Morgunblaðið - 23.04.1985, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIDJUDAGUR 23. APRÍL1985
Píslarvottur sannleikans
— eftirTorfa
Ólafsson
A Martyr for the Truth
Jerzy Popieluszko
Höf: Grazyna Sikorska
Fount-Paperbacks
Rétt fyrir miðjan apríl sl. kom
út í Englandi ofanskráð pappírs-
kilja. Hún er, eins og nafnið ber
með sér, ævisaga pólska prestsins
Jerzy Popieluszko sem morðingjar
úr pólsku „öryggislögreglunni"
réðu af dögum 19. október 1984, að
undangengnum hinum hroða-
legustu misþyrmingum.
Höfundur bókarinnar fæddist í
Katowice í Póllandi en staðfestist
i Englandi eftir að hún kom þang-
að 1974 til vísindastarfa, og þar
giftist hún pólskum manni. Eftir
stofnun hinna frjálsu verkalýðs-
samtaka Samstöðu (Solidarnosc),
vaknaði hjá henni von um að geta
snúið aftur til föðurlands síns, en
sú von varð að engu þegar hinn
miskunnarlausi hrammur komm-
únismans lagðist af fullum þunga
yfir landslýðinn er herlög voru
sett, 13. desember 1981.
Fundum Grazynu og séra Jerzys
bar aldrei saman en maður henn-
ar hitti hann á sl. sumri. Áhugi
hennar á prestinum vaknaði 1982,
þegar hún las úrval úr ræðum
þeim sem hann flutti í „messum
fyrir föðurlandið", en þær messur
hélt hann mánaðarlega i kirkju hl.
Stanislásar Kostka í Varsjá. Ræð-
ur þessar voru gagnsýrðar af trú,
föðurlandsást, réttlætiskennd og
andstyggð á ofbeldi og kúgun.
„Þar sem við höfum verið svipt
málfrelsi með herlögunum," sagði
hann í einni slíkri ræðu, „skulum
við hlusta á rödd hjarta okkar og
samvisku og hugsa um leið til
þeirra bræðra okkar og systra sem
hafa verið svipt frelsi sínu.“
Kirkjan var jafnan þéttskipuð
þegar hann messaði og meðan
hann flutti ræðuna mátti heyra
saumnál detta. Hann talaði um
„þjóð sem haldið er í skefjun af
grimmúðlegu hervaldi", um tvístr-
aðar fjölskyldur, um „fólk sem er
hneppt í varðhald og dregið fyrir
dómstóla fyrir þá sök eina að hafa
ákveðið að vera trútt hugsjónum
Jerzy Popiehiszko
Samstöðu”. Um „fólk sem missti
atvinnúna af þvi að það neitaði að
segja sig úr Samstöðu", um „kenn-
ara sem voru reknir úr stöðum
sínum fyrir að fræða börnin um
sanna föðurlandsást", og um „börn
sem misstu foreldra sína inn i
fangelsin eða á flótta og óbætan-
legt andlegt tjón þeirra barna sem
urðu að horfast í augu við rudda-
lega vonsku og hatur.“ Og hann
sagði að í þessu þjáða fólki væri
Kristur ofsóttur, píndur og kross-
festur á ný.
Ómannlegt og guðlaust einræði
hefur aldrei getað sætt sig við
slíkar ræður. Þess vegna hefur
það ávallt ofsótt, pyndað og drepið
þá sem höfðu hugrekki til að segja
sannleikann. Og því var séra Jerzu
rænt, þegar hann var á friðsam-
legu ferðalagi, hann var barinn til
óbóta, poki með grjóti var bundinn
við hann og síðan var honum
sökkt, dauðum eða lifandi, i ána
Vislu.
Grazyna Sikorska segir í bók-
inni að hún geti ekki varist þeirri
hugsun að morðingjar séra Jerzys
hafi ekki fyrst og fremst verið
sakfelldir fyrir ódæði sitt, heldur
fyrir að hafa farist það klaufalega
úr hendi, og hún tilfærir kald-
ranalegan brandara frá Póllandi
sem byggist á sómu skoðun:
„Spurt er: Fyrir hvað var Pietr-
owski dæmdur i tuttugu og fimm
ára fangelsi?
Svar: Hann fékk eitt ár fyrir að
drepa séra Jerzy og tuttugu og
fjögur ár fyrir klaufaskapinn."
Tilgáta Grazynu virðist ekki
vera út í bláinn þegar þess er gætt
að á undanförnum árum hafa yfir
90 Pólverjar látist í leyndardóms-
fullum „slysum“, þeirra á meðal
Kazimierz Kluz, aðstoðarbiskup í
Gdansk, séra Honoriusz Kowalcz-
yk, og var enginn leiddur fyrir rétt
þeirra vegna þótt fjöldi manns
telji að þar hafi sömu öfl verið að
verki og sáu fyrir séra Jerzy. w
Það fer ekki milli mála að höf-
undur bókarinnar telur að séra
Jerzy hafi dáið sem píslarvottur
og helgur maður. Hún segir að
andlát hans hafi leitt marga frá-
fallna Pólverja inn í kirkjuna á
ný. Hann hafi aldrei hagrætt
sannleikanum heldur boðað hann
undansláttarlaust, hverjar svo
sem afleiðingarnar kynnu að
verða.
Höfuadur er formaður Félrtgs kaþ-
ólskra leikmanna i íslandi.
MorgunblaSið/ól.K.M.
Frá fundinum þar sem niðurstöður kannanarinnar voru kynntar. F.v. Þor
geir Ástvaldsson, Elías Héðinsson, Ævar Kjartansson, útvarpsstjóri, Markús
örn Antonsson, formaður útvarpsráðs, Inga Jóna Þórðardóttir og Þorbjörn
Broddason.
Könniui á notkun fólks á rikisfjölmiðlunum:
Mest horft á
sjónvarpsfréttir
í KÖNNUN á notkun fólks á ríkisfjölmiðlunum, sem fram fór á vegum
Ríkisútvarpsins helgina 23.-24. mars s.l. kemur m.a. fram að fréttir eru það
efni sjónvarps sem nýtur hámarksnotkunar en þegar best lét, sunnudaginn
17. mars, borfðu 77% þeirra sem spurð voru á sjónvarpsfréttir.
Meginefni könnunarinnar var
notkun fólks á ríkisfjölmiðlunum,
einkum sjónvarpinu og rás 2, vik-
una 16.—22. mars. sl. Valið var úr-
tak 1000 manna úr Þjóðskrá þar
sem neðri aldursmörk voru sett við
15 ár og efri við 80 ár. Féllust 768
aðspurðra á að taka þátt i könnun-
inni. Sjö manna hópur hafði veg og
vanda af könnuninni, Þorgeir Ast-
valdsson og Ævar Kjartansson frá
Ríkisútvarpinu, Elías Héðinsson og
Þorbjörn Broddason frá Félagsvís-
indadeild Háskóla íslands, Guð-
mundur Ingi Kristjánsson, Lilja
Guðmundsdóttir og Markús Á. Ein-
arsson.
Niðurstöður könnunarinnar voru
kynntar fréttamönnum í fyrradag,
en það skal tekið fram að í raun
hefur engin úrvinnsla farið fram
ennþá á niðurstöðunum. óskar
vinnuhópurinn því eftir að litið
verði á eftirfarandi niðurstöður
sem vinnslugögn til kynningar en
innan nokkurra vikna verða birtar
ýtarlegri skýrslur um niðurstöð-
urnar, þar sem t.a.m. bætast við
upplýsingar um fjölmiðlanotkun
aldursflokksins 10 til 15 ára.
1 könnuninni var m.a. spurt að
því hvort menn teldu RÚV hallast
of mikið til hægri eða vinstri. 12%
töldu sjónvarpið of vinstrisinnað en
9% of hægrisinnað og hljóðvarpið
töldu 13% of vinstrisinnað en 9% of
hægrisinnað. Sem fyrr segir horfðu
77% aðspurðra á fréttir þessa viku
en það efni sem næst gengur frétt-
unum er þátturinn Stiklur, sem
72% horfðu á. Aðrir þættir sem
mest var horft á voru Við feðginin,
71%, Derrick, 69%, Draugasaga,
68% og Herstjórinn, 64%.
HLustendur voru inntir eftir því
hvort þeir hefðu útvarpstækið frek-
ar stillt á bylgju rásar 1 eða rásar 2.
Niðurstöður voru þær að jafnmarg-
ir hlustuðu á hvora rás, eða 43% á
rás 1 og 41% á raá 2. 16% kváðust
hlusta ýmist á rás 1 eða rás 2. Þá
var spurt hvort menn væru hlynnt-
ir lengingu dagskrár rásar 2 og
sjónvarpsins. Varðandi rás 2 svör-
uðu 49% já en 51% nei og varðandi
sjónvarp svöruðu 42% já en 58%
nei. Af þeim sem vildu að dagskrá
rásar 2 yrði lengd voru 45% hlynnt
því að hún yrði lengd á kvöldin á
virkum dögum en 12% á kvöldin um
helgar. Af þeim sem vildu að dag-
skrá sjónvarps yrði lengd, vildu
37% að bætt yrði aftan við helg-
ardagskrána og 29% vildu sjónvarp
á fimmtudögum.
Að síðustu var kannaður áhugi
manna fyrir Keflavíkurútvarpinu
og myndbandnotkun og var þá mið-
að við niðurstöður kannanar sem
gerð var árið 1983. Fram kom að
áhugi manna fyrir Keflavfkurút-
varpinu hefur minnkað töluvert,
1983 hlustuðu 9% daglega á það en
nú aðeins 2%. 1983 hlustuðu 63%
aldrei eða nær aldrei á það en nú
82%. Jafnmargir virðast horfa á
myndbönd daglega nú og árið 1983
eða 4%. Hins vegar hefur þeim
fækkað sem aldrei eða nær aldrei
horfa á myndbönd, 1983 voru það
64% en nú 46%. Ennfremur kom
fram í könnun Ríkisútvarpsins að
38% heimila eiga á myndböndum.
veitingahúsin skarta gjaman karía ámatseðlum
sínum ogerþáoít mikið við hatt í matreiðslunni.
En karti er ekkert háður ílókinni matargerð,
sérstaklega ekki BÚRKARFINN, því hann er ílakaður,
roðlaus og beinlaus.
BÚRKARFI íœst í góðum matvörubúðum.
Honum má því kippa með á leiðinni heim úr vinnu
og á hann þarí ekki annað en rasp, salt og pipar.
Þetta heitir: Jið hœtti eldhússins heima"
og bragðast aldeilis stórvel.
Auðvitað má lika nota hveiti. egg. mjólk og annað krydd.
Og hvort með honum eru bomar íslenskar. transkar eða Iranskislenskar kartöOur.
sítrónusaii, remolaðisósa eða kokteílsósa og salat. breytir engu.
Allt þetta tellur undir heitið góða: Jtð hœttí eldhússins heima'. en nauðsynlegt
er það ekki eins og áður sagðl og verð steikarinnar er nánast hlœgilegt