Morgunblaðið - 29.12.1985, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. DESEMBER1985

I

komizt að apakettirnir biti eða
klóri suma veiðimennina, og þá á
sýkillinn greiðan aðgang inn í
blóðrásina.
Blm.: Búizt þið við því að ónæm-
istæring verði að meiriháttar
drepsótt víða um heim?
Gallo: Ég vil engu spá um það.
Ég býst ekki við að veikin taki að
breiðast eins mikið út meðal fólks
með eðlilega kynhneigð eins og
reyndin hefur verið meðal kyn-
hvarfra. Aftur á móti má búast
við því, að ónæmistæringin eigi
eftir að hafa gífurlega alvarlegar
afleiðingar fyrir Afríkubúa, ef
nýjustu upplýsingar sem við höf-
um fengið þaðan, reynast réttar.
Blm.: Hvaða upplýsingar?
Gallo: Starfsbróðir okkar einn
frá París tók blóðsýni úr hópi
sjúklinga, sem vistaðir voru á
sjúkrahúsi í Kinshasa og var þessi
hópur valinn af handahófi. Af
þeim 140, sem blóðsýni voru tekin
úr, reyndist 71 hafa jákvæða svör-
un við ónæmistæringarveirum.
Þetta er ægilega há tala.
Blm.: Voru þetta jafnt karlar
sem konur?
Gallo: Jafnt af báðum kynjum.
Og af litlum hópi, alls 40 manns,
sem valinn var af handahófi meðal
fólks á förnum vegi til töku blóð-
sýna, reyndust þrír hafa sýkilinn.
Það táknar sex eða sjö prósent
alls almennings í landinu; og ef
fólk er eins næmt fyrir veikinni
þar um slóðir eins og hér á Vestur-
Afríkani með grænan apakött:
Með því að klóra og bíta...
.. .smituðu apakettirnir menn með ónæmistæringu:
Markaðstorg í Kinshasa.
löndum, þá er ástandið þarna í
Mið-Afríku hreint og beint skelfi-
legt.
Blm.: Er hægt að ímynda sér að
tölurnar eigi eftir að verða eitt-
hvað áþekkar meðal Vestur-
landabúa?
Gallo: Þá hugsun vil ég ekki einu
sinni reyna að hugsa til enda, og
held raunar að ekkert þvílíkt eigi
eftir að gerast. En ég álít líka að
maður eigi ekki að vera að spá of
miklu í þessum efnum. Það verður
að taka á þessu máli; hér áður
hætti okkur til að vanmeta þennan
sýkil.
Éggleymi því ekki hvaðembætt-
ismenn á sviði heilsugæzlu og
lækna- og hjúkrunarlið á sjúkra-
húsum hló innilega að mér, þegar
ég kom í fyrsta skipti til Þýzka-
lands og var að skýra frá þessum
sýkli; ég tek það fram að þýzkir
vísindamenn á sviði veirurann-
sókna gerðu ekki gys að útlistun-
um mínum.
Blm.: Hefur þessi afstaða heil-
brigðisyfirvalda og sjúkrahúsliða
breytzt síðan?
Gallo: Já, alveg örugglega í
Þýzkalandi; sú afstaða breyttist
fyrir um það bil einu ári. Þjóðverj-
ar eru núna búnir að koma sér upp
framúrskarandi góðum rannsókn-
arstofum og sérfræðingum á sviði
ónæmistæringarrannsókna í
Múnchen, Frankfurt, Göttingen,
Bonn og Berlín.
Blm.: Það hefur komið í ljós að
ónæmistæringarsýking er afar
algeng í fangelsum meðal þeirra
fanga sem neyta eiturlyfja. Geta
það talizt viðeigandi viðbrögð ef
starfsmenn fangelsanna fara að
nota grímur og gúmmíhanzka við
störf sín, þegar þeir eru innan um
sýkta fanga?
Gallo: Ég held nú að það sé hrein
og bein móðursýki. Ekki færi ég
að nota grímu ef ég umgengist
einhvern sem sýnt hefur jákvæða
svörun við veirunni.
Blm.: Sé niðurstaðan á rannsókn
blóðsýnis HTLV-3 jákvæð, þýðir
það fyrst og fremst að viðkomandi
hafi myndað mótefni gegn ónæm-
istæringarveirum. Þarf það endi-
lega líka að tákna, að veirurnar
sjálfar séu á ferli í líkama hans?
Galio: Þetta er spurning, sem oft
er búið að spyrja áður og ég er
farinn að verða svolítið leiður á
henni, af því að það hefur verið
þvælt svo mikið um þetta.
Blm.: Samtök kynhvarfra og
einnig læknasamtök hafa lýst yfir
þeirri skoðun sinni, að ef mótefni
finnist í blóði manna, þá geti það
líka táknað að viðkomandi sé orð-
inn ónæmur gegn sýklinum.
Gallo: Við rannsökuðum þetta
fyrir einu ári hjá hópi kynvilltra,
sem sýnt höfðu jákvæða svörun
varðandi mótefni í blóði gegn
ónæmistæringarveirum. Hjá 85
prósent þeirra, sem gengust undir
þessa rannsókn, gátum við ein-
angrað ónæmistæringarveiruna.
Blm.: Og hvað þá með þau 15
prósent sem eftir voru?
Gallo: í þeim tilvikum mátti
rekja niðurstöðuna til tæknilegra
mistaka við rannsóknina. Það þýð-
ir sem sagt í reynd 100 prósent
hinna rannsökuðu.
Blm.: Er allt það fólk sem sýnt
hefur jákvæða HTLV-3 svörun þá
mögulegir smitberar?
Gallo: Já. Ég get ekki sannað að
hver og einn þeirra smiti einhvern
eða einhverja, en ég hlyti að teljast
geðbilaður ef ég svaraði þessari
spurningu neitandi. Fólk með já-
kvæða svörun á HTLV-3 er með
sýkilinn í blóðinu; þessir menn eru
því mögulegir smitberar, svo mikið
er víst.
Blm.: Ber þá að líta á alla sem
sýnt hafa jákvæða HTLV-3 svörun
sem sjúklinga?
Gallo: Ég lít á þá sem fólk er
gæti verið í bráðri hættu. Enginn
veit enn sem komið er um lang-
tímavirkni veirunnar. Það er því
heimskulegt og enn allt of snemmt
að fara að fullyrða, að einungis
fimm eða tíu af hundraði þeirra,
sem reynzt hafa haft jákvæða
HTLV-3 svörun, eigi eftir að veikj-
ast af ónæmistæringu.
Blm.: Ágizkanirnar virðast vera
á bilinu þrjú og upp í tuttugu pró-
sent.
Gallo: Ég gizka á að rúmlega tíu
prósent þeirra, sem sýkzt hafa,
muni sennilega fá ónæmistæringu.
Þar að auki mundi ég búast við
því að eitt prósent til viðbótar af
þeim sem ganga með sýkilinn verði
öðrum sjúkdómum að bráð, sem
enginn setur núna f samband við
ónæmistæringu, þótt þessir sjúk-
dómar stafi af ónæmistæringar-
veirunni, til dæmis vissir heila-
sjúkdómar og vissar tegundir
krabbameins.
Blm.: Samkvæmt þessari hlut-
fallstölu yðar ættu að vera yfir
100.000 sjúklingar með ónæmis-
tæringu í Bandaríkjunum einum
saman, ef gengið er út frá því eins
og bandaríska farsóttastofnunin í
Atlanta gerir, að ein milljón
Bandaríkjamanna hafi nú þegar
smitazt af veirunni. Gæti þá hlut-
fallið milli þeirra sem smitazt
hafa og þeirra sem fá ónæmistær-
ingu af því smiti tekið að hækka
enn, þegar fram líða tímar?
Gallo: Þessu er ennþá ekki hægt
að svara. Ég held, að eftir um það
bil fimm ár verði það 15 prósent
smitaðra sem veikjast. Sennilega
er þetta lág ágizkun hjá mér. Það
er ef til vill dálítið óvarlegt af mér,
en ef ég segi það sem ég álít sjálfur
innst inni, þá held ég að allir sem
þegar hafa smitazt af veirunni,
muni eftir um það bil 20 ár héðan
í frá...
Blm.: Munu þeir allir deyja úr
þessu?
Gallo: Það held ég ekki, en ég
hugsa að þeir verði þá allir heilsu-
farslega þannig á sig komnir að
þeir kynnu að veikjast mjög alvar-
lega.
Blm.: Er mögulegt að varnar-
kerfi líkamans vinni bug á ónæmi-
stæringarveirunni?
Gallo: Já, það gæti vel verið.
Blm.: Eruð þið bjartsýnir að því
er varðar árangur þeirra rann-
sókna, er miða að framleiðslu bólu-
efnis, og á þróun haldbærrar lækn-
ingameðferðar gegn ónæmis-
tæringu?
Gallo: Ég gæti ekki starfað við
þessar vísindarannsóknir, ef ég
væri ekki hóflega bjartsýnn á góð-
an árangur af starfi okkar.
Blm.: Mun bóluefni gegn sjúk-
dómnum fyrst koma fram eða
verður viss lækningameðferð fyrri
til að líta dagsins ljós?
Gallo: Um það vil ég engu spá;
hvort tveggja þróast saman og það
er brýn nauðsyn á hvoru tveggja.
Bóluefni gæti líka orðið til mikillar
hjálpar við læknismeðferð gegn
sjúkdómnum. Veiran veldur sjúk-
dómnum á þann hátt að hún færir
sig frá einni t-hjálparfrumunni
yfir á aðra, og ef við getum fram-
leitt bóluefni, sem kæmi í veg fyrir
að veiran næði að breiðast út í
líkamanum, þá værum við um leið
komnir með reglulegt lyf í hend-
urnar eða að minnsta kosti mikla
hjálp í læknismeðferð gegn sjúk-
dómnum.
Blm.: Hvað álítið þér, er þetta
spurning um þrjú ár, tíu ár eða
tuttugu?
Gallo: Það er spurning um það
hve mikið fjármagn verður lagt í
skipulegar rannsóknir og einnig
um það hve vel okkur tekst að
skipuleggja og samræma sjálft
rannsóknastarfið.
Einhver verður að hafa kjark til
að hefjast handa við að prófa sig
áfram með vissum lyfjum, sem
lofa góðu í baráttunni gegn
ónæmistæringu, og hafa við þær
rannsóknir allstóran hóp sjálf-
boðaliða til meðferðar. Það þurfa
að vera nægilega stórir hópar
sjúklinga og vinna að þessum próf-
unum í nægilega mörgum rann-
sóknamiðstöðvum, til þess að unnt
sé að ná fram vísindalegum hald-
góðum niðurstöðum. Ef slíkri
rannsóknaáætlun væri hrundið af
stað, gætum við reiknað með því
að hafa að minnsta kosti náð fram
afar athyglisverðum niðurstöðum
eftir þrjú til fjögur ár.
Það ástand sem við búum við
um þessar mundir er mjög svo
furðulegt: Annars vegar kann svo
að fara að sú skelfing, sem ónæm-
istæringin veldur, leiði til þess að
fólk fari almennt að taka upp
kynlífsbindindi, ef okkur tekst
ekki að finna haldgott ráð gegn
þessum sjúkdómi. Hin hlið málsins
er svo ósköp einföld: Þegar allt
kemur til alls, verða menn að halda
áfram að geta menn. Menn verða
að fá að ástunda og njóta áfram
kynlífs.
Apótekara-
skipti í
Stykkishólmi
Stykkishólmi 23. desember.
UM ÞESSI áramót verða apótekara-
skipti hér í Stykkishólmi en Jón
Björnsson sem hér hefir verið í 10
ár, lætur hér af þjónustu og flytur
til Akraness þar sem hann tekur við
Akranesapóteki af Stefáni Sigur-
karlssyni sem var hér þegar Jón
kom og tók hér við af Stefáni.
Ég átti stutt samtal við Jón á
heimili hans og spurði hann hvern-
ig honum hafi líkað dvölin hér í
Stykkishólmi. „Við höfum kunnað
hér frábærlega vel við okkur,"
sagði Jón, „og vissulega komum
við til með að sakna hér margra
og svo er hér friðsæll og fagur
staður og allt gerir þetta sitt til
að það er enginn vandi að una hér.
Það var vissulega enginn ferða-
hugur í mér og hér hefði ég verið
lengur ef atvikin hefðu ekki hagað
því þannig að þessu starfi var
skipt, þannig að nú verður ólafsvík
sérstakt apótekaraumdæmi og átti
að koma þessu þannig fyrir fyrir
nokkrum árum en var frestað. Ég
hafði allt Nesið áður með útibúum
bæði í Grundarfirði og Ólafsvík.
Reyndi ég að gera mitt besta til
að annast þessa þjónustu."
Það fer ekki á milli mála að
Hólmarar sakna Jóns og hans góðu
fjölskyldu. Hitt á líka eftir að
reyna á hvort rétt hafi verið að
skipta apótekinu í tvennt.
Stykkishólmsapótek var stofnað
árið 1838 og hefir starfað hér síðan
og nú þegar Jón lætur af störfum
er væntanlegur hingað kvenapó-
tekari, Hanna María Sigurbjörns-
dóttir, sem tekur við um áramót
og er það í fyrsta sinn í sögunni
að hér starfar kvenmaður að lyf-
sölu.
Árni
Á Þorláks-
messu í
Stykkishólmi
Sty kkishólmi 24. desember.
ÞAÐ VAR mikið um að vera í
Hólminum í gær, á Þorláksmess-
unni, fyrír utan þetta venjulega, þ.e.
jólaumferðin í búðunum. Kirkjukór-
inn á æfíngu og starfsfólkið og gest-
ir að æfa í kirkju sjúkrahússins
jólasálmana. Þá heyrðist í lúðrun-
um. í Hólmgarði, skrúðgarðinum
okkar, var samankomið margt fólk
kl. 15 til að fagna jólunum. Bar þar
mikið á blessuðum börnunum enda
eru jólin þeirra að meira leyti. Blás-
ið í lúðra, sungið og fagnað við stóra
norska jólatréð okkar.
Lionsklúbburinn hefir undan-
farin ár haft þann sið að félagar
bregða sér i viðhafnarbúninginn
og fara um bæinn og á sjúkrahúsið
og dvalarheimilið þar sem þeir
afhenda gjafir og sælgæti. Þetta
setur sinn svip á umhverfið. Nú
þegar ljósin eru hætt að ljóma í
eyjunum og öll byggð þaðan horfin
í skammdeginu, bæta hin mörgu
jólaljós í bænum þetta verulega.
f kirkjugarðinum hefir verið
komið upp fjölmörgum ljósum og
má heita að hann sé eitt ljóshaf.
í gærkvöldi lék svo harmonikku-
leikarinn okkar, Hafsteinn Sig-
urðsson, í vöruhúsinu Hólmkjör
og bætti það einnig jólagleðina, en
Hafsteinn hefir um langan tíma
haldið hér uppi músík fyrir Hólm-
ara og verið þar ótrauður. Er hann
líka kennari við Tónlistarskólann
hér.
Ámi
Fróöleikur og
skemmtun
fyrir háa sem lága!