Morgunblaðið - 09.05.1985, Blaðsíða 48

48
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. MAÍ 1985
Álafoss-ævintýri
Kristins Óiafssonar
fulltrúa tollstjóra
— eftir Eirík
Guðnason
Þar sem mér ofbuðu aðfarir og
„vinnubrögð" við þetta skip, ekki
einu sinni, heldur tvisvar, get ég
eigi annað sem tollvörður í nær 43
ár en stungið niður penna vegna
þessara „aðgerða*.
Það var ekki fulltrúanum að
þakka, að ekki yrði stórslys á
mönnum þegar þyrlu-„afgreiðsl-
an“ fór fram fyrir sunnan land.
Hver hefði þá borið ábyrgð? Að
mínu mati yfirmaður hans, toll-
stjórinn 1 Reykjavík, því Kristinn
er aðeins fulltrúi við Tollstjóra-
embættið i Reykjavík.
Nú, seinni „tollafgreiðslan".
Hún er ennþá flestum í fersku
minni, því ekki stóð á fullyrðing-
um við fjölmiðla (sjónvarp og út-
varp). Fyrir 15 til 20 árum hefði
enginn yfirmaður í Tollgæslunni
gert annað eins, og að „leik“ lokn-
um látið „ljós“ sitt skína, studdur
getgátum.
Ef óþarfa töf á skipinu hefur
kostað a.m.k. 10 þúsund dali sól-
arhringurinn, hvílir mikil ábyrgð
á tollstjóranum, yfirmanni hans,
auk þeirrar litilsvirðingar sem
Eimskipi og áhöfn er sýnd.
Um spólurnar sem „rak“ á land
á Skipaskaga. Það ku ekki vera
náttúrulegar forsendur fyrir
svona reka úr Kollafirði á Akra-
nes vegna sjávarstrauma.
Að lokum læt ég hér fylgja
mynd tekna fyrir nokkrum árum,
hún talar sínu máli. Þarna þurfti
ekki að halda skipi eða áhöfn um
lengri tíma á ytri höfninni, ekki
heldur hlaupið í fjölmiðla og
áhöfnin gat farið til sinna heima
að lokinni venjulegri tollaf-
greiðslu.
Ég skrifa þetta í þeirri von, að
svona aðfarir og framkoma endur-
taki sig ekki, og að tollstjórinn
hafi taumhald á þessum undir-
manni sínum.
Komið fram við aðra eins og þið
viljið að komið sé fram við ykkur,
var haft að einkunnarorðum í
Tollgæslunni fyrir 40 árum og
stendur það fyrir sínu enn þann
dag í dag.
Höíundur er tollvaröntjóri í
Reykjavík.
Selfoss:
126 heiðraðir fyrir
öruggan akstur
Helfaam, 3. mmí.
KLÚBBURINN Öruggur akstur í
Árnessýshi hélt aðalfund sinn hér á
Seifo88Í í gær, 2. maí. Á fundinum
voru veittar viðurkenningar fyrir 5,
10, 20 og 30 ára öruggan akstur, alls
126 manns.
Á fundinum fluttu erindi óli H.
Þórðarson hjá Umferðarráði og
Erling Gunnlaugsson, bifreiðaeft-
irlitsmaður.
1 máli Óla kom fram að á hverj-
um mánuði eru teknir um 200 öku-
menn fyrir meinta ölvun við akst-
Leiksýning í
Stykkishólmi
Stykkábólmi. 2. mai.
í GÆRKVÖLDI kom leikhópur úr
Grundarfirði til Stykkishólms og
sýndi í félagsheimilinu hér leikrit-
ið Uppgjörið eftir Inga Hans
Jónsson, Grundarfirði.
Var leikritið vel sótt og létu
áhorfendur vel yfir bæði leikritínu
og frammistöðu leikfólksins.
Árn
ur, um 2500 manns á ári. 75%
þeirra sagði óli að væru fyrir ofan
efri mörk og ækju því vísvitandi
fullir. Á sl. ári voru 132 ökumenn
teknir ölvaðir í Árnessýslu.
Erling ræddi um hraðatak-
markanir 1 þéttbýli og minntist
m.a. á það hvernig takmarka
mætti hraða bifreiða sem koma
austan að kaupstaðnum, en hraði
bifreiða sem koma úr austri er
nokkuð mikill vestur allan Aust-
urveg.
Þegar þetta kom til umræðu
benti einn viðstaddra á að líklega
væri besta aðferðin til að tak-
marka hraðann sú að lögreglan
gerðist mikilvirk austan við kaup-
staðinn og sektaði hraðabrjótana.
Slíkt væri fljótt að spyrjast út.
Verðlaunaveitingar klúbbanna
eru sérstæður og jákvæður þáttur
í starfi þeirra, áþreifanlegt vitni
þess að tryggingaféiagið metur
góðan akstur tryggingatakans.
Þeir sem höfðu ekið tjónlaust í 5
ár fengu skírteini, 10 ára menn
fengu sjúkrakassa í bílinn og þeir
sem ekið höfðu tjónlaust í 20 og 30
ár t’engu slökkvitæki til að hafr. :
bílnum.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir MARY HOLLAND
Margaret Thatcher og Garret Fitzgerald eftir einn fund þeirra.
Ný von á N-írlandi
Komið hefur verið fyrir áróðursspjaldi á Norður-írlandi með
frægu vígorði úr stríðinu, „ógætilegt tal getur kostað manns-
líf“.
Sambandsflokkur mótmæl-
enda setti upp þetta spjald, sem
visar til viðræðna ríkisstjórna
Bretlands og írska lýðveldisins
síðustu mánuði um leiðir til að
binda endi á deilumálin 1 hérað-
inu.
Margir telja þessar viðræður
og gott samkomulag, sem virðist
hafa tekizt með forsætisráðherr-
unum Margaret Thatcher og
Garrett FitzGerald, með því
jákvæðasta, sem gerzt hefur á
Norður-írlandi.
Öðrum finnst fundirnir jaðra
við samsæri, einkum leiðtogum
Sambandsflokksins, sem telja að
stjórninni í Dyflinni komi mál-
efni Norður-Irlands ekkert við.
Þeir segja að írska stjórnin og
írski lýðveldisherinn (IRA)
stefni að sama marki, samein-
ingu írlands; aðeins aðferðirnar
séu ólíkar. Viðræður Thatchers
við FitzGerald séu skæruliðum
hvatning.
Menn eins og Enoch Powell
segja að viðræðurnar séu liður 1
framtíðaráætlun um hægfara
sameiningu og að þessu sé unnið
vegna hrossakaupa við Banda-
ríkin, sem vilji írland í NATO.
Brezku stjórnina og þá írsku
greinir nú orðið lítið á um
skilgreiningar á undirrótum
vandans. Með því markverðasta,
sem hefur gerzt síðustu tólf
mánuði, er að bilið milli sjón-
armiða þeirra hefur minnkað.
Meiri ágreiningur ríkir um úr-
ræði til að leysa deilumálin.
Báðar stjórnirnar vilja upp-
ræta ofbeldið. Þær vilja sigra
Provisional-arm IRA, sem oft
hefur sannað hæfni sina til að
færa vettvang hryðjuverka
sinna til lýðveldisins og brezka
meginlandsins.
Báðar stjórnirnar viðurkenna
nú að styrkur Provisional-
armsins stafar af því að kaþólsk-
ir menn og mótmælendur ríg-
halda í að því er virðist ósættan-
leg sjónarmið.
Meirihluti mótmælenda telur
sig Breta. Kaþólskir menn telja
sig fra og líta til Dyflinnar í von
um vernd. Vandi Thatchers og
FitzGeralds er í því fólginn að
finna stjórnarform, sem leyfi
þessum andstæðu hollustusjón-
armiðum að koma fram og
tryggi frið og jafnvægi.
Báðar stjórnirnir hafa teygt
sig langt til að viðurkenna þessi
meginatriði. Fyrir aðeins fjórum
árum sagði Thatcher að Norð-
ur-frland væri „eins brezkt og
Finchley".
frskar ríkisstjórnir hafa ekki
síður einfaldaö málin. Undirrót
alls vandans vær nærvera Bretfi
á Norður-írlandi. Færu Bretar
hyrfu landamærin og mótmæl-
endur sæju að þeir ættu heima á
sameinuðu frlandi.
Stjórnin í Dyflinni varð fyrri
til að breyta afstöðu sinni. Það
gerðist í maí í fyrra, þegar nefnd
skipuð fulltrúum allra flokka og
stærsta flokks kaþólskra á
Norður-frlandi skilaði skýrslu,
þar sem reynt var að endur-
skilgreina írsk þjóðernismark-
mið, sem höfðu verið óumdeild
síðan 1920.
f þessari svokallaðri Forum-
skýrslu voru mörg augljós póli-
tísk sannindi endurtekin og
skuldinni skellt á Breta. Margir
stjórnmálamenn í Bretlandi
tóku hana ekki hátíðlega. En á
írlandi og í öðrum löndum virt-
ist mönnum að skýrslan markaði
þáttaskil.
f fyrsta skipti hafði írska ríkið
viðurkennt opinberlega að mót-
mælendur í Ulster væru Bretar
og taka yrði tillit til þess í hvers
konar samkomulagi um frland.
Þáverandi Norður-lrlands-
málaráðherra Breta, James
Prior, sá að skýrsluna mætti
nota til að finna leið út úr ógöng-
unum. Ef írska stjórnin væri
reiðubúin að viðurkenna að
meirihluti mótmælenda væri
brezkur yrðu Bretar að viður-
kenna að kaþólski minnihlutinn
væri írskur. Hann taldi að bezta
samkomulagsleiðin væri að
koma á miklu nánari tengslum
við stjórnina í Dyflinni og jafn-
vel ganga svo langt að veita
henni nokkur áhrif á stjórn hér-
aðsins.
Erfitt var að sannfæra fhalds-
flokkinn og leiðtoga hans um að
Forum-skýrslan væri mikilvægt
tímamótaskref. Frú Thatcher
hefur alltaf staðið fast á brezk-
um yfirráðum. Konan, sem sendi
flota til að verja Falklandseyjar,
hefði varla samúð með tillögu
um að erlend ríkisstjórn hefði
áhrif á stjórn brezks héraðs.
Hún studdi Sambandsflokkinn
eindregið og þar að auki mæltu
mikilvæg pólitísk rök gegn því
að hún blandaði sér um of í írsku
málin. Víst mátti telja að mót-
mælendur á Norður-frlandi
mundu leggjast gegn öllum til-
raunum til að koma á náinni
samvinnu við stjórnina í Dyfl-
inni, nema í öryggismálum.
Sama var að segja um vissa hópa
í íhaldsflokknum. Einu gilti
hvað brezkir stjórnmálamenn
reyndu að gera á Norður-írlandi:
flest virtist dæmt til að espa
öfgamenn deiluaðila og fáar
innanlandsástæður mæltu meö
þv : aö reyna. Almenn ', var, oj; er,
talið að „engin atkvæði" sé að fá
á frlandi.
Hvaða breytingar hafa þá orð-
ið til þess að Thatcher og nokkr-
ir ráðherrar hennar eru fúsari
að kanna möguleika á samkomu-
lagi við stjórnina í Dyflinni?
í fyrsta lagi ríkir pólitískt
jafnvægi beggja vegna frlands-
hafs. í fyrsta skipti hefur for-
sætisráðherrum landanna gefizt
tóm til að vinna saman án þess
að óviðkomandi mál dreifi at-
hygli þeirra, t.d. kosningar,
Falklandseyjadeila, mótmæla-
svelti eða vinnudeilur.
Brezkir embættismenn leggja
áherzlu á að FitzGerald virðist
hafa tekizt að vinna bug á tor-
tryggni frú Thatchers 1 garð alls
þess sem írskt er. Ástæðan er
m.a. hófsemi FitzGeralds í deil-
unum um Norður-írland. Hún
dáist að harðri afstöðu hans
gegn IRA, sem kom í ljós þegar
stjórnin í Dyflinni lagði nýlega
hald á rúmlega eina milljón
punda í eigu Provisional-
armsins og töluvert magn her-
gagna.
FitzGerald hefur líka þann
kost í augum frú Thatcher að
hann er ekki Charles Haughey,
fyrirrennari hans, sem var svo
hvatvís að leggjast gegn refsiað-
gerðum Evrópubandalagsins
(EB) gegn Argentínu í Falk-
landseyjadeilunni. í nýlegum
viðræðum mun hún hafa sagt
embættismönnum sínum að þeir
yrðu að gæta hagsmuna Fitz-
Geralds, því að ella yrði hún að
fást við „hinn manninn".
Utanaðkomandi þrýstingur
hefur einnig komið til. Þing EB
hefur birt skýrslu um N-írland,
þar sem ríkisstjórnirnar eru
hvattar til að vinna saman að
lausn. Meira máli skiptir margs
konar þrýstingur frá Bandaríkj-
unum. Þaðan hefur IRA fengið
fé og mikið magn hergagna. Mik-
ill áhugi er á frlandsmálinu í
báðum flokkum.
Fyrrum var frland talið
„einkaeign" demókrata. Þegar
Thatcher ávarpaði báðar deildir
Bandaríkjaþings nýlega minnt-
ist hún á frland vegna þrásækni
forseta fulltrúadeildarinnar,
„Tip“ O’Neill.
Reagan hefur lagt áherzlu á að
lýsa yfir stuðningi við stefnu
írsku stjórnarinnar opinberlega
og í einkaviðræðum við frú
Thatcher. Nýlega gaf forsetinn í
skyn að Bandaríkjamenn mundu
veita N-írlandi mikla aðstoð, ef
brezka og írska stjórnin næðu
samkomulagi um framtíð hér-
aðsins.
Greinarhöíundur er írlandsfrétta
ritari Observer. Stytt.