Morgunblaðið - 26.02.1984, Blaðsíða 26

74
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. FEBRÚAR 1984
Þegar Stalín var kvadd-
ur í Austurbæjarbíói
hann var sjálfur trúr, trúr
stefnu byltingarinnar, trúr
hugsjón sósíalismans, trúr
fólkinu sem hann var foringi
fyrir. Þetta fólk, þetta þjóðfé-
lag, gaf honum sitt afl, sinn
mátt, sinn styrk, sína ást, sitt
traust. Þess vegna var vald
hans mikið.
Stalín er sá er til þessa dags
hefur borið lengst fram fána
sósíalismans og alþýðunnar.
Sem foringi sovétalþýðunnar
var Stalín um leið viti verka-
lýðshreyfingarinnar í heimin-
um. Hann skildi við Sovétríkin
sterk og traust, hugsjón sósíal-
ismans skært lýsandi á jörðu.
Festum í minni hinn einfald-
asta sannleika: Stalín stóð
vörð, trúan og hljóðlátan vörð,
um Hf alþýðumannsins í heim-
inum um sósíalismann, um
friðinn.
Rússneskt sorgarlag fylgdi á
eftir þessum minningarorðum, en
síðan tók Sverrir Kristjánsson
sagnfræðingur til við að rekja
æviferil Stalíns eins og hann hafði
verið skráður á sovéskar jarteina-
bækur meðan dýrkunin á einvald-
inum stóð sem hæst. Sennilega
komst Sverrir næst raunveru-
leikanum, þegar hann af róman-
tískri eðlishvöt líkti hinum
smurða ógnvaldi við „karlsoninn
er erfði konungsríkið". Þetta
hæfði vel hinni sögulegu efnis-
hyggju eins og stalínistar, þar
með taldir íslenskir sósíalistar,
skildu þau fræði. Stalín hafði
fengið það hlutverk á byltingarár-
unum að drekkja í blóði öllum til-
raunum smáþjóða til að slíta sig
frá rússneska heimsveldinu, sem
hann hafði að lokum erft. Um
þetta sagði sagnfræðingurinn:
Verkalýðurinn molaði hið
gamla ríkisvald mélinu
smærra, bændurnir fengu jörð-
ina til að erja, hinar undirok-
uðu þjóðir fengu frelsi sitt, og
það féll í hlut Stalíns að leysa
úr þjóðernisvandamálum bylt-
ingarinnar. Hin mikla völund-
arsmíð Ráðstjórnarsambands-
ins, hið haglega kerfi sundur-
leitra þjóða og þjóðabrota, er
fyrst og fremst verk Stalíns,
hugsað og framkvæmt af hon-
um... Maxím Gorkí sagði einu
sinni um Stalín: „Ég mundi
kalla Stalín byggingarmeistar-
ann, hinn mikla höfuðsmið...
En reglulegur byggingarmeist-
ari er jafnan brautryðjandi.
Hann verður að halda inn á
ókunn lönd. Hann verður að
taka áhættum ... Stalín hefur
tekið áhættum, en hann hefur
aldrei misst fótanna ..." Þegar
ævi Stalíns var að kvöldi kom-
in endurtók hann þá játningu,
að sósíalisminn væri fyrst og
fremst til orðinn til þess að
skapa manninum mannlegt
þjóðfélag... Hann gerði
drauminn að veruleika. Vilji
mannsins er hans himnaríki,
sagði Stalín einu sinni. MiIIi
vilja og athafna Stalíns var að-
eins stutt skref.
Segja má, að Sverrir hafi kórón-
að öfugmæli sín um „himnaríki"
Stalíns með því að vitna í orð
Maxíms Gorkís, því að nú er vitað,
að Stalín lét myrða Gorkí með því
að byrla skáldinu eitur.
Arfur Stalíns
Næst flutti ávarp Ottó N. Þor-
iáksson, „fyrsti forseti Alþýðu-
sambandsins og brautryðjandi ís-
lenskrar verkalýðshreyfingar".
Spáði Ottó því, að „margir ungir
og upprennandi baráttumenn und-
irstéttanna hér á landi og annars
staðar" ættu „eftir að læra mikið"
af Stalín, „þó hann sé nú ekki
lengur meðal vor“.
V7ð erum hér komin til þess
að þakka hinum mikla foringja
Stalín, fyrir starf hans og þann
arf, sem hann eftirlætur oss
öllum.
Við drúpum höfði í sárri sorg
yfir missi hins mikla leiðtoga
og lærimeistara. Við munum
minnast hans um ókomna tíma
með því að halda á lofti merki
hans hver eftir sinni getu.
Nú var komið að upplestri.
Þorsteinn 0. Stephensen las ræðu
Stalíns á Rauða torginu 7. nóv.
1941 og nokkra aðra kafla úr rit-
um hans.
Hannes M. Stephensen, varafor-
maður Verkamannafélagsins
Dagsbrúnar, flutti síðan „minn-
ingarorð frá íslenskri verka-
lýðshreyfingu". Tók hann sér í
munn þessi kveðjuorð íslenskrar
verkamannasendinefndar, sem
ferðast hafði um Sovétríkin 1952:
„Mikil hamingja hefur fallið þjóð-
um ykkar í skaut að eiga slíka
leiðtoga sem þá félagana Lenín og
Stalín." Hannes lauk þannig máli
sínu:
Verkalýðurinn (íslenski)
minnist best hins látna leið-
toga með því að vinna ötullega
að þessum verkefnum (kjara-
og „þjóðfrelsisbaráttu") og
herða baráttuna fyrir því að
koma hugsjónum Stalíns og
annarra forystumanna sósíal-
ismans í framkvæmd. Hug-
sjónum friðar, manngildis og
réttláts þjóðskipulags.
Að svo mæltu steig söngkór
verkalýðsfélaganna fram á sviðið
og söng alþjóðasöng verkalýðsins
og þjóðsöngva Sovétríkjanna og
Islands undir stjórn Sigursveins
D. Kristinssonar.
Lauk þar með einni furðuleg-
ustu uppákomu í stjórnmálasögu
íslenska lýðveldisins.
Eftirmál
Um það bil mánuði eftir að sósí-
alistar kvöddu Stalín í Austurbæj-
arbíói, voru læknarnir, sem hand-
teknir höfðu verið fyrir morð og
aðra glæpi í ársbyrjun, látnir
lausir. Voru mennirnir lýstir sak-
lausir af þeim sakargiftum, sem
þeir höfðu sjálfir játað á sig.
Vegna dauða Stalíns hafði ekkert
orðið úr fyrirhugaðri „hreinsun",
hinni einu, sem íslenskir kommún-
istar sluppu við að lofsyngja. Ekki
hafði mátt tæpara standa.
Þetta varð upphaf langrar
raunasögu fyrir syrgjendur Stal-
íns á íslandi. f júní 1953, þremur
mánuðum eftir að Kremlverjar
höfðu lýst yfir órjúfandi samstöðu
við líkbörur einvaldsins, var Bería
handtekinn í Moskvu. Var hann
dæmdur til dauða, m.a. fyrir að
hafa ætlað að ræna öllum völdum,
fjöldamorð, pyntingar og kynferð-
isafbrot gegn fjölda stúlkubarna.
í febrúar 1956, tæpum þremur
árum eftir kveðjuathöfnina í
Austurbæjarbíói, fletti útfarar-
stjórinn, Krúsjeff, ofan af nokkr-
um glæpum síns kæra kennara,
leiðtoga, vinar og góða félaga Jós-
efs Stalíns í frægri ræðu á 20.
flokksþingi Kommúnistaflokks
Sovétríkjanna.
í júní sama ár voru alþingis-
kosningar á íslandi og sósíalistar
buðu í fyrsta sinn fram lista undir
nýju nafni, Alþýðubandalagið.
(Aðalheimildir: Þjóðviljinn, 5.-8. mars
1953.
MÍK, 1. (bl. 1953, í minningu Jósep Viss-
arionovitsj Stalíns.
Robert ('onquest: The Great Terror.)
I i lurgmtil N ið>
a £ Gódcm doginn!
BEINT FLUG I SOLINA
,FERDA
AÆTLUN
1984
V
FERÐAMIÐSTÖÐIN kynnirferöa-
áætlun 1984 til BENIDORM, Costa
Blanca strandarinnar á Suðausturströnd Spánar.
Eins og áöur er aðeins flogiö leiguflug í góöa veörið.
^GÓÐ GISTING í ÍBÚDUM EÐA HÓTELUM
Gististaöir eru allir fyrsta flokks: íbúöir með 1-2 svefnherbergjum,
Studíó-íbúöir eöa hótel með fæöi. BENIDORM ferðirnar eru 2ja-3ja
vikna og brottfarardagar eru: 18. apríl (2ja vikna páskaferö), 2. maí,
23. maí, 20. júní, 11. júlí, 1. ágúst, 22. ágúst, 12. sept. og 3. október.
Dæmi: Hjón með 2 börn, 2ja til 11 ára í páskaferö, samtals kr. 61.100,
- eöa kr. 15.400,- pr. farþega.
Verðfyrir hjón í stúdíógistingu kr. 20.300,- pr. mann.
FM-FERDALÁNIN
Staöfestingargjald við pöntun kr. 2.500. Síðan mánaöarlegar greiöslur
allt frá kr. 1.000 í 3-6 mánuöi fyrir brottför og lánar þá Feröamiöstööin
allt aö sömu upphæö í jafn langan tíma, sem greiöist meö mánaðar
legum afborgunum eftir heimkomu. Veröhækkanir sem veröa á
sparnaðartímanum af völdum gegnisbreytinga ná ekki til
þess hluta heildarverðsins sem greitt hefir verið.
Dæmi: 4 mánaðarlegar greiðslur fyrir brottför kr. 2.000,
— samtals kr. 8.000, -, lánar þá Feröamiðstööin þér
allt aö sömu fjárhæö kr. 8.000, -, er greiðast til baka
meö jöfnum mánaðarlegum greiðslum, eftir heim-
komu á jafnlöngum tíma.
FM greiðslukjör
Staöfestingargjald kr. 2.500, - viö pöntun u.þ.b.
helmingur af heildarverði greiöist 30 dögum fyrir
brottför og eftirstöövar meö jöfnum afborgunum á
3 mánuðum eftir heimkomu.
50% afsl. á innanlandsflugi.
Staðgr. afsl. 5%.
Þeir, sem hafa dvaliö á BENIDORM ströndinni hrósa veörinu, verðlaginu,
matnum, skemmtistööunum, skoöunarferðunum og traustri þjónustu
FERÐAMIÐSTÖÐVARINNAR.
Verölisti fyrirliggjandi
BEINT FLUG
í SÓLINA
OG SJÓINN