagt úti á firði, þeir
fengu ekki að sigla inn á Pollinn, og
fóru allir frá borði meðan ég fékkst
við að gera þau óvirk. Þessi þrjú
tundurdufl voru öll seguldufl en
það hafði komist að þeim leki og
voru þau orðin óvirk þess vegna.
Þetta var á árunum 1946—’50. Þá
var töluvert af þessum tundurdufl-
um hér um allan sjó — það kom oft
fyrir að þau sáust á floti og skutu
varðskipin þau þá venjulega niður.
Kostaði það ekki töluverða
taugaspennu að fást við
þetta starf?
Ég varð aldrei fyrir óþægindum
vegna þess — hef alltaf haft styrk-
ar taugar og aldrei verið neitt
nervus við það sem ég hef þurft að
gera.
Nú slasaðist þú einu sinni
við að gera tundurdufl
óvirkt.
— Já, en ég hef eiginlega aldrei
skilið til fulls hvernig það vildi til.
Ég var þá að fást við tundurdufl
sem rekið hafði í Bolungarvík á
Ströndum. Ég hafði náð hvellhett-
unni úr. Ég fór með hana út í fjör-
una þar sem ég kom henni fyrir
eins og ég var vanur að gera og
lagði að henni eld. Ég var hins veg-
ar ekki kominn nema 20 til 30
metra frá henni þegar hún sprakk.
En í stað þess að springa eins og
hún átti að gera, lagði blossann í
þetta skiptið beint í áttina til mín.
Einhver málmbútur úr hvellhett-
unni lenti í fætinum á mér fyrir
ofan hnéð — það var ansi mikið og
ljótt sár, vöðvinn fór í sundur að
miklu leyti og það blæddi mikið. Ég
man að ég brá við hart, þreif af
mér trefilinn og vafði honum utan-
um sárið til að stöðva blóðrennslið.
Það voru tveir menn með mér og
sóttu þeir strax sleða til Bolung-
arvíkur og drógu mig þangað á
honum. Það var svo búið um sárið
til bráðabirgða. Djúpbáturinn kom
svo skömmu síðar og var ég fluttur
á sjúkrahúsið á ísafirði. Ég var svo
frá vinnu í hálft ár af þessum sök-
um.
Eins og ég sagði, hef ég aldrei
skilið hvernig þetta gat gerst. Mér
dettur helzt í hug að hvellhettan
hafi verið eitthvað gölluð — nema
þá að hún hafi hreyfst eitthvað eft-
ir að ég kom henni fyrir, en það
þykir mér reyndar ólíklegt.
Fékkst þú við að óvirkja aðr-
ar tegundir af sprengjum en
tundurdufl?
— Nei, það get ég varla sagt. Það
rak að vísu dálítið af litlum
sprengjum, sem minntu á flöskur,
norður á Ströndum á tímabili, en
þær voru allar orðnar óvirkar þeg-
ar ég fékk þær í hendur. Þetta voru
ekki öflugar sprengjur en þær hafa
líklega átt að geta sett göt á skip
sem rákust á þær.
En svo við víkjun aftur að tund-
urduflunum. Ég man að þegar ég
var búinn að óvirkja þau og brenna
upp úr þeim sprengiefnin voru
hylkin mjög eftirsótt — tundur-
duflin þóttu góðir olíutankar og
voru brúkuð þannig við marga bæi
á Vestfjörðum. Það sýndi sig þann-
ig að hægt var að hafa friðsamleg
not af þessum helsprengjum, segir
Guðfinnur og hlær.
— bó.
Graham Smith í lagaleit
SG-hljómplötur eru að undirbúa næstu plötu mína og þætti mér vænt um ef vinir mínir,
sem keypt hafa á sjötta þúsund plötur og hlustað á mig leika á sjötíu skemmtunum um
land allt, mundu aðstoða mig við að velja lög á plötuna.
Til greina koma nýleg eða gamalkunn íslensk popp- eða dægurlög og þá einnig íslensk
þjóðlög eða íslensk lög af öðrum toga spunnin.
Sendið SG-hljómplötum, pósthólfi 5207, 125 Reykjavík,nöfn þriggja laga, sem þið viljið
hafa á plötunni. Þau lög, sem flestir stinga upp á verða valin á plötuna. Dregin verða út
nöfn tuttugu þeirra, er senda tillögur og munu hinir tíu fyrstu fá væntanlega plötu þegar
hún kemur út ásamt níu öðrum plötum frá SG-hljómplötum. Næstu tíu munu fá plötuna
mína þegar hún kemur út.
Með tónlistarkveðju og þakklæti,
Graham Smith.