Morgunblaðið - 30.03.1982, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. MARZ 1982
Ekki sjálfgefið
að launþegi sé í
verkalýðsfélagi
— segir Þorsteinn Pálsson, en í stefnuyfirlýsingu
VSI er krafa um að ákvæði um forgangsrétt
og innheimtu félagsgjalda verði endurskoðuð
Opið bréf
til Kjartans Ólafssonar ritstjóra Þjóð-
viljans og Tómasar Árnasonar viðskipta-
ráðherra frá Davið Sch. Thorsteinssyni
SJÖTTI lidur stefnuyrirlý.singar
Vinnuveitenda.sambands íslands
fyrir komandi kjarasamninga er „aö
ákvæöi um forgangsrétt og inn-
heimtu félagsgjalda verði endurskoð-
uð“. Morgunblaöið leitaði til Þor-
steins l’álssonar, framkvæmdastjóra
VSÍ, og spurði hann hvers vegna
þetta atriði væri inni í stefnuyfirlýs-
ingunni. Hann svaraöi því til, að þaö
væri alls ekki sjálfgefið að launþegi
væri í verkalýðsfélagi og af honum
væru skilyrðislaust tekin gjöld i sjóði
þess.
Þorsteinn sagði, að á síðasta
sumri hefði fallið dómur fyrir
Mannréttindádómstóli Evrópu í
máli þriggja Breta gegn Stóra-
Bretlandi. Málið höfðuðu þre-
menningarnir er þeim var sagt upp
störfum hjá brezku járnbrautun-
um þar sem þeir neituðu að gerast
félagar í einu þriggja verkalýðsfé-
laga, sem þeim var boðin aðild að
og gerð að skilyrði fyrir frekara
starfi hjá járnbrautunum. Bret-
arnir unnu málið.
í fréttabréfi VSÍ frá því í októ-
ber á síðasta ári er fjallað um
þetta mál undir fyrirsögninni
„Einkaréttindi og mannréttindi".
Þar segir, að krafa Bretanna hafi
verið viðurkenning á því, að
brottrekstur þeirra úr starfi á
þeim grundvelli, að þeir neituðu að
ganga í verkalýðsfélag, væri brot á
ákvæðum mannréttindasáttmála
Evrópu, einkum 11. grein hans.
Þar segir m.a:. „Rétt skulu menn
hafa að koma saman með friðsöm-
um hætti og mynda félög með öðr-
um, þar á meðal að stofna og
ganga í stéttarfélög til verndar
hagsmunum sínum.“ Töldu þeir, að
ákvæði þetta ætti ekki síður að
tryggja launþegum rétt til að
standa utan verkalýðsfélaga, en að
stofna þau eða ganga í.
I niðurstöðum dómsins segir, að
í þessu máli sé ljóst að um brot á
fyrrnefndri grein sáttmálans sé að
ræða. Island er aðili að Evrópuráð-
inu og hefur sáttmáli þess um
verndun mannréttinda og mann-
frelsis lagagildi hér á landi, segir í
fréttabréfinu.
Magnús Thoroddsen, nýskipaður
hæstaréttardómari, skrifaði grein,
sem birtist í Morgunblaðinu 2. des-
ember 1981. Þar segir hann frá
málavöxtum í stuttu máli á eftir-
farandi hátt:
„Kærendur, þeir Young, James
og Webster, voru allir starfsmenn
brezku járnbrautanna. Young
hafði byrjað að starfa hjá fyrir-
tækinu 1972, James 1974 og Webst-
er 1958. Enginn þeirra var í verka-
lýðsfélagi, en innan brezku járn-
brautanna voru starfandi þrjú
verkalýðsfélög, National Union of
Railwaymen („NUR“), The Trans-
port Salaried Staffs Association
(„TSSA") og The Associated Soci-
ety of Locomotive Engineers and
Firemen („ASLEF").
Árið 1975 gerðu þessi þrjú
verkalýðsfélög samkomulag við
Brezku járnbrautirnar (British
Rail) um að koma á tilteknu fyrir-
komulagi, sem kallast á ensku
„closed shop“, sem þýddi, að hér
eftir var það skilyrði fyrir atvinnu
hjá Brezku járnbrautunum, að
starfsmenn, eins og Young, James
og Webster, gengju í eitthvert af
ofangreindum verkalýðsfélögum.
Þetta neituðu þeir þremenn-
ingarnir að gera, og árið 1976 var
þeim öllum sagt upp störfum hjá
Brezku járnbrautunum."
Magnús rekur í stuttu máli í
greininni rökstuðning þremenn-
inganna. Young rökstuddi neitun
sína fyrir því að ganga í verkalýðs-
félag á eftirfarandi hátt sam-
kvæmt grein Magnúsar Thorodd-
sen:
„a) Hann var ósammáia pólitísk-
um skoðunum verkalýðsforingj-
anna hjá „TSSA“.
b) Peningar úr sjóðum félagsins
voru notaðir til að gefa út mánað-
arrit, sem studdi Verkamanna-
flokkinn og hann hafði ekki fengið
tryggingu fyrir því, að sjóður fé-
lagsins væri ekki notaður í annars
konar pólitískum tilgangi.
c) Hann var ósammála stuðningi
„TSSA“ við þjóðnýtingu iðnaðar-
ins og verðbólguaukandi kaupkröf-
um félagsins. Hann var einnig
mótfallinn því að verða að taka
þátt í verkföllum, vegna þess, að
járnbrautastarfsmenn væru í lyk-
ilaðstöðu sem þjónustuiðnaður, og
leit hann á verkföll af þeirra hálfu
sem fjárkúgun gagnvart þjóðfélag-
inu í heild.
d) Hann taldi „TSSA“ umburð-
arlaust gagnvart einstaklings-
bundnum skoðunum og frelsi, þar
sem félagið keppti að því að koma
á hinu svonefnda „closed shop“-
fyrirkomulagi og næði þar með
óþolandi áhrifavöldum varðandi
mannaráðningar og uppsagnir."
I dómsorðum segir, að skerðing
sú, sem kært var út af, hafi ekki
verið „nauðsynleg í lýðræðislegu
þjóðfélagi" og brotið hafi verið
gegn 11. grein sáttmálans. Loka-
orðin í grein Magnúsar eru þessi:
„Samkvæmt 50. grein Mannrétt-
indasáttmála Evrópu á dómstóll-
inn nú eftir að dæma þeim skaða-
bætur fyrir fjártjón og miska
vegna uppsagnanna, sem þeir urðu
að þola, vegna þess, að þeir höfðu
skoðanir, sem eigi voru þóknanleg-
ar forystumönnum verkalýðsfélag-
anna, en þeir þremenningar höfðu
þó þrek og þor til að standa og
falla með.“
í ræðu minni á ársþingi iðn-
rekenda hinn 5. mars sl. varaði
ég, meðal annars, enn einu sinni
við erlendri skuldasöfnun, sér-
staklega, ef peningarnir væru
notaðir í ríkum mæli til neyslu,
en ekki til arðbærra fjárfest-
inga.
Eg sagði jafnframt að við
hefðum aukið erlendar skuldir
okkar um 10 milljónir nýrra
krQna á hverjum einasta degi
allt síðastliðið ár, á laugardög-
um, sunnudögum, jólum, pásk-
um, og jafnvel 1. maí.
Kjartan Ólafsson, ritstjóri
Þjóðviljans, varar við „blekking-
um“ af þessu tagi í ritstjórn-
argrein sinni 9. mars sl. og í
ræðu, sem Tómas Árnason hélt á
aðalfundi Kaupmannasamtaka
Islands hinn 18. mars sl., segir
hann báðar fullyrðingar mínar
„alrangar" og „fjarstæðu", og
segir meðal annars að erlendar
skuldir hafi aðeins aukist um 2,9
milljón krónur á dag á síðast-
liðnu ári.
Tíminn birtir svo þennan
hluta ræðu Tómasar í ritstjórn-
argrein 20. þ.m.
Báðir aðilar færa fram mikið
talnaflóð máli sínu til stuðnings,
en eina talan, sem þeim ber sam-
an um, er að ég hafi talað um 10
milljón krónur.
Bestu fáanlegar upplýsingar
um erlendar lántökur tel ég vera
að finna í Hagtölum mánaðar-
ins, sem Seðlabanki íslands gef-
ur út, og þegar ég var að semja
ræðu mína var nýjustu upplýs-
ingar um þessi mál að finna í
febrúar-hefti þess rits. Á blað-
síðu 17, töflu 2, í því hefti stend-
ur að löng erlend lán hafi aukist
um 3.320 milljón krónur frá
september 1980 til september
1981, umreiknað miðað við gengi
Bandaríkjadollars í lok septem-
ber hvort ár.
3.320 milljón krónur deilt með
365 dögum er 9,1 milljón krónur
á dag, og sé aukningu skamm-
tímalána bætt við, er talan 10
milljón krónur á dag of lág tala.
Tómas notar svokallað meðal-
viðskiptagengi ársins og fær þá
út 2,9 milljónir. Svo mikið um
þessar mínar „blekkingar" og
„fjarstæðu".
Tómas segir að „skýrslur sýni
að lánin hafi verið tekin til arð-
bærra fjárfestinga og nauðsyn-
legra framkvæmda, en alls ekki
til neyslu."
Það var leitt að hann skyldi
ekki vera viðstaddur á aðalfundi
Vinnuveitendasambandsins í
fyrradag, þegar formaður Fram-
sóknarflokksins, Steingrímur
Hermannsson, lýsti því yfir að
„við höfum tekið erlend lán til að
greiða vexti og afborganir af er-
lendum lánum". Varla flokkast
slíkar lántökur til arðbærra
fjárfestinga og varla benda
minnkandi þjóðartekjur á mann
hérlendis ár eftir ár til arðbærra
fjárfestinga, eða hvað finnst þér,
Tómas Árnason?
Sannleikurinn er sá að nú er
svo komið fyrir íslenskri þjóð að
tæplega 40% — % hlutar — af
öllum nýjum erlendum lánum er
notaður til að greiða afborganir
af gömlum erlendum lánum —
og þá er eftir að greiða vextina!
Ef við tækjum ekki lán til að
borga lán færi andvirði fjórða
Skreiðarsamlagið gagnrýnir skipulagsleysi í útflutningi:
„Hefur valdið ómældu tjóni
á markaði okkar í Nígeríu“
í FRÉTTABRÉFI Skreióarsamlags-
ins er skipulagsleysi í skreiðarút-
Dutningi gagnrýnt. Einnig kemur
þar fram sú skoðun, að skreiðar-
útflytjendur séu of margir og hafi
að minnsta kosti verið sjö talsins í
fyrra. Sagt er frá því, að á tímabili
síðastliðið ár hafi fimm aðilar, auk
útflytjendanna sjö, verið að reyna
hver fyrir sig að selja 20 þúsund
pakka hver af skreið eða samtals
100 þúsund pakka. „Þetta háttalag
fréttist auðvitað í Nigeríu enda fór
það svo, að Nigeríumenn lækkuðu
skreiðina úr 290 dollurum fyrir
pakkann í 287 dollara í nóvember
síðastliðnum," segir í fréttabréfinu.
Eftirfarandi ályktun var sam-
þykkt á aðalfundi Skreiðarsaml-
agsins og hefur hún verið send
viðskiptaráðherra: „Aðalfundur
Samlags skreiðarframleiðenda
haldinn í Reykjavík 4. marz 1982
skorar á stjórnvöld að taka fyrir-
komulag skreiðarútflutnings nú
þegar til endurskoðunar og
endurskipulags. Skipulagsleysi í
útflutningi skreiðar hefur þegar
valdið ómældu tjóni á markaði
okkar í Nígeríu. Vegna aðstæðna
í Nígeríu er nauðsynlegt, að
stjórn þessara mála sé í föstum
skorðum hér heima."
Isfilm fær styrk til kvikmyndar
um för Daniel Bruuns yfir Kjöl
ÍSFILM hefur fengið 200 þúsund
króna styrk frá Norræna menning-
armálasjóónum til þess að gera
heimildarkvikmynd um ferð I)an-
ans Daniel Bruuns yfir Kjöl árið
1898. Ágúst Guðmundsson mun
leikstýra kvikmyndinni, en Indriði
G. Þorsteinsson hefur samið
kvikmyndahandrit. Kvikmynda-
tökur hefjast í ágúst i sumar.
Daniel Bruun skráði för sína
yfir Kjöl og styðst Indriði við
frásögn hans. „Daniel Bruun
kom fyrstur fram með hug-
myndir um stórfelldan túrisma á
íslandi. Hann fór yfir Kjöl til
þess að varða leiðina og veitti
Landsjóður fé til fararinnar og
studdi þar með hugmyndir hans
um að stuðla bæri að komu er-
lendra ferðamanna til íslands,"
sagði Indriði G. Þorsteinsson í
samtali við Mbl.
„Ferðir yfir hálendið gátu ver-
ið miklar svaðilfarir og sjálfur
var Bruun hætt kominn í Hvítá,
á svokölluðu Skagfirðingavaði.
Skömmu síðar mætti hann ensk-
um ferðamanni á Hveravöllum,
Howell að nafni. Stuttu síðar
drukknaði Howell þessi í Hér-
aðsvötnum.
Bruun hugsaði sér, að erlendir
ferðamenn kæmu til Akureyrar,
færu yfir hálendið á hestum og
tækju skip í Reykjavík. Daniel
Bruun hefur lengi legið óbættur
hjá garði hjá okkur íslending-
um. Hann var fornleifa- og
mannfræðingur, mikill íslands-
vinur og ferðaðist vítt og breitt
um landið. Hann kom fyrst til
landsins 1896 og dvaldi svo að
segja á hverju sumri hér á landi
fram til 1916. Hann skráði og
teiknaði híbýli manna á 19. öld-
inni. Þetta var ekki gert af öðr-
um og Daniel Bruun vann þarna
mikið og þarft verk. Okkar skuld
við Daniel Bruun er mikil á fjöl-
mörgum sviðum. Hann var vin-
sæll af alþýðu þessa lands og
hvarvetna aufúsugestur. Daniel
Bruun var Dani og enginn smá
Dani, þegar á það var litið,"
sagði Indriði G. Þorsteinsson að
lokum.