Morgunblaðið - 27.11.1985, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. NÓVEMBER1985
Á fyrirlestri:
Húsöndin og Mývatn
Húsönd
- eftir Sverri
Þórðarson
Eitt af því sem gert hefur sjón-
varpiö vinsælt eru þættir sem
fjalla um dýralíf, náttúrufræði eða
hvort tveggja. Þessir þættir hafa
þó haft í för með sér að ýmis félög
áhugafólks um þessi efni eiga erf-
itt með að ná eins til almennings,
td. með fræðslufundum sínum.
Eitt þessara félaga er Fugla-
verndarfélag íslands. En félagið
hefur þó ekki lagt árar í bát, því
það reynir að vera í góðu sambandi
við þá menn, sem fást t.d. við
athuganir og rannsóknir á náttúru
og lífríkinu hér á landi, tengist þær
á einn eða annan hátt fuglalífinu.
Hefur Fuglaverndarfélagið efnt til
almennra fræðslufunda á veturna
og segja þessir rannsóknarmenn
þar frá störfum sínum.
Slíkur fundur var haldinn í síð-
ustu viku í Norræna húsinu. Ungur
líffræðingur, Árni Einarsson,
flutti þá fyrirlestur. Viðfangsefni
hans var: Húsöndin og Mývatn. í
stuttu máli sagt var þessi fyrirlest-
ur Árna í tölu þeirra betri á vegum
Fuglaverndarfélagsins, er þó af
allmiklu að taka. Er fyrirlestrin-
um lauk voru fundarmenn vissu-
lega orðnir ótrúlega vel að sér um
þennan fallega, íslenska fugl, lifn-
aðarhætti hans „að segja frá vöggu
til grafar". — Kom þar margt
skemmtilegt fram. Margt kom þar
áheyrendum á óvart. Þori ég að
fullyrða að hinn ungi líffræðingur
hefur tekið verkefnið í senn vís-
indalegum og alvarlegum tökum.
Og lagt mikla alúð við verkefnið.
Til frekari glöggvunar fyrir fund-
armenn sýndi hann í myndvörpu
kortlagningu á hinum ýmsu þátt-
um rannsóknarstarfanna. Athug-
anir hans á húsöndinni virtust þó
einkum bundnar mikilvægu svæði
fyrir fuglinn við upptök Laxár;
mjög takmörkuðu svæði þar og
sagði fyrirlesarinn að það væri
aðeins nokkrir ferkm. að stærð.
Þetta svæði stendur undir vexti
og viðgangi húsandarstofnsins hér
á landi og þar er hið mikilvægasta
fæðuöflunarsvæði. Þar heldur bit-
mýið sig einkum, en það eru ein-
mitt lirfur bitmýsins, sem eru
uppistaðan í fæðu ungviðisins. Hér
sagði fyrirlesarinn það vera skoð-
un sína, að ef virkjunaráætlanir
Laxárvirkjunar hefðu náð fram að
ganga, með þeim hætti sem uppr-
unalega var fyrirhugað, sé vafa-
samt, jafnvel trúlegra, að það hefði
haft í för með sér endalok húsand-
arstofnsins. Þegar Árni Einarsson
líffræðingur, vék máli sínu að
ýmsu því er snertir stofnstærð
húsandarinnar gat hann þess að
árið 1978 hefði árað mjög illa fyrir
bitmýið við Laxá. Sveifla þessi
hefði þegar í stað haft mikil áhrif
á stofnstærð húsandarinnar, því
hvorki meira né minna en um það
bil fjórðungur stofnsins hefði þá
horfið. Þetta fyrirbrigði í nátt-
úrunni hefði svo jafnað sig. Á
sama hátt hefði húsandarstofninn
gert það. Teldi hann stofnstærðina
nú í góðu lagi og giskaði á að
stofninn teldi kringum 2.000 fugla.
Eru steggir í meirihluta, líklega
kringum 1.200 af 2.000 fugla stofni.
Samkeppnin milli steggjanna um
hylli andanna væri mikil og hörð.
Sagði fyrirlesarinn mjög skemmti-
lega frá þessu öllu og nefndi þá
margt athyglisvert í lífsmynstri
þessara fallegu fugla.
Sagi hann frá því og útskýrði
reyndar með skemmtilegri teikni-
myndaröð hvernig það gerðist á
slóðum húsandarinnar á Mývatni
og þar gætu menn séð húsendur
með alveg ótrúlegan fjölda unga í
kringum sig. — Já, allt upp í yfir
100 unga hefði hann sjálfur talið
eina einustu önd vera með!
Þá mun það trúlega hafa komið
fleirum á óvart en mér að svo
virðist sem hægt sé að gera hús-
öndina að hálfgildings alifugli.
Sýndi fyrirlesarinn myndir af hús-
öndum, sem verpa í varpkössum
bænda heima við býli þeirra í
Mývatnssveit — og geta heimilin
nýtt sér varp andanna með góðum
árangri.
Fundarmenn þökkuðu Árna
Einarssyni líffræðingi hinn grein-
argóða og skemmtilega fyrirlestur
með lófataki. Fundurinn var bæri-
lega vel sóttur. Sv.Þ.
Höfundur er hlaðamaAur hjá Morg-
unblaðinu.
Eru verkakonur á
íslandi vanþroska?
Svar við grein Lilju Ólafsdóttur, framkvæmdastjóra
- eftir Sigríði
Skarphéðinsdóttur
í Morgunblaðinu 2. nóvember sl.
birtist grein eftir Lilju Ólafsdótt-
ur, framkvæmdastjóra, sem hún
kallar „Viljum við enn vera vatns-
berar heimsins". í greininni fjallar
hún um það uppátæki verkakvenna
í Kvennasmiðjunni að láta þá
karla, sem ráðskast með samn-
ingamál þessar kvenna, spreyta sig
á því að vinna störfin, sem þeir
meta til lægstu launa, og það með
því að láta Albert Guðmundsson
og Guðmund J. Guðmundsson búa
um rúm. Hefðu konur verið að
gera lítið úr eigin störfum. Og með
því að hafa gaman af tilþrifum
karla líkti hún verkakonum á Is-
landi við konur í þróunarlöndum,
sem hún kveður ólæsar og illa
upplýstar og finnst tilhugsunin um
að karlar vinni þeirra störf hlægi-
leg. Lilja spyr hvort hugsanlegt
sé, að íslenskar konur séu ekki
komnar lengra á undan kynsystr-
um sínum í þriðja heiminum en
að þeim finnist líka hlægilegt að
sjá karla í kvennastörfum.
í greininni kemur fram að Lilja
var ekki stödd í Kvennasmiðjunni
þennan dag og fylgdist því ekki
með því sem þar gerðist, heldur
„Ég vona að einhverjum
sem þarna voru á þess-
um degi hafi orðið það
Ijóst að það þarf bæði
fagmannleg vinnubrögð
og starfsreyslu til þess
að vinna þau störf sem
við vinnum.
sá hún umrætt atvik í sjónvarps-
fréttum um kvöldið. Þetta kanna
að skýra það hvers vegna Lilja
misskilur svo hrapallega það sem
uppákoman átti að sýna. Svo kann
að vera um fleiri þótt ekki hafi ég
orðið þess vör, en meðal annars
þess vegna set ég þessar línur á
blað.
í Kvennasmiðjunni var hverri
starfsgrein helgaður einn dagur. I
sýningarbás hinna ófaglærðu
verkakvenna voru eftirtalin félög
Starfsmannafélagið Sókn, Verka-
kvennafélagið Framsókn, Verka-
kvennaféiagið Framtíðin í Hafnar-
firði og Iðja, félag verksmiðjufólks
í Reykjavík.
Á degi verkakonunnar voru
fengnir karlar úr forystusveitum
verkalýðshreyfingarinnar og
vinnuveitenda til þess að reyna að
vinna þau störf kvenna, sem þeir
svo oft hafa karpað um í samning-
um án þess að gera sér nokkra
grein fyrir því í hverju þau eru
fólgin, eða hvað þarf til þess að
leysa þau vel af hendi. Allir virðast
þó sammála um að hafa launin
fyrir þau í lægstu töxtum.
Fyrst voru þeir Albert Guð-
mundsson og Guðmundur J. fengn-
ir til þess að búa um rúm. Örstutt
atriði frá því var sýnt í sjónvarps-
féttunum. Næst voru Víglundur
Þorsteinsson, formaður Félags ís-
lenskra iðnrekenda, og Bjarni
Jakobsson, formaður Iðju, fengnir
til þess að sauma í bónus. Síðast
reyndu þeir með sér Magnús
Gunnarsson, framkvæmdastjóri
Vinnuveitendasambandsins, og
Ásmundur Stefánsson, forseti
Alþýðusambands íslands, í því að
snyrta og pakka fiski. Allt voru
þetta störf sem þessir einstakling-
ar höfðu aldrei komið nálægt, utan
Magnús i fiskinum (þess sá þó
engan stað í handbragðinu). Víst
voru tilþrifin viðvangingsleg og
spaugileg og margir hlógu. Eg sá
ekki betur en Víglundur skemmti
sér konunglega, þegar hann horfði
á Magnús snyrta og skera til
þorskflakið og skar hann stórt
stykki úr þykka fiskinum rneð
þunnildinu.
En ætlunin var ekki að hafa
gaman af þessu vegna þess að þar
voru karlar að vinna við kvenna-
stöf. Ég get fullvissað Lilju um að
engri af þeim konum, sem stóðu
fyrir þessum uppákomum, hefði
nokkurn tíma getað dottið slíkt í
hug þó að við séum ekki hámennt-
aðar eða mikilsmetnar í þjóðfélag-
inu. Og ef ég á að vera alveg hrein-
skilin þá finnst mér ummæli Lilju
í okkar garð, í umræddri grein
frekleg móðgun.
Ef við hefðum bara ætlað að
hlæja að þessum körlum í kvenna-
störfum þá hefðum við ekki fengið
einmitt þessa karla til þess að taka
þátt í sýningunni. Þetta var tákn-
ræn sýning til þess að reyna að fá
þessa karla, sem taka þátt í að
semja fyrir okkur, og alla aðra,
sem ekki gera sér grein fyrir því,
að það er ekkert ómerkilegt að
vera verkakona, að öðru leyti en
því að taka við þeim launum sem
starfinu fylgja. Ég vil svo þakka
þeim körlum sem sýndu okkur
þann sóma að vilja koma og taka
þátt í þessu með okkur. Ég ber þó
nokkuð meiri virðingu fyrir ykkur
fyrir bragðið. Þið gátuð látið það
vera, en ég vona að þið skiljið
okkur betur en áður og semjið
betur fyrir okkur framvegis. Ég
vona að einhverjum sem þarna
voru á þessum degi hafi orðið það
Ijóst að það þarf bæði fagmannleg
vinnubrögð og starfsreynslu til
þess að vinna þau störf sem við
vinnum.
Ég get verið sammála Lilju um
að margt hefir breyst á kvennaára-
tug. Atvinnuþátttaka kvenna hefir
stóraukist, menntun kvenna batn-
að og löggjöf í réttindamálum
kvenna hefir þokast áleiðis. Eftir
situr að konur vinna láglauna-
störfin í þjóðfélaginu og lægst
launuðu störfin eru unnin af kon-
um, verkakonum. Launamisrétti
hefir lítið sem ekkert breyst á
þessum áratug. Lilja lætur að því
liggja í lok greinar sinnar að
launamisrétti gæti að hluta til
verið að því að rótgróinn hugsun-
arháttur leynist enn í hugskoti
kvenna, að störf þeirra séu lítil-
mótleg og einföld.
Ég er sannfærð um að það myndi
litlu breyta í launamálum þótt
verkakonur reyndu af alefli að
auka virðinguna fyrir þeim störf-
um sem þær vinna. Þær bera nú
þegar virðingu fyrir störfum sín-
um og þeim finnst þau hvorki
einföld né lítilmótleg. En það eru
aðrir sem litla virðingu bera fyrir
þessum störfum og þeim finnst þau
lítils metandi. Annað mál er svo
hvernig við eigum að ná launajafn-
rétti. Sumar konur telja að því
verði helst náð með því að konur
fari í auknum mæli inn á hin
hefðbundnu karlastörf. Ég vil ekki
gera þetta á þann veg. Auðvitað
eiga stúlkur að fara í hvert það
nám og starf sem hugur þeirra
stendur til, hvort sem um er að
ræða hefðbundið karla- eða
kvennastarf. En stúlka á ekki að
þurfa að velja hefðbundið karla-
starf bara af því að það er betur
launað en hefðbundið kvennastarf,
sem hún myndi heldur vilja vinna.
Þegar þeir sem ráða í þjóðfélag-
inu (sem eru auðvitað karlar)
hætta að líta á konur sem annars
eða þriðja flokks vinnuafl, og meta
störf okkar og okkur sjálfar sem
einstaklinga til jafns við karla, þá
verðum við búnar að vinna sigur.
En vinnum þennan sigur sem
konur en reynum ekki að gera
konur að einhverri karlmanns-
ímynd.
Höfundur er verkakona.
Bæjarpósturinn - nýtt
vikublað á Dalvík
Dalvík, 21. nóvember.
1 DAG kom út í fyrsta sinn nýtt
vikubiað á Dalvík og nefnist það
Bæjarpósturinn. Útgefandi er Fjölriti
s/f á Dalvfk en ritstjóri og ábyrgðar-
maður er Kristján Þór Júlíusson.
Eins og nafnið bendir til mun
Bæjarpósturinn flytja fréttir frá
Dalvík og nágrenni. Fyrsta tölu-
blað er 8 síður í brotinu A-4. Blaðið
er prýtt ljósmyndum og er því
dreift í öll hús á Dalvík og í Svarf-
aðardal og er ætlunin að auglýs-
ingar standi undir útgáfukostnaði
fyrst um sinn. Fyrsta tölublaðið
er hið fallegasta ásýndum, vel
uppsett og gefur Dalvíkingum góð
fyrirheit um lífleg skrif um það
sem efst á baugi er hverju sinni í
bæjarfélaginu og nágrannabyggð-
um.
Eitt annað blað er gefið út á
Dalvík, heitir það Norðurslóð og
kemur út mánaðarlega. Er það von
útgefenda að þessi tvö blöð geti
miðlað helstu fréttum af atburðum
frá þessu byggðarlagi og varðveitt
þannig helstu atburði liðandi
stundar.
Auk Kristjáns Þórs Júlíussonar
ritstjóra eru blaðamenn við Bæj-
arpóstinn sr. Jón Helgi Þórarins-
son, Kristján R. Kristjánsson og
Hjalti Haraldsson og ljósmyndari
er Jón Baldvinsson.
Fréttaritarar
póscurinn
Tilboð
Twki A k/BO
(U MW >'»»■/<
U.
Fvlgt úrblaði

AUGLV'SIMGA
JA-Atiivn
Silfurrefabúið á Hofi:
Refirnir lausir
við eyrnamaurinn
VONAST er til að hægt verði að
aflétta sóttkvínni af silfurrefabúinu
á Hofi í Vatnsdal á næstunni, að
sögn Gísla Pálssonar bónda á Hofi.
56 silfurrefalæður voru fluttar
inn frá Noregi 1983, 11 högnar og
2 platínuhögnar. Refirnir eru í eigu
17 manna og voru þeir settir í
tímabundna sóttkví á Hofi. Síðar
kom í Ijós að eyrnamaur hafði
borist með refunum og hafa þeir
síðan verið bundnir í sóttkvínni. í
sumar voru gerðar ráðstafanir til
að útrýma maurnum og að sögn
Gísla á Hofi bendir allt til þess
að það hafi heppnast því nú liggur
fyrir jákvæð niðurstaða úr rann-
sóknum á síðustu sýnunum.
Gísli sagðist vonast til að eig-
endur refanna gætu náð í þá um
mánaðamótin. Væri það góður tími
og óheppilegt vegna dýranna að
það dragist mikið lengur. Auk þess
væri plássleysi farið að segja til
sín í refahúsinu. Sagðist Gísli
vonast eftir svörum yfirdýralækn-
is um þetta næstu daga.