Morgunblaðið - 17.03.1985, Blaðsíða 55

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. MARZ 1985
55
varð. Þannig var hlutfall útflutn-
ingsverðs af innanlandsverði 75%
1963 en er nú komið niður undir
30%.
Það var óðaverðbólgan, sem
kom í kjölfar vinstri stjórnar 1971
og skekið hefur íslenzkt þjóðarbú
síðan, sem skekkti svo stöðu ís-
lenzkrar búvöru í verðsamkeppni
á erlendum mörkuðum, að þar
fæst aðeins brot af kostnaðarverði
fyrir afurðirnar. Það var óðaverð-
bólga gengins áratugar og fram á
árið 1983 sem greiddi íslenzkum
landbúnaði og útflutningi búvöru
þyngsta höggið. Með tilkomu
hennar hækkuðu útflutningsbæt-
ur upp í óviðráðanlegar fjárhæðir.
Fleira kom til, ekki sízt niður-
greiðslur V-Evrópuríkja á eigin
búvörum. Flestar þjóðir, einnig
þær sem byggja hagkerfi sitt nær
alfarið á lögmálum markaðarins,
styrkja landbúnað sinn verulega.
Það gildir m.a. um Bandaríkja-
menn og V-Þjóðverja, svo dæmi
séu tekin.
Byggð í landinu öllu
Bændur hafa sjálfir haft for-
göngu um að laga framleiðslu
hefðbundinna búgreina að innan-
landsmarkaði og náð umtalsverð-
um árangri, þó umframfram-
leiðsla sé enn of mikil. Þeir hafa í
því sambandi styrkt hliðarbú-
greinar, svo sem loðdýrarækt,
fiskeldi í ám, vötnum og
eldisstöðvum, sem og ýmsan
hlunnindabúskap — til þess að
varðveita byggð i strjálbýli, sem
er mjög mikilvæg. Strjálbýlið
horfir nú í vaxandi mæli til iðnað-
aruppbyggingar, jafnvel orkufreks
iðnaðar, og aukins hlutar í þjón-
ustugreinum, margvíslegum.
Sjávarútvegsplássin, sem
mynda verðmætakeðju á strand-
lengjunni, hringinn í kringum
landið, hið næsta fiskimiðunum
(og leggja til þrjá fjórðu af út-
flutningsverðmætum þjóðarbú-
skaparins), standa öðrum fæti, at-
vinnulega og efnahagslega, í nær-
iiggjandi landbúnaðarhéruðum.
Staðir eins og Akureyri, Húsavík
og Sauðárkrókur, svo þrjú dæmi
séu nefnd, byggja helft tilveru
sinnar á landbúnaði. Annað þétt-
býli, svo sem Selfoss, Egilsstaðir
og Blönduós, byggja tilveru sína
nær alfarið á nærliggjandi land-
búnaðarhéruðum og þjónustu við
þau, úrvinnslu- og þjónustuiðnaði
sem og verzlun. Höfuðborgin hef-
ur og marga matarholuna land-
búnaðarmegin tilverunnar. Sann-
leikurinn er sá að ísienzkir
atvinnuvegir skarast svo, að þeir
geta ekki án hvors annars verið.
Þeir sem þrástagast á því að
landsfólkið flytjist, eins og það
leggur sig, á suðvesturhornið hafa
ekki hugsað dæmið til enda, ýmis
kjarnaatriði málsins:
• samspil sveita og sjávarplássa í
verðmætsköpun þjóðarbúsins
• það arðsemissjónarmið að nýta
fjárfestingu og verðmæti sem þeg-
ar eru til staðar í margskonar að-
stöðu í byggðarlögum vítt og
breitt um landið
• kostnaðarþátt þess að byggja
upp húsnæði og samfélagslega
þjónustu fyrir hundrað þúsund
manns á nýjum stað
Breytinga er þörf
Landbúnaðurinn verður hins-
vegar, eins og aðrar atvinnugrein-
ar og aðrir þjóðlífsþættir, að laga
sig að breyttum aðstæðum og
fyrirsjáanlegri markaðsfram-
vindu hérlendis og erlendis.
Það er eðlilegt að skattborgarar
og kjörnir fulltrúar þeirra á Al-
þingi hugi að jafn stórum kostnað-
arþætti í ríkisbúskapnum og út-
flutningsbætur og niðurgreiðslur
eru.
Það er heldur ekki verjandi, ef
rétt reynist, að stór hluti þeirra
fjármuna, sem fjárlög verja í út-
flutningsbætur, verði eftir með
einum eða öðrum hætti hjá milli-
liðum (SÍS & Co.), en nái ekki til
bænda. Það er heldur ekki eðlilegt
að fjármunir, sem í raun eru hluti
af launum bænda, hafi skemmri
eða lengri viðdvöl í vinnslu- og
sölukerfi búvörunnar. Það er af
þessum sökum sem þingmaðurinn
Eyjólfur Konráð Jónsson hefur
árum saman barizt fyrir því að
þessi stuðningur samfélagsins
verði skilvirkari, m.a. með því sem
hann kallar „beinar greiðslur til
bænda".
fsienzkur landbúnaður er þýð-
ingarmikill þáttur þjóðarbúskap-
ar okkar, sem njóta á réttsýni og
sannmælis. (Illa hefði íslenzk þjóð
verið stödd á árum síðari heims-
styrjaldarinnar, hefði hún ekki
búið að sinu um búvörufram-
leiðslu.) Hann verður hinsvegar að
þróa sig, eins og annar atvinnu-
rekstur, að framvindu í samtíma
og fyrirsjáanlegri framtíð.
En bezt fer á þvi í fámenni
okkar að stétt vinni með stétt.
Sturlunga stéttastyrjalda er
marxísk meinloka, tímaskekkja,
hugmyndafræði horfinnar aldar.
Hljómtækjasamstæöa
Magnari: Öflugur 30 watta magnari, sem sómir sér vel hvar sem er.
Plötuspilari: Hálf sjálfvirkur, 33 og 45 snúninga.
Hátalarar: Tveir hátalarar fylgja meö í veröi og eru þeir mjög hljómgóöir.
Skipholti 19. S. 29800.
NORRÆN SAMVINNAIVERKI:
20% IÆKKUN Á ELECIROLUX
BW 200 UPPÞVOTTAVÉLUM
Kt:26.900t
Vörumarkaðurinn og Electrolux hafa með samvinnu
sinni lækkað allverulega verð á hvítum uppþvottavélum
af gerðinni Electrolux BW 200 - sem kemur þer til góða.
Fullkomin uppþvottavél á afsláttarverði, ein hljóðlátasta vélin á
markaðnum - frábær þvottakerfi (með sparnaðarrofa) - öflugar
vatnsdælur sem þvo úr 100 ltr. á mínútu - þrefalt yfirfallsöryggi. -
Ryðfrítt 188 stáí í þvottahólfi. - Barnalæsing á nurð. - Kúmar
borðbúnað fyrir 12-14 manns.
Fullkomin Electrolux BW 200 uppþvottavél á tilboðs-
verði sem þú trúir tæpast - og ekkert vit í að hafna.
VÖRUMARKAEXJRINN ÁRMÚLA1A SÍMI686117
*«us»«ui mnv/HTOvo wmvth