Morgunblaðið - 12.02.1983, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. FEBRÚAR 1983
Spjall um útvarp og sjónvarp
„Rjómatertur á
boðstólum“
Um vinsældir og gæði ein-
stakra þátta í útvarpi og sjón-
varpi eru menn ekki á eitt sáttir,
ráða þar bæði smekkur og áhug-
amál og svo aldur fólks. Ekki er
t.d. ólíklegt að eldra fólk hlusti á
kvöldvökur í útvarpi, fram-
haldssögur og þætti eins og „Ég
man þá tíð“, „Það er svo margt
að minnast á“ og „Mér eru fornu
minnin kær“, sem þeir Hermann
Ragnar Stefánsson, Torfi Jóns-
son og Einar Kristjánsson frá
Hermundarfelli sjá um og eru
vikulega á dagskrá. Þessi þættir
eru fróðlegir, rifjuð eru upp at-
vik frá fyrri hluta aldarinnar og
leikin tónlist sem heyrist nú æ
sjaldnar.
Miðaldra fólk hlustar senni-
lega helst á létta tónlist, laug-
ardagssyrpu Páls og Þorgeirs,
næturvaktina og óskalagaþætti
og pönkararnir, „glataða æskan
á Hlemmi" hlustar á lög unga
fólksins, horfir á Skonrokkið í
sjónvarpi og hlustar á poppþætti
þar sem ræflarokkararnir láta
eins og óðir menn.
Ég þori ekki að fullyrða um
hversu almennt er horft á um-
ræðuþætti í sjónvarpi og hlustað
á slíka þætti í útvarpi, sjálfsagt
fer það nokkuð eftir því efni sem
fjallað er um hverju sinni, um-
ræðuþáttur um hvalveiðibannið
myndi stela senunni yrði hann
sendur út næstu daga.
Hlutverk ríkisfjölmiðlanna er
að veita fólki fræðslu og
skemmtun og á vetrarkvöldum
eru gerðar meiri kröfur um gott
efni en á öðrum árstíma. Ég tel
að nokkuð almennt sé horft á
kvikmyndir í sjónvarpi og yfir-
leitt sýnir sjónvarpið góðar
kvikmyndir um helgar en gerir
nokkuð að því að endursýna
kvikmyndir sem sýndar hafa
verið tveim til þremur árum áð-
ur í sjónvarpi og er það fremur
leiður siður því ekki er víst að
öllum falli slík ráðstöfun.
Fyrr í vetur voru sýndar í
sjónvarpi kvikmyndir með stór-
stjörnunum „The big sleep“ með
Humphrey Bogart í aðalhlut-
verki og kvikmyndir með Ingrid
Bergman, Laurence Olivier og nú
síðast með Dirk Bogarde, Mal-
colm MacDowell, Spencer Tracy,
Katharine Hepburn og Sidney
Poiter. Það hefur verið hátíð hjá
kvikmyndaunnendum í sjón-
varpi og „rjómatertur á boð-
stólum" líkt og hjá kvik-
myndahátíð, listahátíðar í
Regnboganum og vonandi að
framhald verði á. Gaman væri
að fá að sjá listaverk eftir
Charlie Chaplin, Francis Ford
Coppola og Ingmar Bergman,
t.d. Gullæðið, Sviðsljósið og Ein-
ræðisherrann eftir Chaplin,
Guðföðurinn eftir Coppola og
Slöngueggið eftir Bergman.
Nógu er af að taka þegar um er
að ræða myndir þessara meist-
ara kvikmyndarlistarinnar.
Mér sýnist vera að rofa til
hvað varðar húmor í útvarpi og
sjónvarpi. Nýr breskur gaman-
myndaflokkur er að byrja í sjón-
varpi, „Já herra“ (Yes Minister)
og tveir stórmeistarar sem hvað
eftir annað hafa kitlað hláturs-
taugar landsamanna, Jörundur
Guðmundsson og Þórhallur Sig-
urðsson, (Laddi) með þátt í út-
varpi á fimmtudagskvöldi og
mega áfengisbarir og kvik-
myndahúsin vara sig, það er ekki
víst að nokkur maður mæti.
Fimmtudagur 3. febrúar:
Síðdegis voru tveir tónlistar-
þættir í útvarpi og mjög ólíkir.
Sá fyrri var sendur út klukkan
tuttugu mínútur fyrir fimm og
var í umsjón Guðrúnar Birnu
Hannesdóttur. Guðrún Birna
setti á fóninn lög með ítalska
tenórsöngvaranum Di Stefanó
sem er einn af ítölsku stórmeist-
urunum í röðum óperusöngvara.
Di Stefanó og Benjamin Giglí
vill maður helst heyra kvölds og
morgna og um miðjan dag. Strax
að loknum þætti Guðrúnar
Birnu sem mér líkaði vel kom
jazzþáttur þeirra Gerald Chin-
otti og Jórunnar Tómasdóttur og
þar var eingöngu leikin fram-
úrstefnujazz sem ég er persónu-
lega lítið hrifinn af. Mínir menn
í jazzinum eru Charlie Parker,
Louis Amstrong, Oscar Peter-
son, Niels Henning, Lester
Young og Colmann Hawkins en
smekkur manna er misjafn og
framúrstefnujazz getur vel átt
heima í jazzþætti.
Föstudagur 4. febrúar:
„Ragnarök" heitir ítölsk-þýsk
bíómynd frá árinu 1969 sem
sýnd var í sjónvarpi seint á
föstudagskvöld. Leikstjóri Luch-
ino Visconti. í aðalhlutverkum
Andrés Ragnarsson
Dirk Bogarde, Ingrid Thulin,
Helmut Griem, Helmut Berger
og Charlotte Rampling. í
dagskrárkynningu segir að
myndin lýsi valdabaráttu í fjöl-
skyldu auðugra iðjuhölda um
það leyti sem nasistar komast til
valda í Þýskalandi og er litlu við
það að bæta. Myndin byrjar í
veislu hjá voldugri fjölskyldu.
Einn veislugesta er kallaður úr
stofu í síma fram á gang og kem-
ur að vörmu spori til baka og
tilkynnir að Ríkisþinghúsið í
Berlín standi í björtu báli. Síðan
er brugðið upp óhugnanlegu
andrúmslofti valdahroka,
græðgi og siðferðislegrar úr-
kynjunar. Martin, dóttursonur
ættarhöfðingja Essenbecks fjöl-
skyldunnar, Joachim baróns,
erfir meirihluta hlutabréfa í
Essenbecks stáliðjuverunum.
Martin er taugaveiklaður og
haldinn sjúklegum hvötum.
Kunningi fjölskyldunnar,
Aschenback, stormsveitarforingi
í SS, óhugnanlegt skrímsli í
mannsmynd nær tökum á piltin-
um og fær hann til a fremja
voðaverk.
Dirk Bogarde í hlutverki Frid-
rich Bruckmann elskhuga
Sophie dóttur Joachims og
Helmut Berger í hlutverki hins
taugaveiklaða Martins eru frá-
Jón Dalbú Hróbjartsson
bærir og í heild er myndin mjög
góð. Lýsir hún vel tíðarandanum
á árunum 1933—1934 í Þýska-
landi, þegar þjóðin er hneppt í
fjötra nasismans.
Laugardagur 5. febrúar:
Sjónvarpið bauð uppá tvær úr-
vals kvikmyndir á laugardags-
kvöldið. Hin fyrri hófst klukkan
níu, bandarísk bíómynd, „Gettu
hver kemur í kvöld" frá árinu
1968. Leikstjóri Stanley Kramer.
í aðalhlutverkum Katharine
Hepburn, Spencer Tracy, Sidney
Poiter og Katharine Houghton.
Efni myndarinnar er nokkuð
óvenjulegt. Samband hvítrar
stúlku og svarts pilts. Hjóna-
bandsáætlanir þeirra valda
miklu fjaðrafoki í fjölskyldum
þeirra beggja. Pilturinn (Sidney
Poiter) er læknir. Það kemur í
ljós að hann er mikilsmetinn
vísindamaður, prófessor í lækn-
isfræði (hitabeltissjúkdómum)
og hinn besti drengur. Stúlkan
(Katharine Houghton) er yfir sig
ástfangin af piltinum og móðir
hennar sómakonan (Katharine
Hepburn) stendur með henni
þegar faðirinn (Spencer Tracy)
virðist ætla að verða andvígur
sambandi dóttur sinnar við
blökkumann. Foreldrar piltsins
koma í heimsókn til foreldra
Þá hefja þessir pistlar um um-
ferðarmál göngu sína á ný í
Morgunblaðinu á Norrænu um-
ferðaröryggisári 1983. Það mun
hafa verið árið 1972 að fram
komu hugmyndir um sameigin-
legt umferðaröryggisár allra
Norðurlandanna. Síðan leið tím-
inn allt fram til ársins 1981, að
norræna ráðherranefndin sam-
þykkti að tillögu Norðurlanda-
ráðs, að nú væri ekki eftir neinu
að bíða. Árið 1983 skyldi helgað
þessum málaflokki — öryggi í
umferð.
Hér á landi verður reynt að
efna til samvinnu sem flestra
um þessa málefni. Þar má nefna
ýmis almenningssamtök, sem
mörg hver búa yfir langri
reynslu á sviði umferðarörygg-
ismála, eða mála sem þeim
tengjast með einum eða öðrum
hætti. Gert er ráð fyrir nánu
samstarfi Umferðarráðs við
skólayfirvöld og löggæslu, fjöl-
miðla, sveitarstjórnir, vátrygg-
ingafélög, fyrirtæki og stofnanir
sem starfa að umferðarmálum
og umferðaröryggi.
Gert hefur verið sérstakt
merki umferðaröryggisársins. Á
því er lögð áhersla á gagnkvæma
tillitssemi „óvarðra" vegfarenda,
þ.e. gangandi manna, hjólreiða-
Norrænt
umferðar-
öryggisár
1983
manna og hestamanna og þeirra
sem „varðir" eru af ökutæki
sínu, þ.e. bifréiðastjóra og far-
þega þeirra. Auk þess að leggja
áherslu á gagnkvæma tillitssemi
er minnt á að allir eiga samleið í
umferðinni og að umferðin, það
erum við sjálf. Að sjálfsögðu
verður ekki látið undir höfuð
leggjast að hvetja til notkunar
bílbelta.
Af einstökum atriðum sem
fyrirhuguð eru á árinu, má
nefna:
— Efnt hefur verið til ritgerða-
samkeppni grunnskóla-
nemenda um efni tengd um-
ferðarmálum. Skilafrestur
ritgerðanna er til 21. mars.
— Einnig hefur verið efnt til
teiknimyndasamkeppni með-
al 11 ára barna um umferð-
armál. Skilafrestur í henni er
til 1. mars.
— Komið hefur verið á fót
starfshópi lögreglumanna til
þess að efna til samræmdra
aðgerða lögreglunnar um allt
land.
— Aflað hefur verið efnis fyrir
sjónvarp, þ.e. kvikmyndar
um vandamál ungra vegfar-
enda og stuttra innskotsþátta
um ökumenn bifhjóla, hjól-
reiðamenn, gangandi vegfar-
endur og aldraða í umferð-
inni.
— Ráðstefnur verða haldnar. í
janúar sl. var haldin ráð-
stefna í samstarfi við Öldr-
unarráð íslands um málefni
aldraðra í umferðinni. í lok
þessa mánaðar verður önnur
um skipulagsmál og umferð.
Hún verður haldin í sam-
vinnu við Samband íslenskra
sveitarfélaga og skipulagsyf-
irvöld. Þá mun Ökukennara-
félag íslands gangast fyrir
ráðstefnu um ökukennslu í
mars. í ágúst í sumar verður
síðan haldin norræn ráð-
stefna læknasamtaka um
umferðarmál.
— Leitast verður við að gera
umferðarnefndir sveitarfé-
laganna enn virkari en verið
hefur og reynt verður að
koma á umferðarvikum í ein-
stökum sveitarfélögum.
A.m.k. eitt sveitarfélag,
Kópavogur, er komið vel
áleiðis með undirbúning
slíkrar viku.
— Þá á að leita eftir því að
listamenn taki umferð og
umferðaröryggismál sér-
staklega til meðferðar á ár-
inu, og hafa þegar verið lögð
drög að tilteknum atriðum á
því sviði.
Víða í skólum landsins verða
umferðarmál sérstaklega til um-
fjöllunar á þessu ári. Sérstakar
umferðarvikur verða og þá tekin
fyrir verkefni sem lúta einkum
að þessum málaflokki. Þó hlýtur
árangur þessa átaks til bætts
umferðaröryggis fyrst og fremst
að vera kominn undir því hver
viðbrögð hvers og eins þjóðfé-
lagsþegns verða.
Oft hefur verið vitnað til þess
sem gerðist árið 1968 þegar
hægri umferð var upp tekin á
íslandi. Þá voru vegfarendur
hvattir til að takast á við nýtt
verkefni með bros á vör. Allir
voru byrjendur í hægri umferð
og gagnkvæm tillitssemi réði í
ríkjum mæli gerðum manna í
umferðinni. Og hver varð árang-
urinn? Jú, dauðaslysum fækkaði
úr 20 frá árinu áður niður í 6.
Því miður entist þessi aðgát og
tillitssemi ekki lengi því tveimur
árum síðar var fjöldi dauðaslysa
aftur orðinn svipaður og verið
hafði fyrir 1968.
Á Norrænu umferðaröryggis-
ári hlýtur það að vera von allra
að eitthvað svipað gerist og 1968.
Vonandi takast menn brosandi á
við vanda umferðarinnar og
sýna hver öðrum tillitssemi svo
að áþreifanlegur árangur náist í
að draga úr fjölda umferðar-
slysa. Yfirlýstur tilgangur árs-
ins er að öryggi allra vegfarenda
aukist og ekki síður að gagn-
kvæmur skilningur ríki á milli
hinna vörðu og þeirra óvörðu í
umferðinni. Þá er ekki minna
um vert að sá góði árangur sem
vonandi næst á þessu ári verði
ekki að minnisvarða um liðna
tíð, svipað og varð um árangur-
inn ’68, heldur að okkur takist að
halda áfram á sömu braut.
Þannig búum við í haginn fyrir
afkomendur okkar í framtíðinni.
Þetta ætti að takast ef almenn-
ingur vaknar rækilega til um-
hugsunar um að umferðin er
ekkert annað en við sjálf á ferð
og þar ber okkur ætíð að sýna
öðrum sams konar viðmót og við
ætlumst til af þeim.
TJ.
FRl UHIFFR im Rta RAR Bl 22
//