Morgunblaðið - 26.02.1984, Blaðsíða 22

70
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. FEBRÚAR 1984
Umsjón: KRISTÍN GESTSDÓTTIR
Teikningar: SIGURÐUR ÞORKELSSON
Saltkjöt
og baunir
Sprengidagurinn er að þessu sinni 6. mars.
„Þriðjudagurinn í föstuinngangi heitir á
íslensku sprengidagur eða sprengikvöld.
Þetta var síðasti dagurinn á katólskum
tíma sem borða mátti kjöt, áður en langafasta
skall yfir. Fyrr mun hafa verið algengast hér á
landi að borða reykt kjöt á sprengidag, en í frá-
sögn af lifnaðarháttum í Reykjavík á síðara
helmingi 19. aldar hefur Þórbergur Þórðarson
þetta eftir þrem Reykvíkingum, sem fæddir voru
1856,1863 og 1875. „Á sprengidag voru venjulega
eldaðar heilbaunir með saltkjöti. Baunirnar voru
hafðar svo þykkar, að þær voru sneiddar upp með
hníf kaldar."
Nafnið sprengikvöld bendir eindregið til þess,
að þá hafi menn reynt að ryðja í sig eins miklu og
þeir gátu torgað af keti, floti og öðru lostæti, sem
forboðið var á föstunni. Mun þá margur hafa
hesthúsað meira en hann hafði gott af eða étið
sig í spreng. Eru af því ýmsar skrítnar sögur.
Sagan segir einnig, að leifarnar væru settar í
poka og hengdar upp í baðstofumæni fyrir rúmi
hvers og eins. Þarna angaði freistingin fyrir aug-
unum alla föstuna, en ekki mátti á snerta fyrr en
aðfaranótt páskadags."
Tekid upp úr ritum eftir Árna Björnxson, cand. mag.
Þeir sem ætla að salta sér kjöt fyrir sprengidag-
inn, geri það núna. Mjög auðvelt er að salta kjöt
heima. Heimasaltað kjöt er yfirleitt mun betra en
hið keypta. Með því að salta kjötið sjálf ráðið þið
saltpétursmagninu, en ekki er hollt að mikið sé af
honum í mat. Hægt er að sleppa saltpétrinum alveg,
en kjötið verður þá leiðinlegt á litinn og ólystugt.
Hægt er að komast af með mjög lítinn saltpétur til
þess að gefa kjötinu fallegan lit.
Heimasaltað súpukjöt
1 kg súpukjöt
'k dl gróft salt
1 tsk sykur
V* tsk. saltpétur
1. Blandið saman salti, sykri og saltpétri.
2. Bleytið kjötið undir kalda krananum, veltið því
síðan upp úr saltblöndunni og troðið þétt í tóma,
hreina mjólkurfernu.
3. Látið kjötið pækla sig í 2 daga.
4. Sjóðið saltpækil úr 3 dl. af vatni, 2 msk. grófu
salti, Vi tsk. sykri og Vs tsk. saltpétri. Kælið vel og
hellið yfir kjötið í fernunni.
5. Geymið fernuna í kæliskáp í 5—10 daga.
Sprengidagsbaunir
1 kg saltkjöt
250 g gular hálfbaunir
1 stór, þykk sneið reykt beikon
1 sellerístöngull (má sleppa)
1 meðalstór gulrót
2 lítrar vatn
2 stórar rófur
Ef þið hafið saltað kjötið sjálf, þarf ekki að leggja
það í bleyti, aðeins skola það vel. Ef þið kaupið kjötið
í búð, þurfið þið að spyrja kaupmanninn, hvort þurfi
að útvatna það. Sjóðið baunirnar ekki með kjötinu
fyrr en þið hafið bragðað á kjötsoðinu til að athuga,
hve salt það er.
1. Leggið baunirnar í bleyti í kalt vatn í 12 klst.
2. Hitið vatnið, skolið kjötið og setjið í vatnið.
Látið sjóða í 20 mínútur. Bragðið þá á soðinu til að
athuga saltmagnið.
3. Hellið vatninu af baununum, setjið síðan hluta af
kjötsoðinu út í ásamt sellerístöngli og gulrót og sjóð-
ið þannig um tíma. Skerið beikonið í smábita og
sjóðið með. Fleytið froðuna ofan af og fleygið.
4. Sjóðið kjötið í 75 mínútur og baunirnar jafnlengi,
eða þar til þær eru jafnar og engar örður í þeim.
5. Afhýðið rófurnar, skerið í bita og sjóðið í saltvatni
í 15—20 mínútur. Það er misjafnt hve langa suðu
rófur þurfa.
6. Bætið soði af kjötinu út í baunirnar þar til þær
eru hæfilega þykkar og saltar.
7. Setjið kjötið á fat, skerið örlítið í sundur, raðið
rófunum á fatið, en hellið baununum í skál.
8. Fjarlægið sellerístöngulinn og gulrótina.
Athugið: Ef soðið af kjötinu er mjög salt og þar af
leiðandi ekki hægt að nota mikið af því, er hægt að
setja súputening út í baunirnar og bæta vatni í.
Þessi bátur er til sölu
vél 150 hestafla Volvo Penta-tæki, radar, lóran-tal-
stöö, dýptarmælir og sjálfstýring, allt nýtt eöa nýlegt.
Stærö 11,76 tonn, bátur aö mörgu leyti í sér flokki.
Vantar 5—10 tonna báta og 20—130 tonna fyrir
góöa kaupendur.
Upplýsingar:
Bátar og búnaður
Skipasala, bátasala, útgerðarvörur.
Sími 25554. Sölumaöur heima sími 75514.