Morgunblaðið - 27.11.1985, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. NÓVEMBER1986
fktargttnÞliifeife
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Porbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
ÁrniJörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágústlngi Jónsson.
Baidvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 400 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 35 kr. eintakiö.
Úrslit í prófkjöri
Urslitin í prófkjöri sjálf-
staeðismanna vegna kosn-
inganna í Reykjavík hafa enn
sannað það, sem oft hefur verið
sagt áður, að prófkjör leiða
sjaldan til umtalsverðra breyt-
inga á framboðslistum. Ef
uppstillingarnefnd hefði ákveð-
ið listann nú í stað þeirra 5.257,
sem atkvæði /greiddu, hefði
hlutur kvenná í fyrstu átta
sætunum áreiðanlega orðið
meiri, svo að dæmi sé tekið.
í grein hér í blaðinu á laugar-
daginn andmælir Auður Auð-
uns, fyrrverandi ráðherra,
þingmaður og borgarfulltrúi,
þeirri skoðun, sem fram var
sett hér á þessum stað í síðustu
viku, að prófkjör sjálfstæðis-
manna í Reykjavík hafi leitt til
viðunandi niðurstöðu fyrir þá.
Auður Auðuns lítur þannig á,
að með þessu hafi Morgun-
blaðið verið að fagna niðurstöð-
um prófkjaranna en ekki kosn-
inganna, sem á eftir þeim
fylgdu. Segir hún, að niðurstað-
an í síðasta prófkjöri, 1981,
hafi orðið Sjálfstæðisflokknum
til lítils sóma, þá hafi kona náð
að komast í 5. sæti og loks
önnur í 10. sæti. Hið sama er
að endurtaka sig nú. Það kom-
ast of fáar konur í efstu sætin
á framboðslistanum sam-
kvæmt niðurstöðu prófkjörsins.
Er þetta þeim mun undarlegra
fyrir þá sök, að þær konur, sem
starfað hafa í borgarstjórn
fyrir Sjálfstæðisflokkinn á
þessu kjörtimabili, hafa síður
en svo legið á liði sínu. Kunna
sérlistar kvenna að hafa þau
áhrif, að þær fái síður stuðning
en karlar í kosningum af þessu
tagi? Uppstillingarnefnd hefði
á hinn bóginn haft þessa sér-
lista ofarlega í huga við ákvarð-
anir sínar.
Hér hefur verið drepið á
mesta ágalla þessara úrslita.
Þau hafa sér það hins vegar
helst til ágætis, hve Davíð
Oddsson, borgarstjóri, fær ein-
dreginn og óskoraðan stuðning.
Alls hlaut Davíð fylgi meira en
níutíu af hundraði þeirra, sem
kusu í prófkjörinu. Meiri
traustsyfirlýsinga geta menn
tæplega vænst í lýðræðislandi.
Fylgi Davíðs Oddssonar byggist
á því, að hann hefur áunnið sér
traust og vinsældir jafnt borg-
arbúa sem samstarfsmanna.
Er það mikils virði í þeim hörðu
átökum, sem eru framundan
um stjórn höfuðborgarinnar,
að oddviti sjálfstæðismanna
skuli ganga til þess leiks full-
viss um að hann hefur stóra
fylkingu að baki.
Alls tóku 55% þeirra, sem
rétt höfðu til að kjósa, þátt í
prófkjörinu. Sjálfstæðisflokk-
urinn sannar það enn, að eng-
inn stjórnmálaflokkanna
stenst honum snúning að því
er varðar skírskotun til fólks.
Nú gerðist það meira að segja,
að Albert Guðmundsson, iðnað-
arráðherra, sem hefur verið
virkasti frambjóðandi í próf-
kjörum sjálfstæðismanna síðan
hann hóf bein afskipti af
stjórnmálum 1970, lét þau boð
út ganga, að hann ætlaði að
sitja heima, þótt hann ritaði
undir yfirlýsingu til stuðnings
Davíð Oddssyni. Nú tóku um
700 færri þátt í prófkjörinu en
1981; þá var hart tekist á um
það, hvor yrði í efsta sætinu
Davíð Oddsson eða Albert
Guðmundsson og hlyti þar með
borgarstjóraembættið, ef sigur
ynnist í kosningunum. Nú voru
engin sambærileg átök og geta
sjálfstæðismenn vel við þessa
víðtæku þátttöku unað.
Til að barátta Sjálfstæðis-
flokksins við vinstri flokkana á
vori komanda skili þeim
árangri, sem að er stefnt, er
ekki einungis nauðsynlegt að
vel sé staðið að málefnalegum
undirbúningi. Hitt skiptir ekki
minna máli, að góður friður
skapist um þá frambjóðendur,
sem ganga til kosninganna
undir forystu Davíðs Oddsson-
ar. Fyrir síðustu borgarstjórn-
arkosningar urðu nokkrar
breytingar á listanum frá nið-
urstöðu prófkjörsins og þar til
framboðslistinn var endanlega
ákveðinn. Nú er óhægara um
vik að gera slíkar breytingar.
Borgarfulltrúum hefur verið
fækkað úr 21 í 15 og alls hlutu
8 frambjóðendur í prófkjörinu
bindandi kosningu, þar sem
þeir fengu yfir 50% greiddra
atkvæða. En ástæða er til að
minnast á þennan þátt málsins
hér, svo að ekki gleymist, að
endanlegur iisti sjálfstæðis-
manna vegna borgarstjórnar-
kosninganna getur tekið breyt-
ingum frá því, sem úrslit próf-
kjörs mæla fyrir um.
Kosið verður til sveitar-
stjórna 31. maí næstkomandi.
Þangað til er aðeins hálft ár. Á
næstu mánuðum færist hiti í
allt pólitískt starf í landinu.
Sjálfstæðismenn í Reykjavík
ríða á vaðið. Uppi munu ein-
hverjar hugmyndir meðal and-
stæðinga þeirra um að sameina
kraftana í von um að með því
geti þeir frekar en ella svipt
Sjálfstæðisflokkinn meirihluta
í höfuðborginni. Eftir hina
vondu reynslu, sem Reykvík-
ingar höfðu af glundroðastjórn
vinstri manna 1978 til 1982
þarf ekki að koma á óvart, að
þeir reyni eitthvað nýtt. Reyk-
víkingar eiga mikið undir því
komið, að sjálfstæðismenn
leggi fram samhentan og sigur-
stranglegan framboðslista.
Stjómmál í ísrael:
Likudbandalagið var
búið að „fórna“ Shai
Fyrri grein
Þær tvær vikur sem ég var í
ísrael nú í nóvember leið varla sá
dagur, að ekki drægi til tiðinda á
einn eða annan hátt: Israelar og
Sýrlendingar háðu loftbardaga
yfir suðurhluta Líbanons. Miklar
bollaleggingar voru meðal ísra-
elskra stjórnmálamanna vegna
stöðugra funda Husseins Jórdan-
íukonungs annars vegar og Assads
Sýrlandsforseta hins vegar, en
síðustu ár hefðu verið kuldi í
samskiptum þessara aðila. Menn
þóttust lesa út úr þessum fundum,
að Sýrlendingar væru staðráðnir
í að koma í veg fyrir að Jórdaníu-
konungur tæki upp einhliða við-
ræður um friðarsamninga við
Israela. Israelska þjóðhagsstofn-
unin birti skuggalegar tölur um
verðbólgu og atvinnuleysi, þar sem
sýnilegt var að ríkisstjórninni
hafði ekki tekizt að ná því mark-
miði sem að var verið að stefna.
Mikil reiði var vegna morða á sjö
ísraelskum ferðamönnum í Ras
Burka á Sinai og yfirlýsinga
Mubaraks forseta Egyptalands,
þar sem reynt var að gera sem
allra minnst úr þessu voðaverki.
Larnaca-morðin voru mönnum
ofarlega í huga og Achillo Lauro
ránið. Talað er um vaxandi ítök
ofsatrúarmanna I ísraelsku þjóð-
og stjórnmálalífi, vanda sem við
er að glíma vegna þess að æ fleiri
flytjast alfarnir á brott og inn-
flutningur hefur nánast stöðvast.
En einna hæst bar þó kreppuna
sem yfir vofði þegar Shimon Peres
forsætisráðherra tilkynnti að
hann hefði ákveðið að reka Ariel
Sharon iðnaðarráðherra úr ríkis-
stjórninni og í nokkra daga virtist
sem samsteypustjórn Likud og
Verkamannaflokksins riðaði til
falls, með ófyrirsjáanlegum afleið-
ingum.
Um öll þessi atriði er vert að
fjalla og reyna að skýra. I þessari
grein verður rabbað um þá við-
burðaríku og furðulegu sólar-
iiringa eftir að Shimon Peres lýsti
yfir því að Sharon skyldi víkja úr
stjórninni og reynt að skýra einnig
hvaða ástæður lágu að baki þess
að Sharon sá sitt óvænna og sendi
frá sér eins konar afsökunarbeiðni.
Sharon hefur treyst á
langlundargeð Peres
Upphaf málsins er ekki nýtt af
nálinni. Ariel Sharon sem er
umdeildasti stjórnmálamaður
ísraels nú og síðustu ár, hefur
hvað eftir annað og með miklum
gauragangi gert hríð að stjórninni
— sem hann situr þó að vísu sjálf-
ur í. Sharon færðist svo allur í
aukana þegar sögusagnir fóru að
kvisast út um að Peres væri í
leynilegu samningamakki við
Jórdani og hefði gefið þeim góð
orð um að afhenda þeim að
minnsta kosti hluta Vesturbakk-
ans — sem ísraelar kalla alltaf
Júdeu og Samaríu. Landnemar á
nokkrum stöðum á Vesturbakkan-
um, meðal annars í Ofra, sendu
frá sér yfirlýsingu sem mátti raun-
ar túlka sem hálfgildings stríðs-
yfirlýsingu við stjórn Israels. Þar
var sagt að landnemar á Vestur-
bakkanum myndu ekki hika við
að grípa til vopna gegn ísraelska
hernum, ef sýnilegt væri að ætti
að gefa Jórdönum land þeirra.
Mörg blöð í Israel fordæmdu
þessa yfirlýsingu og ýmsir for-
svarsmenn Israela á Vesturbakk-
anum reyndu að draga í land, þar
sem hér var nánast um það að
ræða að hótað var borgarastyrjöld
er hróflað yrði við núverandi
skipulagi.
Áriel Sharon er ekki þekktur
fyrir að velja af kostgæfni, hvað
þá yfirvegun, þann tíma þegar
hann sendir frá sér stóryrtar orð-
sendingar. Fljótfærni hans hefur
margsinnis orðið honum dýrkeypt,
en hann hefur ugglaust talið að
sjálfsagt væri að hamra járnið
einmitt þessa daga þótt hann
Shimon Peres
mætti manna bezt að gera sér ljóst
að vopnið gæti snúist í höndum
hans. Hann beið því ekki boðanna
og réðst af miklu offorsi á stjórn
Peresar — og umfram allt Shimon
Peres sjálfan. Sakaði hann um
undirlægjuhátt, undanlátssemi,
kaldhæðnislegt og óþjóðernislegt
viðhorf. Og hefur það verið rakið
í fréttum í stórum dráttum.
Eins og fyrr segir er þetta ekki
í fyrsta sinni sem Peres fær það
óþvegið frá þessum óstýriláta ráð-
herra og Peres hefur fram til þessa
kosið að leiða stóryrði hans hjá
sér eftir því sem hægt var. En nú
var honum nóg boðið. Og Shimon
Peres brá við snöfurmannlega og
sagði að hann hefði ákveðið að
reka Ariel Sharon nema því aðeins
að hann sendi sér fullkomna afsök-
unarbeiðni, þar sem gífuryrðin
væru drégin til baka.
Sharon á báðum áttum
— Peretz innanríkisráð-
herra fer að miðla málum
Þegar Peres tilkynnti að Sharon
æskunnar: Háskóli á Akureyri
verði sjálfstæð stofnun
FJÓRÐUNGSÞING æskunnar á
Nordurlandi var haldið í félagsmið-
stöðinni Dynheimum i Akureyri
laugardaginn 16. nóvember sl.
Hlutverk þingsins var að fjalla um
byggð á Norðurlandi, hvers megi
vænta og hvað sé hægt að gera henni
til eflingar, einkum með hliðsjón af
menntunarskilyrðum, atvinnu, sam-
göngum og húsnæði. Þingfulltrúar,
sem voru alls um 60, voru nemendur
flestra framhaldsskólanna í fjórð-
ungnum i aldrinum 16—20 ira.
Fjórðungsþingið samþykkti fjölda
tillagna og fara nokkrar þeirra hér
ieftir:
„Fjórðungsþing æskunnar skor-
ar á stjórnvöld að beita sér fyrir
aðgerðum í húsnæðismálum til
þess að draga úr fólksflótta frá
landsbyggðinni. Koma verður í veg
fyrir að sá gjaldeyrir, sem skapast
í framleiðslugreinum úti á landi,
verði eftir hjá heildsölum, bönkum
og ríkisstofnunum á höfuðborgar-
svæðinu. Með þessu móti mætti
tryggja öruggari atvinnu og bætt
lífskjör. Þá mundi það einnig leiða
til þess að verð á fasteignum
hækkaði í samræmi við byggingar-
kostnað."
„Fjórðungsþing æskunnar skor-
ar á stjórnvöld að bæta hið fyrsta
húsnæðismál skólanna og annarra
stofnana á Norðurlandi svo sem
elliheimila og sjúkrahúsa. Þar má
benda á að húsnæðismál Verk-
menntaskólans á Akureyri og
Fjölbrautaskólans á Sauðárkróki
eru í hinum mesta ólestri. Þá getur
þingið ekki látið hjá líða að benda
rlkinu á að greiða framlög sín til
stofnana á réttum tíma þannig að
stórfelld vaxtabyrði lendi ekki á
sveitar- og bæjarfélögum."
„Háskóli á Norðurlandi með
aðsetur á Akureyri. Það er krafa
norðlenskrar æsku að skólinn, sem
slíkur verði sjálfstæð stofnun, sem
bjóði upp á almennt nám sem sé
í nánum tengslum við atvinnuveg-
ina. Jafnframt þessu verði unnið
markvisst að endurbótum við Há-
skóla Islands og hann aðlagaður
auknum kröfum nútíma samfé-
lags. Við teljum að háskóli á
Akureyri muni fjölga tækifærum
stúdenta og bæta háskólakennslu
áíslandi.**
„Þingið telur það grundvallar-
atriði að breyta gengisskráning-
unni. Þannig að ekki sé verið að
arðræna útflutningsfyrirtæki með
því að skrá gengið vitlaust. Því
fyrirtækin fái ekki raunvirði vör-
unnar heldur safnist mismunurinn
saman á höfuðborgarsvæðinu. I
staðinn leggur þingið til að gjald-
eyririnn fari til framleiðandans
og hann fái ráðstöfunarrétt yfir
honum. Þingið telur að best væri
að annaðhvort færi gengið eftir
framboði og eftirspurn eða það
væri miðað við gengi annars gjald-
miðils. Þingið telur að þannig
haldist fjármagnið betur í fjórð-
ungnum og miðstýringin minnki.“