Morgunblaðið - 30.03.1982, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. MARZ 1982

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 110 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 7 kr. eintakiö.
83 og 208 milljóna
króna tap
Eins og fram kom í frétt hér í blaðinu síðastliðinn föstudag er talið,
að tap á járnblendiverksmiðjunni á Grundartanga geti numið allt að
50 milljónum norskra króna á þessu ári eða um 83 milljónum íslenskra
króna. Þá sagði einnig í sömu frétt, að ríkisstjórnin hefði í undirbúningi
frumvarp „til bjargar járnblendiverksmiðjunni" eins og það var orðað
og yrði það væntanlega lagt fram í þessari viku.
Rétt er í þessu sambandi að rifja það upp, að frá því álverksmiðjan í
Straumsvík tók til starfa á árinu 1969 hafa heildartekjur íslendinga af
fyrirtækinu numið um 3400 milljónum króna að núvirði. Á síðasta ári
var tap álversins 28,7% af veltu þess eða 208 milljónir króna, þó mun
ekki koma til þess, að flutt verði á Alþingi frumvarp til laga „til bjargar
álverinu", þvert á móti telur sá sami iðnaðarráðherra, sem ætlar „að
bjarga járnblendiverksmiðjunni" væntanlega með fé íslenskra skatt-
greiðenda, að nú sé rétt að auka tekjurnar af álverinu.
Hvers vegna er þessi munur á afstöðu iðnaðarráðherra til þessara
tveggja stóriðjufyrirtækja, sem bæði töpuðu fé á síðasta ári? Jú, skýr-
ingin er einföld. Alusuisse eigandi álversins axlar tapið vegna þess, en
hættir ekki að greiða samningsbundin og lögboðin gjöld til íslendinga.
íslenska ríkið á meirihluta í járnblendifélaginu og verður þar af leiðandi
að bera sinn áhættuhluta af rekstri þess, ,íslenska ríkið" eru íslenskir
skattgreiðendur, þegar í harðbakka slær. Ákvörðunina um meirihluta-
eign Islendinga í járnblendifélaginu er ekki unnt að rekja til afkomu-
mats, heldur til þeirrar „hugsjónar", að röng ákvörðun hafi verið tekin,
þegar ákveðið var, að Alusuisse ætti álverið eitt. Það getur oft verið
dýrkeypt að hafa háleitar „hugsjónir", hitt er þó verra, ef menn eru svo
þröngsýnir, að þeim er meira að segja um megn að læra af reynslunni.
Lægst launaða fólkið
og ríkisvaldið
Magnús L. Sveinsson, formaður Verslunarmannafélags Reykjavíkur,
ritaði grein hér í blaðið á sunnudag um viðhorfin í kjaramálunum.
Þar tekur hann meðal annars á niðurstöðum könnunar kjararannsókna-
nefndar um yfirborganir og kaupauka. Ber að fagna því, að forvígismað-
ur í verkalýðshreyfingunni taki á þessu máli opinberlega, því að það
hlýtur að setja svip sinn á kjaraviðræðurnar, sem nú fara fram.
I grein sinni vekur Magnús L. Sveinsson máls á því, að könnunin sýni,
að fólk í lægstu launaflokkum fái enga yfirborgun og taki því laun
samkvæmt gildandi launatöxtum, komi þetta sérstaklega illa við versl-
unarfólk. Síðan segir Magnús L. Sveinsson: „Þetta sýnir okkur, að fólkið,
sem í raun býr við lægstu launin, hefur farið langverst út úr þeirri
skerðingu, sem stjórnvöld hafa framið á launatöxtum, sem verkalýðs-
hreyfingin hefur samið um. Sú skerðing nemur hvorki meira né minna
en 30% frá 1. júní 1979.“
Eins og menn muna og vita hefur Alþýðubandalagið afsakað setu sína
í þessari ríkisstjórn með því, að það sé að gæta hags láglaunafólks. Sú
afsökun er ein mesta stjórnmálablekking, sem sett hefur verið fram hér
á landi undanfarin ár. Hún slær jafnvel út þá afsökun framsóknar-
manna, að þeir sitji í þessari ríkisstjórn til að lækka verðbólguna!
Rauður loginn
brennur
Hér á þessum vettvangi hefur oftar en einu sinni verið á það bent, að
hugmyndir Alþýðubandalagsins um þjóðfélagsskipan á íslandi feli
í sér óskir flokksins um að „pólska kerfið" í atvinnu- og fjármálum
komist hér á, kerfið, sem Pólverjar andmæltu og er nú haldið gangandi
með hervaldi. í grein eftir Alexander Solsjenitsyn, sem birtist í sunnu-
dagsblaði Morgunblaðsins, segir Nóbelsskáldið meðal annars:
„Nú á dögum er það álitið mjög við hæfi að ala á tálvonum um að „hin
kommúníska hugmyndafræði sé dauð“, að hún hafi farist við hinar
válegustu kringumstæður. En ó nei, sú hugmyndafræði logar enn nægi-
lega glatt til þess að leggja gjörvallan heiminn undir sig. Það er allt sem
bendir í þá átt. Bréshnév og Jaruzelski voru ekki einir um að axla
ábyrgðina á þróun mála í Póllandi: við hlið þeirra standa þeir Deng
Xiaoping, Pol Pot, Castro, leiðtogarnir í Nicaragúa, Marchais hinn
franski og jafnvel Berlinguer og Carillo, já, þeir líka, alveg sama, hve
mikið þeir hamast núna við að taka þátt í opinberum mótmælaaðgerð-
um. Því það er einmitt þeirra hugmyndafræði, sem með sínum þungu
skrefum er í óðaönn að mola niður Pólland. Og látum okkur bara játa, að
þessi hugmyndafræði er bara alls ekki svo framandi fyrir jafnaðar-
menn, sem að vísu bera fram hávær mótmæli vegna atburðanna í
Póllandi."
Auðvitað er Alþýðubandalagið á íslandi Solsjenitsyn ekki í huga,
þegar hann semur ávarp sitt, en Svavar Gestsson hefði átt heima með
hinum talsmönnum heimskommúnismans í grein Nóbelsskáldsins. Hefði
skáldið auðveldlega getaö vísað til stefnuskrár Alþýðubandlagsins máli
sínu til stuðnings og þess, hve Svavar var fljótur að mótmæla herlögun-
um í Póllandi.
Myndin er tekin á blaðamannafundi Verslunarráðs tslands. Frá vinstri til hægri: Kjartan Stefánsson, Guðlaugur
Bcrgmann, Árni Árnason, Kristinn Ragnarsson, Þórarinn Hjaltason og Guðmundur Arnaldsson.
Ráðstefna á Hótel Borg:
*
Atvinnulífið og höfuðborgin
— lifandi miðbær —
RÁÐSTEFNAN Atvinnulínð og höf-
uðborgin — lifandi miðbær, verður
sett á Hótel Borg í dag, 30. mars, kl.
16.15. Þar verða haldin nokkur er-
indi um ýmsa þætti atvinnulífs í
miðbænum. Fram munu koma Egill
Skúli Ingibergsson, borgarstjóri, Jón
Baldvin Hannihalsson, ritstjóri,
Guðmundur Arnaldsson, hagfræð-
ingur, Þórarinn Hjaltason, verk-
fræðingur og Kristinn Ragnarsson,
arkitekt. Ragnar S. Halldórsson,
formaður VÍ, mun setja ráðstefnuna,
en ráðstefnustjóri verður Albert
Guðmundsson, alþingismaður. Að
loknum framsöguræðum verða al-
mennar umræður.
Forráðamenn Verslunarráðs ís-
lands efndu til blaðamannafundar
í gær til að kynna þessa ráðstefnu.
Það kom fram hjá Árna Árna-
syni, framkvæmdastjóra Verslun-
arráðs Islands, að megintilgangur
ráðstefnu þessarar væri að vekja
athygli á nauðsyn þess að endur-
skipuleggja miðbæ Reykjavíkur.
Verslunarráðið vill hafa forgöngu
um að hagsmunaaðilar í miðbæn-
um komi saman með borgaryfir-
völdum til að eitthvað verði gert
til að lífga upp á miðbæinn. Arni
sagði að deyjandi miðborg væri
einkenni margra borga erlendis.
En dæmin sanna að unnt er að
snúa þessari þróun við. Víðs vegar
erlendis hafa t.a.m. einkafyrir-
tæki og borgaryfirvöld unnið að
því í sameiningu að endurreisa
miðborgir og gæða þær lífi.
Að sögn Árna hefur uppbygg-
ingu miðbæjarins lítið verið sinnt
af borgaryfirvöldum um langt
skeið. Áð vísu hefði miðbærinn
verið skipulagður, en framkvæmd-
ir hefðu ekki siglt í kjölfarið.
Ennfremur hefðu almenn rekstr-
arskilyrði verslunar valdið því að
fyrirtækin hafa átt í erfiðieikum
með að rísa undir þeim kostnaði
sem fylgir atvinnurekstri í mið-
bænum. Það hefði einnig spillt
fyrir framgangi þessa máls að
þeir aðilar, sem eiga hagsmuna að
gæta í miðbænum, hafa ekki haft
samráð sín á milli, um aðgerðir til
að lífga upp á miðbæinn.
I máli Þórarins Hjaltasonar
verkfræðings kom fram að þörfin
á nýjum bílastæðum hefði vaxið
til muna á síðustu árum. Af þeim
sökum þyrfti að koma upp bíla-
geymslu í miðbænum sem rúmaði
1000—1500 bifreiðir. Guðlaugur
Bergmann forstjóri kvað þessa
hugmynd um lífgun miðbæjarins
koma fyrst og fremst neytendum
til góða. Því bæri að rýmka opnun-
artíma verzlana og þjónustufyr-
irtækja til að gefa neytendum
frjálsari hendur til innkaupa.
I tillögum Verslunarráðs um
endurskipulagningu miðbæjarins
kemur m.a. fram, að opinberir
Iánasjóðir skuli lána jafnt til upp-
byggingar í Reykjavík og á lands-
byggðinni. Einnig beri að minnka
skattheimtu til að örva einkaaðila
til fjárfestingar í miðbænum. En
ráðið leggur á það áherslu að sjón-
armið um húsfriðun og uppbygg-
ingu verði samræmd.
Sameiginlegt prófkjör í Þorlákshöfn:
Framsókn og Alþýðuflokk-
ur lokuðu á sveitafólk
Einar Sigurðsson skipstjóri efstur hjá Sjálfstæðisflokki
FRAMSÓKNARFLOKKUR og Alþýðuflokkur lokuðu á þátttöku sveitafólks
í sameiginlegu prófkjöri Sjálfstæðisflokks, Framsóknarflokks og Alþýðu-
flokks í Ölfushreppi um helgina og var þátttaka því einskorðuð við Þorláks-
höfn. Alls voru 279 á kjörskrá, en með þessu móti voru 208 kjósendur
útilokaðir gegn mótmælum fulltrúa Sjálfstæðisflokksins í prófkjörsnefnd.
Morgunblaðið ræddi við Frank-
lín Benediktsson, fulltrúa D-list-
ans í sameiginlega prófkjörinu, og
spurði hann um málið.
„Það bar við á föstudagskvöld,
liðlega einum sólarhring fyrir
prófkjörið, að A- og B-listarnir
neituðu að hafa prófkjörið algjör-
lega opið eins og til hafði staðið og
neituðu þeir því að fólki úr sveit-
inni gæfist kostur á þátttöku þótt
þetta sé allt sami hreppurinn, Ölf-
ushreppur, sem nær allt austur að
Sogi,“ sagði Franklín. „Við sjálf-
stæðismenn mótmæltum þessu og
létum bóka það en höfðum um það
að velja að beygja okkur fyrir
vilja meirihluta prófkjörsnefndar
eða hætta við prófkjörið og mál
voru það langt komin að við áttum
erfitt með að hætta við þátttök-
una. Hins vegar fékk fólk sem kom
úr sveitinni til að kjósa að vita af
hverju þetta var og það er satt að
segja furðulegt að vinnubrögð
framsóknarmanna og Alþýðu-
flokks séu með þessu móti á 20.
öld.“
Alls greiddu 249 atkvæði í próf-
kjörinu, 109 konur og 140 karlar.
A-Iistinn fékk 73 atkvæði, B-list-
inn 111 atkvæði og D-listinn 62
atkvæði. Af D-lista varð Einar
Sigurðsson skipstjóri efstur, þá
Kristín Þórarinsdóttir hjúkrun-
arkona, Guðbrandur Einarsson
rafverktaki, Jón H. Sigurmunds-
son íþróttakennari, Karl Karlsson
útgerðarmaður, Franklín Bene-
diktsson kaupmaður og Karl S.
Karlsson vélstjóri varð í sjöunda
sæti.
Af A-lista urðu Ásberg Lárent-
ínusson verkamaður og Erling
Ævar Jónsson skipstjóri efstir.
Af B-Iista urðu efstir Þorleifur
Björgvinsson forstjóri og Þorvarð-
ur Vilhjálmsson verksmiðjustjóri.
Helgi Ólafsson
hlutskarpastur
HELGI Ólafsson varð efstur á þrett-
ánda Helgarskákmótinu. Hann
hlaut 8 vinninga af 9 mögulegum, en
mótið fór fram á Hótel Höfn i Siglu-
fírði. Jón L. Árnason hafnaði í öðru
sæti með 7 vinninga, þeir Jóhann
Hjartarson og Dan Hansson höfn-
uðu í 3.-4. sæti með 6V2 vinning og
Sævar Bjarnason hlaut 6 vinninga.
Benóný Benediktsson hlaut
verðlaun í öldungaflokki en hann
hlaut 5 xk vinning. í kvennaflokki
varð Ólöf Þráinsdóttir efst með
4'A vinning. Mótið tókst í alla
staði vel.
Páll Jónsson