Morgunblaðið - 30.03.1982, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. MARZ 1982
29
t
Sporður RE er fyrsta skipið, sem Stálfélagið fær til niðurrifs og er myndin
tekin þegar komið var með það til Stálvíkur í Arnarvogi. i.jó»m. Mbl.: Arnór.
Stálfélagið fær fyrsta
skipið til niðurrifs
STÁLFÉLAGIÐ hefur nú fengið
fyrsU íslenzka skipið til niðurrifs og
er þegar byrjað að rífa skipið í broU-
járn hjá Stálvík hf. í Garðabæ.
Haukur Sævaldsson hjá Undir-
búningsfélagi Stálfélagsins sagði
þegar Morgunblaðið ræddi við
hann, að félaginu hefðu verið boð-
in tvö önnur skip í brotajárn, Ár-
sæll Sigurðsson eldri, sem liggur í
Hafnarfjarðarhöfn, og Birgir BA.
Formlegur stofnfundur Stálfé-
lagsins verður haldinn hinn 25.
apríl næst komandi, en að sögn
Hauks, þá hefur hlutafjársöfnun
ekki gengið nógu vel, að minnsta
kosti ekki enn sem komið er.
Alyktun kennara á Húsavík:
Kennarasambandið
segi sig úr BSRB
ÞANN 16. mars 1982 komu kennar-
ar við grunnskólana á Húsavík sam-
an til fundar í Barnaskóla Húsavik-
ur.
Efni fundarins var kjaramál
kennara. Nær allir kennarar
beggja skólanna voru á fundinum.
Eftirfarandi ályktun til Kenn-
arasambands íslands var sam-
þykkt samhljóða:
„Fundur grunnskólakennara á
Húsavík, haldinn 16. mars 1982,
telur nýgerða sérkjarasamninga
með öllu óviðunandi.
Þá telur fundurinn að þróun í
launamálum kennara hafi verið
þannig á undanförnum árum að í
algert óefni sé komið.
I framhaldi af þessu ályktar
fundurinn að Kennarasambandi
fslands beri að segja sig úr SRBB,
og gerast sjálfstæður samningsað-
ili.“
Helgi Hálfdanarson:
Skælingar, æsingar,
fyssingar og krækingar
Enn hafa Skagfirðingar efnt
til sæluviku á Sauðárkróki. Að
sjálfsögðu hefur þessa merka
viðburðar í menningarlífinu ver-
ið rækilega getið í fjölmiðlum nú
sem fyrr og Sauðárkróksbúum
maklega valið margt hrósyrði
fyrir rækt sína við þessa ágætu
hefð. Þó hefur þar slegið illilega
í baksegl, þegar það góða fólk
hefur hvað eftir annað verið
kallað Sauðkrækingar.
Einn af dýrindis eðliskostum
íslenzkrar tungu eru hljóðvörp-
in. Enda erum við íslendingar
svo hugfangnir af þessari gáfu,
að okkur getur jafnvel hætt til
að flíka henni í ótíma. En hóf er
á hverju bezt, ekki aðeins hóf á
syndum, heldur líka hóf á dyggð-
um; og hljóðvarpa-svall er ekki
betra en hver annar ólifnaður.
Þegar orð eru mynduð, er ekki
nóg að fylgt sé réttum orðmynd-
unarreglum; þar verður einnig
smekkvisin að hafa hönd í
bagga.
Eitt af því sem gæta verður,
þegar orð eru mynduð, eru hug-
tengsl sem upp kunna að koma.
Þau geta orðið svo varhugaverð
og svo áleitin, að orð sem ella
væru góð og gegn, verði ónothæf
með öllu. Á þetta reynir ekki
sízt, þegar íbúum héraða eða
kaupstaða eru valin heiti, sem
oft verður að eðlilegum hætti
með hljóðvarpi. Góð dæmi þess
eru: Rangæingar, Sunnmýlingar,
Mývetningar, Barðstrendingar,
Rauðsendingar; eða úr bæjum:
Hafnfirðingar, Seltirningar,
Breiðhyltingar, Norðhælingar,
o.s.frv.
En þarna má ekki alltaf mikið
út af bera án þess varasöm hug-
tengsl láti á sér kræla. Stundum
hafa menntaskólanemar verið
kallaðir menntskælingar í
gamni eða til háðungar. Niðrun-
in er að sjálfsögðu fólgin í hug-
tengslum frá orðliðnum „skæl-
ingur“, sem þó er allsendis rétt
myndaður af „skóli". En sökum
þess að tvenns konar æ hefur
runnið saman í eitt, minnir
„skælingur" um leið á sögnina að
„skæla" eða „skælast". Og til
þess var nafngiftin einmitt ætl-
uð.
Oft hef ég undrazt geðprýði
Selfossbúa, þegar þeir eru kall-
aðir Selfyssingar án þess að
mögla. Orðliðurinn fyss kemur
varla fyrir nema í orðum þar
sem hvít fer á undan, og merkir
þá einhvern herjans gusugang. I
orðabók Sigfúsar stendur sögnin
að hvítfyssa og merking sögð
„skumme, fraade", og nafnorðið
hvítfyssi í merkingunni „Skumm-
en, Fraaden, skummende
Ström“. Þessi froðubuslu-
merking gerir alltaf vart við sig
þegar fyssingar eru nefndir. Ekki
skil ég hvernig það fær dulizt
nokkrum manni, hvað Selfossbú-
ar er miklu fallegra heiti en Sei-
fyssingar.
Hvernig ætli Blönduósbúum
líkaði að vera kallaðir Blöndæs-
ingar? Ætli einhverjum þætti
það ekki minna helzttil mikið á
æsingar, kannski útaf Blöndu-
virkjun? Og þó er „æsingur" rétt
myndun af „ós“. Öðrum kynni að
þykja „dæsingur“ bjóða sig fram
sem orðlið og minna á sögnina
að „dæsa“. Svona geta hug-
tengslin verið út undir sig.
Þegar Sauðárkróksbúar eru
kallaðir Sauðkrækingar, verður
ekki sagt að orðliðurinn „kræk-
ingur" sé ýkja smekklegur
ásýndum, þó málfræðilega sé
hann „rétt“ myndaður af „krók-
ur“, eins og „skælingur" af
„skóli“. Auðvitað minnir hann
alls fyrst á sögnina að krækja, en
hún fer ekki aðeins kauðalega í
nafninu, heldur getur hún, sem
kunnugt er, haft nokkuð blendna
merkingu, svo sem í sambandinu
að „krækja sér í“, og kemur þá
fljótt í hugann jólasveinninn
Bjúgnakrækir, en þá fer svipur
orðsins „sauðkrækingur" að ger-
ast eilítið ískyggilegur. Verður
það naumast vefengt, að fræg-
ustu sauðkrækingar, sem uppi
hafa verið, voru þeir Fjalla-Ey-
vindur og Arnes kumpáni hans,
þótt aldrei kæmu þeir til Sauð-
árkróks, enda enginn staður til
með því nafni á þeirri tíð.
Sauðárkróksbúar hafa löngum
haft kímnina á réttum stað, og
oft hafa þeir hent á lofti nafn-
giftina „Sauðkrækingar" og
brúkað hana sjálfir á sama hátt
og gamanheitið „Gaflarar" um
Hafnfirðinga er mest notað af
Hafnfirðingum sjálfum.
Þó er öllum ráðlegast að hafa
það í huga, að hver sá, sem kall-
ar Sauðárkróksbúa sauðkræk-
inga framvegis, á það á hættu,
að sumir þeirra hefni sín, þessa
heims eða annars, nema hvort-
tveggja verði.
Aukning erlendra lána:
Fjárfesting og þjóðarfram-
leiðsla dragast saman,
Framkvæmdir i Helguvík eru hafnar og var bor Jarðborana ríkisins
fluttur á staðinn og er reiknað með að boranir hefjist á morgun, miðviku-
dag. Hér er verið að vinna að vegarlögn að borunarstaðnum.
*
Afengi hefur hækkað um 53%
en verðbótavísitala um 39%
Frumvarp að lánsfjárlögum kom
til þriðju umræðu i neðri deild Al-
þingis í gær. Ilmræðunni lauk ekki.
Fjármálaráðherra, Ragnar Arnalds,
mælti fyrir hönd stjórnarliða, en
Geir Hallgrimsson, formaður Sjálf-
stæðisflokksins, Birgir ísleifur
Gunnarsson (S) og Karvel Pálmason
(A) fyrir hönd stjórnarandstöðu.
Helztu efnispunktar í máli fjármála-
ráðherra:
• Stjórnarandstæðingar hafi
hvorki flutt tillögur um samdrátt
framkvæmda, sem vinna á með
erlendu lánsfjármagni, né um
lægri lánsfjárheimildir.
• Afkoma ríkissjóðs 1981 var
hagstæðari en um langt árabil.
Leita þarf aftur til ársins 1970 að
hliðstæðu.
• Löng erlend lán 1981 eru
37,2% af vergri þjóðarframleiðslu.
Nettóskuldastaða þjóðarbúsins út
á við er hinsvegar 31,8%. Láns-
Lraust okkar erlendis er traust.
• Afkoma ríkissjóðs fyrstu tvo
mánuði 1982 er mun betri en á
sama tíma í fyrra.
• Ríkisstjórnin hyggur á
sparnað í ríkiskerfinu: 6% niður-
skurð framkvæmda og samsvar-
andi niðurskurð framlaga til fjár-
festingarsjóða. Þá.er stefnt að 4%
samdrætti í áætluðum rekstrar-
útgjöldum.
• Draga þarf úr þörf á erlendu
lánsfjármagni með innlendum
sparnaði.
Helztu efnispunktar stjórnar-
andstöðu:
• Skuldastaða langra erlendra
lána í hlutfalli af VÞF var 34,4%
1979, 34,7% 1980 og 37,2% 1981.
Sýnt er hvert stefnir. Hinsvegar
sleppti ráðherra áætlaðri stöðu
1982 sem er 39%! Nettóstaðan var
31,8% 1981, en er áætluð 1982
34,9%, en þeirri tölu sleppti ráð-
herra einnig.
• Skuldaaukning 1982 verður
þrátt fyrir verulega ráðgerðan
samdrátt bæði í raforku- og hita-
veituframkvæmdum.
• Ráðherra sleppti og úr sam-
anburðardæmi sínu greiðslubyrði
erlendra lána, sem fer í 19—20%
af útflutningstekjum 1982, sem er
ógnvekjandi hlutfall ef óvæntar
sveiflur verða í þjóðarbúskapnum.
Hætt er við að slík staða kunni að
veikja mjög lánstraust okkar.
• „Góð staða ríkissjóðs“ hefur
fengizt með þessum hætti: 1) ís-
landsmeti í hverskonar skatt-
heimtu á fólk og fyrirtæki, 2)
markaðir tekjustofnar, s.s. launa-
skattur, sem áður gengu til ákveð-
inna viðfangsefna, renna nú beint
í ríkishítina, 3) ríkisstofnanir og
fjárfestingar- og fyrirgreiðslu-
sjóðir (s.s. byggðasjóður og sjóðir
húsnæðislánakerfis) eru látnir
safna stórfelldum skuldum, sem
ekki koma fram í ríkissjóðsdæm-
inu, 4) sama má segja um fjölda
ríkisfyrirtækja, sem látin eru
mæta rekstrarhalla með erlendri
lántöku, til að fela raunverulega
verðbólgu með óraunhæfum
gjaldskrám. Þetta gildir og um
lán, sem byggðasjóður tekur til að
framlána fyrirtækjum í sjávarút-
vegi, sem rekin vóru með umtals-
verðum halla á sl. ári, og skulda-
söfnun fjölda fyrirtækja í undir-
stöðuatvinnugreinum okkar. Allt
eru þetta eyðslulán en ekki fjár-
festingar.
• Innlendur sparnaður verður
ekki efldur nema með breyttri
efnahagsstefnu, sem hvetji fólk til
að geyma fjármuni sína.
Júní 1981 — marz 1982:
ÁFENGI og tóbak hækkaði að með-
altali um 10% 1. marz sl. og hefur
áfengi og tóbak þvi hækkað um lið-
lega 53% frá í júníbyrjun á síðasta
ári. Á sama tíma hefur verðbótavísi-
tala hækkað um liðlega 39%, eða 14
prósentustigum minna.
Þetta er athyglisvert fyrir þær
sakir, að í frétt frá fjármálaráðu-
neytinu 1. apríl á síðasta ári segir
m.a.: „Ríkisstjórnin telur óhjá-
kvæmilegt m.a. með hliðsjón af af-
stöðu Áfengisvarnaráðs og Al-
þjóða heilbrigðismálastofnunar-
innar, að áfengi og tóbak hækki
jafnmikið og almenn laun í land-
inu. Þessu markmiði hefur þó ekki
verið framfylgt til fullnustu að
undanförnu."
Allar áfengis- og tóbakshækk-
anirnar fjórar á tímabilinu júní
1981 til marz sl. hafa verið um-
fram hækkun verðbótavísitölunn-
ar, en misjafnlega mikið.
í byrjun júní á síðasta ári
hækkaði áfengi og tóbak um 10%,
en verðbótavísitala hins vegar um
8,01%.
í byrjun september sl. hækkaði
áfengi og tóbak um 10%, en verð-
bótavísitalan hins vegar um
8,99%.
í byrjun desember sl. hækkaði
áfengi og tóbak um 15%, en verð-
bótavísitala hækkaði hins vegar
um 9,92%.
Loks hækkaði áfengi og tóbak
um 10% í byrjun marz sl., en verð-
hótavísitala hækkaði hins vegar
um 7,51.
Aúalfundur miðstjórnar Framsóknar:
Myntbreytingin stórkostlegur
þjófnaður úr vösum almennings
— sagði Guðni Ágústsson formaður SUF
MYNTBREYTINGIN var stórkost
legur þjófnaður úr vösum almenn-
ings, sagði Guðni Ágústsson, for-
maður Sambands ungra fram-
sóknarmanna, á aðalfundi mið-
stjórnar Framsóknarflokksins um
helgina.
Guðni lýsti þeirri skoðun sinni,
að myntbreytingin hefði svo gjör-
samlega rýrt almenning öllu
verðskyni, að í dag hyrfu mánað-
arlaun launþegans strax á fyrstu
dögum eftir útborgun, án þess að
hann gerði gerði sér grein fyrir í
hvað þau hefðu verið. Guðni flutti
tillögu um að í stjórnmálaályktun
fundarins yrði sett yfirlýsing um
að ekki yrði slakað á virkri verð-
gæzlu og var sú tillaga samþykkt í
fundarlok.