Morgunblaðið - 23.04.1985, Blaðsíða 28

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. APRÍL1985
1 A .i> v■ i 'f.‘ ■■ ■ *j*.■ ■ >*‘ * ■>' ■ ■■■■»
Norræn víka
á Austurlandi
i lok þessa mánaöar veröur efnt til „Norrænnar viku“ á
Austurlandi. Dagskrá fyrstu daganna fylgir hér á eftir:
MIÐVIKUDAGUR 24. APRÍL:
Finnski Ijóðasönghópurinn „Nelipolviset" syngur í há-
deginu í Alþýðuskólanum á Eiöum.
Um kvöldið kl. 20.30 efna Norræna félagiö og Norræna
húsiö sameiginlega tii samkomu í Valaskjálf á Egilsstöö-
um. Knut Odegárd, forstjóri Norræna hússins, og Sig-
hvatur Björgvinsson, framkvæmdastjóri Norræna fé-
lagsins, ræöa um norræna samvinnu. Skáldin Einar
Bragi og Knut ðdegárd lesa frumort og þýdd Ijóö.
Sönghópurinn „Nelipolviset“ syngur. Jafnframt veröur
opnuö bóka- og veggspjaldasýning i hliöarsal.
Aögangur er ókeypis og öllum heimill.
FIMMTUDAGUR 25. APRÍL:
Samkoma á Seyöisfiröi á vegum féiagsdeildar Norræna
félagsins. Sighvatur Björgvinsson, framkvæmdastjóri,
ræöir um Norræna félagiö og norræna samvinnu. Einar
Bragi, skáld, les Ijóö og „Nelipolviset" syngur Ijóöa-
söngva. Nánar í götuauglýsingum.
FÖSTUDAGUR 26. APRÍL:
Samkoma á Neskaupstaö á vegum félagsdeildar Nor-
ræna félagsins. Karl Jeppesen, gjaldkeri NF, ræöir um
Norræna félagiö og norrænt samstarf. Einar Bragi,
skáld, les Ijóö og „Nelipolviset“ syngur. Nánar í götu-
auglýsingum.
LAUGARDAGUR 27. APRÍL:
Stofnfundur félagsdeildar Norræna félagsins á Fá-
skrúösfirði. Karl Jeppesen, gjaldkeri Norræna félagsins,
mætir á fundinn. Nánar í götuauglýsingum.
Fleiri staö.r á Austurlandi veröa heimsóttir síöar.
Norræna félagiö
Markmið: Tilgangur námskeiðsins er að kynna
grundvallarþætti áætlanaaerðar í fyrirtækjum
og að gera grein fyrir hvaoa hlutverki áætlana-
gerð gegni i stjórnun og rekstri fyrirtækja.
Efni: Efnisskipan verður fjölþætt en m.a.
verður fjallað um eftirfarandi:
— Markmið með áætlanagerð.
— $kipuleg áætlanagerð i fyrirtækjum.
— Ymsartegundiráætlana, s.s.
rekstraráætlun,
efnahagsáætlun,
stefnuáætlun.
— Eftirlit með áætlanaaerð.
— Tölvutækni sem hjálpartæki við
áætlanagerð.
Námskeiðið er einkum ætlað þeim sem eru mótandi
um stefnu tyrirtækja sinna, fást við áætlanagerð
eða þurfa að hafa innsýn í framangreind mál.
Leiðbeinandi: Gísli Arason, rekstrarhaqfræðinqur,
lauk prófi við viðskiptadeild Háskóla Isiands 1980
og cand. merc. profi frá Verzlunarháskólanum í
Kaupmannahöfn 1983. Starfar nú sem rekstrarráð-
giafi hjá Hagvangi hf. auk þess sem hann er
stundaKennari við viðskiptadeild Háskóla íslands.
Tími: 6.-9. maí kl. 9—13.
TILKYNNIÐ ÞÁTTTÖKU
í SÍMA 82930
ASTJÓRNUNARFÉLAG
Æk ÍSLANDS tŒ£23
Afmæliskveðja:
Helgi Benónýs-
son Vesturhúsum
Helgi Benónýsson, kenndur við
Vesturhús í Vestmannaeyjum, er
85 ára í dag.
Meðal eldri og yngri Vestmann-
eyinga er Helgi ekki þekktur undir
öðru nafni en Helgi á Vesturhús-
um, þar sem hann bjó ásamt konu
sinni, Nönnu Magnúsdóttur, í 40
ár.
Helgi er mér undirrituðum og
okkur sem ólumst upp í nágrenni
við hann og með börnum hans
minnisstæður. Hann var hinn sí-
kviki og reifi maður með skjala-
töskuna undir hendi; reykti mynd-
arlega vindla og vék ætíð góðu að
okkur krökkunum. Að Vesturhús-
um var gott að koma.
Á hlaðinu og túninu fyrir sunn-
an Vesturhús var ákjósanlegt
leiksvæði og stundum kom það
fyrir, að fullorðna fólkið brá sér
með í leikinn, m.a. Helgi, Einar
Bjarnason skipstjóri á Ernu og
Guðmundur Ingvarsson, sem þá
bjuggu á Vesturhúsum. Á vetr-
arkvöldum og um hátíðir var eng-
inn duglegri að spila á spil en
Helgi, en spilamennska hefur
ásamt fleiru verið mikið áhuga-
mál Helga og var hann mjög lið-
tækur bridgespilari.
Helgi bjó á ættaróðali Nönnu
konu sinnar og tengdaforeldra,
Magnúsar Guðmundssonar, út-
vegsbónda og formanns, sem
þekktur er í útgerðarsögu Vest-
mannaeyja fyrir sjómennsku sína
og aflasæld. En Magnús á Vestur-
húsum var mikill merkismaður og
hóf línuveiðar við Vestmannaeyj-
ar árið 1897, eftir að þær veiðar
höfðu legið þar niðri i fleiri aldir.
Auk þess var hann góður bóndi,
fjalla- og veiðimaður; frammá-
maður, sem sat í fyrstu bæjar-
stjórn Vestmannaeyja. Eiginkona
Magnúsar og tengdamóðir Helga
var Jórunn Hannesdóttir Jónsson-
ar lóðs frá Miðhúsum.
Allt þetta góða fólk kemur fram
í hugann, þegar ég sendi Helga
Benónýssyni afmæliskveðju með
þessum línum. Helgi féll vel inn í
þennan hóp fólks, sem með vinnu-
semi og hagsýni hafði komist í all-
góð efni eftir því sem þá gerðist.
En árið 1927 kom Helgi fyrst til
Vestmannaeyja á vegum búnað-
armálastjóra til að efla jarðrækt
og mjólkurframleiðslu í Eyjum.
Hann var þá nýútskrifaður bú-
fræðingur frá Hólum í Hjaltadal
og hafði lokið framhaldsnámi í
Danmörku.
Helgi var glæsimenni, fimleika-
og glímumaður, og annálaður
kraftamaður. Stuttu eftir komuna
til Vestmannaeyja hóf hann mikl-
ar jarðræktarframkvæmdir á
Heimaey með nýtísku tækjum og
áhöldum. Helgi ræktaði t.d. upp
Helgafellsdal og fleiri stórar
sáðslettur á Heimaey, sem nú eru
komnar undir mannvirki eða
spilltust í náttúruhamförunum
1973. Á fyrstu árum sínum í Eyj-
um stóð Helgi einnig fyrir endur-
ræktun eldri túna og búið á Vest-
urhúsum, sem stóð á gömlum
merg, var stækkað og byggð mikil
hlaða og fjós, en íbúðarhúsið var
byggt upp að nýju. Helgi tók upp
nýja tækni við búskapinn og
fyrsta mjaltavélin i Vestmanna-
eyjum var notuð við búið á Vestur-
húsum. Mjólkinni var dreift til
kaupenda í lokuðum flöskum og
var það nýlunda.
Ýmis ljón urðu þó á vegi Helga
og stórhuga áformum hans í kjöl-
far heimskreppunnar miklu árið
1930. Áratugurinn frá 1930 og
fram að síðari heimsstyrjöldinni
1940 var öllum landsmönnum
mjög erfiður og atvinnurekstur i
landinu var að meira eða minna
leyti lamaður. Fór svo að Helgi
hætti búrekstri og sneri sér að út-
gerð. Hann gerði út bátinn Nönnu
og síðar bátana Hrafninn og Haf-
dísi.
Á styrjaldarárunum síðari, þeg-
ar mikill hluti af afla Vestmann ■
eyinga var fluttur isvarinn til
Englands, var Helgi verkstjóri hjá
ísfisksamlagi Vestmannaeyja og
var þetta mikið starf og erilsamt.
Hann var vel liðinn af starfsfólki,
dugmikill og úrræðagóður verk-
stjóri. Ég minnist þess, að þegar
ég löngu síðar kom til Færeyja og
heimsótti skipstjóra á færeysku
skútunum, en þar um borð vorum
við Eyjapeyjar alltaf eins og gráir
kettir til þess að fá lánaða létt-
báta og sníkja beinakex, þá spurðu
Færeyingarnir strax eftir Helga
og minntust hans með hlýju. 1
endurminningabók sinni „Fjörutiu
ár í Eyjurn", 350 bls. bók, útgefin
1974, sem er frásagnir um líf
Helga og atvinnulífið í Vest-
mannaeyjum, er fróðlegur þáttur
um ísfiskflutningana og styrjald-
arárin í Vestmannaeyjum. Auk
þessarar bókar hefur Helgi sent
frá sér bók, sem hann nefnir
„Þætti" og er þar að finna brot úr
dagbókum hans. Þetta eru fjör-
lega ritaðar bækur og af miklu
hispursleysi eins og Helgi er sjálf-
ur, hreinn og beinn. Skoðanir hans
falla þó ekki ætið í kramið hjá
öllum, en hann greinir þarna frá
athafnalífi, fjármálaumsvifum og
viðskiptum við oft harðdræga
ríkisbanka. Eins og Helgi á Vest-
urhúsum segir sjálfur: „Þetta er
lífsmynd Vestmannaeyja eins og
hún lítur út frá mínum sjónarhól."
1 lokaþætti endurminningabók-
arinnar lýkur hann miklu lofsorði
á íslenska sjómenn og helgar þátt-
inn farmönnum styrjaldaáranna,
afla- og athafnamönnum í Vest-
mannaeyjum. Á styrjaldarárun-
um 1940—1945 munu að staðaldri
hafa siglt allt að 50 íslensk skip
með ísaðan fisk frá Vestmanna-
eyjum og voru þau öll lítil, 60—200
lestir að stærð, en auk þess tóku
að jafnaði um 30 erlend skip fisk
af bátaflotanum og voru þau flest
og nær öll færeyskar skútur. Helgi
kallar íslenska sjómenn, sem
sigldu þessum drekkhlöðnu skip-
um yfir hættusvæði heimsstyrj-
aldarinnar „þjóðhetjur, er skipað
var í fremstu víglínu í baráttu
fyrir landshag og heillum". Hlut
þeirra álítur Helgi stærstan í
gróða stríðsáranna og er það rétt
mat.
Helgi tók mikinn þátt í félags-
málum og pólitík í Vestmannaeyj-
um. Hann átti hlut að stofnun Bif-
reiðastöðvar Vestmannaeyja og
var formaður stöðvarinnar í 8 ár.
Þá tók hann virkan þátt í Búnað-
arfélagi Vestmannaeyja og starfi
Fiskifélagsdeildarinnar í Eyjum.
Var hann trúnaðarmaður Fiskifé-
lags íslands og umboðsmaður Æg-
is og sat á Fiskifélags- og Búnað-
arþingum í mörg ár. Um 1970
fluttu þau Nanna og Helgi til
Reykjavíkur, en þá voru öll börn
þeirra uppkomin og höfðu stofnað
heimili. Bjuggu þau i nokkur ár i
Reykjavík, en Nanna átti lengi við
mikla vanheilsu að stríða og and-
aðist árið 1975. Hún var jarðsung-
in í heimahéraði Helga að Lundi í
Lundarreykjadal og var þessi
ljúfa og góða kona harmdauði öll-
um.
Þó að Helgi hafi komið nokkuð
við sögu Eyjanna og látið þar til
sín taka á mörgum sviðum, þá er
hann alltaf hinn mikli Borgfirð-
ingur, og römm sú taug er bindur
hann við það fagra hérað.
Hann fæddist þar að Stóru-
Drageyri í Skorradal 23. apríl 1900
og ólst upp í hópi sex systkina að
Háafelli í sömu sveit, þar sem for-
eldrar hans bjuggu rausnarbúi.
Hinn mikli eldmóður og hug-
sjónir ungmennafélaganna hafa
haft óafmáanleg áhrif á Helga á
Vesturhúsum. Hann stundaði ung-
ur nám í Hvítárbakkaskóla og i 4
ár var hann formaður Ungmenna-
félagsins Dagrenningar.
Auk þeirra bóka sem fyrr er
getið hefur Helgi skrifað margar
blaðagreinar. Er dró að kosning-
um færðist hann fyrr á árum allur
í aukana og fylgdi Framsóknar-
flokknum mjög ákveðið að málum.
Þá var Helgi oft grunnreifur og
hló þá sínum sérstaka og karl-
mannlega hlátri, ef að honum var
vegið.
Hann getur nú með ánægju litið
yfir farinn veg. Helgi og Nanna
eignuðust fimm mannvænleg
börn, öll hið mesta ágætis- og
tryggðarfólk eins og þau eiga ætt-
ir til. Afkomendahópurinn er orð-
in stór.
Eftir andlát Nönnu bjó Helgi
einn í nokkur ár og fannst mér
alltaf skemmtilegt að hitta hann á
förnum vegi hér í borg; hressan og
alúðlegan mann, sem alltaf sá hin-
ar björtu og gamansömu hliðar á
tilverunni.
Þegar heilsa hans tók að bila
flutti hann aftur til Vestmanna-
eyja og þá á heimili elstu dóttur
sinnar, Jórunnar, og eiginmanns
hennar, Gunnars Haraldssonar.
Þar átti hann góð ár, þangað til
hann varð að fara á Sjúkrahús
Vestmannaeyja, þar sem hann
hefur dvalið í nokkurn tíma. Hann
er andlega hress og reifur og fylg-
ist vel með öllu.
Margir hugsa hlýtt til Helga á
Vesturhúsum á þessum merkis-
degi hans. Ég og kona mín sendum
honum og fjölskyldunni bestu árn-
aðar- og heillaóskir. Megi hann
eiga fagurt ævikvöld.
G.Á.E.
Menningarvaka Dalamanna
MENNINGARVAKA Ilalamanna
verður haldin dagana 25. til 27. aprfl
næstkomandi.
Vakan verður sett formlega í
Dalabúð fimmtudagskvöldið 25. apr-
íl klukkan 21.00. Meðal efnis það
kvöld er spurningaleikur sem Einar
Karl Haraldsson mun stjórna,
Ómar Ragnarsson mun skemmta
gestum og dans verður stiginn. Þá
mun Ásgeir Bjarnason flytja erindi
um Björn Bjarnason sem var sýslu-
maður Dalamanna 1891—1914. I til-
efni af aldarafmæli Listasafns ís-
lands verður sýning frá safninu í
Grunnskólanum í Búðardal og má
þar m.a. finna myndir eftir Mugg.
Á föstudeginum verður kvöldvaka
í Dalabúð, en á laugardag hefst
dagskráin klukkan 10.00 í Lauga-
skóla með hinni árlegu skákkeppni
Dalamanna. Þar verður einnig sýn-
ing frá Heimilisiðnaðarfélagi Is-
lands og síðdegis verður dagskrá er
skólar sjá um. Kaffisala verður í
höndum kvenfélagsins Guðrúnar
Ósvífursdóttur og Byggðasafn Dala-
sýslu verðu opið.
Klukkan 14.00 á laugardeginum
mun forseti íslands, frú Vigdís
Finnbogadóttir, afhjúpa minnis-
varða um Snorra Sturluson. Minnis-
varðinn er gjöf til Dalamanna frá
Borgfirðingum og mun sýslumaður
Mýra- og Borgarfjarðarsýslu, Rúnar
Guðjónsson, afhenda minnisvarð-
ann fyrir hönd sýslunefndar.
Um kvöldið verður sýnt leikritið
„Ingiríður Óskarsdóttir" eftir
Trausta Jónsson og er það leikdeild
ungmennafélagsins Skallagrlms í
Borgarnesi sem sýnir. Gleðinni lýk-
ur svo meö dansleik í Dalabúð.