Morgunblaðið - 29.12.1985, Blaðsíða 14

Morgunblaðið - 29.12.1985, Blaðsíða 14
14 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. DESEMBER1985 ONÆMISTÆRING Níðhöggur viö sjálfar rætur kynlífsins Hinn kunni bandaríski vísindamaður Robert Gallo uppgötvaði HTLV-3 veiruna og ræðir íþessu viðtali um þann árangur, sem þegar hefur náðst í rannsóknum á ónæmis- tæringu og þær vonir, sem bundnar eru við frekari rannsóknir á þessum óhugnanlega sjúkdómi. Blm.: Samkvæmt rannsóknar- skýrslu frá stofnun yðar, sem birt var nýlega, hafa ónæmistæringar- veirur fundizt í tárum. Má þá bú- ast við, að smithættan sé að færast óhemjulega í vöxt? Gallo: Nei, ég held nú ekki að táragöngin verði nein meiriháttar leið til smitunar. Hitt er svo alveg ljóst, að við bjuggum alls ekki við því að finna veirurnar þarna; ég hefði þorað að veðja um það. Blm.: Eru tár núna einn smit- valdurinn í viðbót? Gallo: Ég held ekki, að menn dreifi veirunum endilega vítt og breitt með tárum, en þetta leiðir hins vegar hugann að vissum skoð- unaraðferðum, sem augnlæknar viðhafa til dæmis við glákupróf- anir, þar sem mælitækið snertir hornhúðina. Blm.: Það eru þó prófanir, sem stöðugt er verið að framkvæma hjá öllum augnlæknum alla daga... Gallo: Já, auðvitað. Við skulum gera ráð fyrir því, að ég sé næstur í röðinni hjá augnlækni á eftir sjúklingi, sem hefur ónæmisveirur í augunum, og mælitækið snerti svo augað í mér, þá er það vissu- lega fræðilegur möguleiki, að til smits komi. Augnlæknar verða því hér eftir að gæta þess að dauð- hreinsa tæki sín með vissum sér- stökum sótthreinsandi efnum eða t.d. með aceton. Ég vona að yfir- menn heilbrigðismála fyrirskipi það alls staðar. Blm.: Jafnvel þótt þér gerið ekki ýkja mikið úr þessari hættu — þá á þessi uppgötvun samt eftir að valda feiknalegri ókyrrð meðal alls almennings. Kom ykkur til hugar að birta alls ekkert opinberlega um þetta, þegar veirurnar höfðu líka fundizt í táravökvanum? Gallo: Vitanlega Blm.: Þið gerðuð ykkur ljóst, að um allan heim mundi fólk fara að segja sem svo „Drottinn minn dýri, maður getur ekki einu sinni farið til augnlæknis lengur." Gallo: Nú, ég llt einfaldlega þannig á málið, að sé maður kominn með einhverjar vísindaleg- ar staðreyndir upp í hendurnar, þá sé ekkert hægt að komast áfram með því að fara að ljúga til um staðreyndir eða þegjayfir þeim. Hér áður fyrr lenti ég í leiðinda- deilum, einkum við kynhvarfa menn. Þeir vildu alls ekki fallast á að gangast undir blóðprufur í sambandi við ónæmistæringar- veirur; þeir ætluðu ekki að fást til að trúa þessu. Það er ekkert hægt að komast áfram í rannsóknum, ef fólk tekur þá afstöðu að stinga einfaldlega höfðinu í sandinn — menn verða að viðurkenna stað- reyndir. Blm.: Hafa komið fyrir tilvik, þar sem þið hafið kosið að þegja yfir niðurstöðum vísindalegra rannsókna ykkar á veikinni? Gallo. Við vissum um ónæmis- tærmgarveirur í munnvatni löngu áður en við birtum nokkuð um það opinberlega. Blm.: Reynduð þið þá að halda þessu leyndu? Gallo: Við reyndum kannski ekki beinlínis að halda því leyndu ... En lengi vel vorum við á báðum áttum, hvað gera skyldi. Við vorum með einn sjúkling, sem á sjötugs- aldri hafði gengist undir hjartaað- gerð. Við blóðgjöf hafði hann óvart smitazt af ónæmistæringarveir- um. Maðurinn hafði verið getulaus í sjö ár, hann hafði ekki samræði við konu sína, það einasta sem þau aðhöfðust af því taginu var að kyssast. Við fundum veiruna í munnvatni mannsins, áður en sjúkdómseinkennin tóku að koma berlega í ljós hjá honum. Konan hans reyndist einnig hafa veirurn- ar í munnvatni sínu, en þó hefur hún ekki sýkzt sjálf af ónæmistær- ingu, og við vitum ekki hvernig á þvi stendur. En þetta er samt greinilegt smittilfelli. Blm.: Það er þegar farið að gæta móðursýkiskenndrar hræðslu hjá fólki við ónæmistæringu. Alveg nýlega fór sú frétt eins og eldur í sinu um alla Lundúnaborg, að starfsmanni nokkrum í nætur- klúbbi í borginni hefði verið sagt upp störfum vegna þess að hann er kynhvarfur og hafði viðurkennt að ganga með ónæmistæringu. Stjórnendur fyrirtækisins rök- studdu uppsögn hans með því að hann handléki þúsundir glasa, mörg þeirra brotnuðu og hann væri heilsu manna hættulegur. Fer það nú líka að verða hættulegt að drekka eitt glas af bjór á ein- hverjum bar af þessu taginu? Gallo: Ég held ekki, að neinn hafi svo sem verið I hættu í þessu tilviki. Þetta hefur verið óþörf hræðsla og óþarfi að koma af stað Robert Gallo prófessor er tal- inn einn færasti sérfræöingur á sviöi rannsókna á ónæmis- tæringu. Hann varö fyrstur til aö láta sér koma til hugar, aö sýkilsins kynni aö vera aö leita í hópi hinna svonefndu retro- veira, og áriö 1984 tókst hon- um svo aö hafa upp á og ein- angra ónæmistæringar-veir- una HTLV-3, þremur árum eftir aö sjúkdómsins varö fyrst vart í Bandaríkjunum. 48 ára aö aidri er prófessor Gallo yfirmaöur sérstakrar rann- sóknastöövar fyrir líffræöileg- ar rannsóknir á æxlisfrumum viö Krabbameinsstofnun Bandaríkjanna í borginni Bet- hesda í Marylandfylki. slíku skelfingarfári meðal fólks. Blm.: Hafið þér sjálfur samband við fólk sem er með ónæmistær- ingu? Gallo: Auðvitað. Kynhvarfir koma oft á minn fund. Við borðum kvöld verð saman og eitt sinn drakk ég meira að segja úr sama glasi og einn þessara manna og hann reyndist svo hafa veiruna. Blm.: Sáuð þér eftir því? Gallo: Nei. Ég held að ónæmis- tæringarveirurnar nái yfirleitt ekki að smita heilbrigða, þótt þeir komist í snertingu við lítið magn af hinu smitberandi efni. Það ætti ekki að espa frekar upp þá ofsa- hræðslu, sem almenningur er þeg- ar haldinn i sambandi við smit- hættuna. Blm.: Gangizt þið, sem vinnið við þessar rannsóknir, sjálfir undir ónæmistæringarblóðprufur? Gallo: Á hálfs árs fresti, það er föst regla fyrir alla sem vinna í rannsóknarstöðinni okkar. Blm.: Einnig í Evrópu eru menn farnir að óttast æ meir að veiran kunni að breiðast fljótt út meðal vændiskvenna, og þær eru farnar að krefjast þess að viðskiptavinir þeirra noti aftur smokka. Á þessi hræðsla rétt á sér og eru smokk- arnir örugg vörn? Gallo: Eg er náttúruvísindamað- ur en ekki neinn kynlífssérfræð- ingur. Blm.: En þér gætuð þó til dæmis sagt til um hvort veirurnar séu minni heldur en þau örfínu milli- bil, sem alltaf er að finna I móla- samsetningu gúmmísins. Gallo: Þeir eru víst örugg vörn. Veirurnar komast ekki í gegnum gúmmíið; og þó vita menn nú líka að smokkar geta rifnað. En gott og vel, úr því að þið eruð að spyrja mig að þessu — þá get ég sagt að það verður að teljast skynsamlegt að nota slíka vörn. Eins og þið vitið breiðist ónæmistæringar- smitið út meðal Áfrikubúa við kynmök milli karla og kvenna. Við erum nýbúnir að ljúka vísindaleg- um athugunum í samvinnu við belgíska vísindamenn á útbreiðslu veikinnar i Afriku. Það tíðkast ekki anal-kynmök í Afríku, þau eru mönnum óhugsandi viðurstyggð og algjör óhæfa þar í álfu. 98 pró- sent smittilfella þar á sér stað meðal fólks í yfirstétt, miðstétt og æðri miðstétt. þ.e. hjá fólki af okkar tagi. I mörgum löndum Afríku er mönnum eins tamt að eiga kynmök við margar vændis- konur í einu eins og (tölum finnst sjálfsögð hressing að fá sér einn bolla af expressokaffi eða Þjóð- verjum að fá sér eitt glas af öli. Þess háttar iðkun vændis á rætur sínar að rekja til hins hefðbundna fjölkvænis afrískra ættbálkahöfð- ingja. - Blm.: Eigið þið þá von á að út- breiðsla veikinnar verði jafn mikil og ör hér á Vesturlöndum, enda þótt hegðunarmynstrið á kynlífs- sviðinu sé öðruvísi meðal Vestur- landabúa? Gallo: Nei. Ég held að útbreiðsl- an hér á Vesturlöndum eigi eftir að bera meiri keim af rússneskri rúllettu; lauslæti eykur smithætt- una gífurlega. Flest fólk með eðli- lega kynhneigð er ekki neitt óskap- lega lauslátt. Enn sem komið er eru sýkingartilfelli tiltölulega mjög fá meðal Vesturlandabúa með eðlilega kynhneigð. í Banda- ríkjunum og í Evrópu eru það einkum kynvilltir menn sem eru í hættu vegna þess hve útbreiddur sýkillinn er meðal þeirra. Hættan á að veikin breiðist út meðal fólks með eðlilega kynhneigð fer þó stöðugt vaxandi, en samt er ég bjartsýnn á, að vísindunum takist að stemma stigu við þessari plágu og held að við eigum eftir að finna ráð gegn henni, þannig að veikin verði ekki jafn útbreidd og hún er orðin í Afríku. Blm.: Má búast við því að menn sem ferðast milli landa í viðskipta- erindum og svo ferðamenn al- mennt eigi eftir að breiða sýkilinn útumallan heim? Gallo: Auðvitað. Hvernig hefði sýkillinn annars átt að berast hingað. Þessi sýkill er nýr í Evrópu og í Bandaríkjunum, hann er nýr í löndunum í Karabíahafi og i Asíulöndum. Hins vegar er sýkill- inn ekkert nýtt fyrirbrigði í vissum hlutum Mið-Afríku. Blm.: Hafið þið sannanir fyrir því? Gallo: Þegar farið var að rann- saka blóðsýni frá árinu 1975 hér í Bandaríkjunum, kom í ljós að ekkert einasta þeirra innihélt ónæmistæringarsýkilinn. Blm.: Eigið þið ennþá til blóðsýni frá árinu 1975? Gallo: Auðvitað, og við eigum líka miklu eldri sýni. Þegar árið 1970 var hins vegar farið að verða vart við ónæmistæringarsýkilinn í blóðsýnum í sumum hlutum Mið-Afríku en hvergi annars stað- ar í heiminum. Það er ýmislegt sem bendir til þess að engin sýking hafi átt sér stað meðal fólks í Mið-Afríku 1960 og 1965, og því er almennt álitið að HTLV-sýkill- inn hafi einhvern tfma á milli 1965 og 1970 borizt frá grænu apakött- unum, sem menn veiða sér til matar þar um slóðir, og náð að sýkja menn af ónæmistæringu i fyrsta sinn. Blm.: Hvernig gerðist það? Gallo: Vísindamenn, sem ný- komnir eru frá Kinshasa, hafa skýrt mér frá því að það úi og grúi af þessum grænu apaköttum á útimörkuðunum í Kinshasa. Menn eru sífellt á apaveiðum þar syðra, því að kjötið þykir hið mesta lostæti, og þá verður ekki hjá því
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.