Morgunblaðið - 26.01.1986, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. JANÚAR1986
31
Harold. Mácmillan; reyndi að róa
samráðherra.
sendingar til lands, sem daglega
fordæmdi Breta og leitaði eftir
vopnum austantjalds.
Starfsmenn á skrifstofu Edens
héldu aftur af honum og spurðu:
„Mundi þetta ekki auka drambsemi
Nassers og sannfæra hann um að
hann geti hrætt okkur? Mundi hann
hlusta? Yrðum við okkur ekki til
athlægis? Hvemig liti þetta út ef
þetta yrði tilkynnt opinberlega."
Aðstoðarmönnum Edens tókst að
fá hann ofan af því að senda skeyt-
ið. Það hafði líka sitt að segja að
Trevelyan sendiherra kvaðst ekki
telja tímabært að afhenda Nasser
slíka orðsendingu.
Starfsmennimir á skrifstofu
Edens skárust aftur í leikinn til að
ráðleggja honum að fara með gát.
Hinn 29. nóvember sendu þeir Eden
þau skilaboð, bersýnilega vegna
þrýstings frá Macmillan, að utan-
ríkisráðherra Kanada, Lester Pear-
son, hefði „minnzt á þá hugmynd
við þig um daginn að einhvers konar
alþjóðlegt herlið verði látið taka sér
stöðu milli ísraelsmanna og Egypta.
Þessi tillaga virðist geta valdið tölu-
verðum erfiðleikum, sérstaklega
fyrir okkur. Það gæti leitt til þess
að við yrðum að berjast við
Araba. . . Þar sem þannig er í
pottinn búið leggur utanríkisráð-
herrann ekki til að við fylgjum
þessu eftir."
Daginn eftir skrifaði Eden fyrir
neðan skilaboðin: „Við tökum ekki
þátt í þessu og hin stórveldin ekki
heldur.“
Eden yfirgefur Downing-stræti
10. Súez-deilan varð honum að
falli.
Innrás undirbúin
En þegar hér var komið sögu var
undirbúningur brezkrar innrásar í
í Bagdad-bandalaginu, sem John
Foster Dulles, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna kom á fót á þessu
ári ásamt Bretum til að vega upp
á móti áhrifum Rússa.
Æðstu menn brezka heraflans
höfðu ekki mikið álit á hinni frægu
Arabaherdeild brezka herforingjans
Sir John Glubbs Pasha í Jórdaníu
og töldu „mjög líklegt að henni
yrði fljótlega útrýmt sem vígbúnu
herliði", þ.e. ef til bardaga kæmi.
Þess vegna sögðu þeir að Bretar
yrðu að koma til skjalanna með
herskipum og flugvélum. Brezk
herskip ættu að setja hafnbann á
ísrael og ráðast á skotmörk á
ströndinni. Víkingahermenn áttu
að sækja til Aqaba og herlið átti
að sækja til Jórdaníu frá írak og
halda ísraelsmönnum í skefjum við
ána Jórdan.
Bretar reyndu að fá Jórdaníu til
að ganga í Bagdad-bandalagið. Þær
tilraunir vöktu mikla ólgu meðal
arabískra þjóðemissinná og Nasser
kynti undir þær. Afleiðingin varð
sú að Hussein konungur neyddist
til að reka Glubb Pasha og aðra
brezka liðsforingja (í marz 1956).
Brezka stjómin taldi að þar með
hefði hún beðið mikinn álitshnekki
í Arabaheiminum.
A sama tíma og Bretar skipu-
lögðu innrás í Israel útveguðu þeir
ísraelsmönnum hergögn, þótt þeir
hreyfðu mótbárum gegn því að
Frakka seldu þeim Mystere-
orrustuþotur. Bretum var mikið í
mun að halda áfram að senda her-
gögn til Egyptalands og annarra
Arabaríkja á þessum tíma til að
tryggja Jafnvægi" ísraelsmanna
og Araba.
hans að þiggja sovézka aðstoð
„skiljanleg en hörmuleg". Umræð-
urnar í ríkisstjóminni beindust síð-
an að möguleikum á því að vestrænt
samstarfsfyrirtæki tryggði sér
samning um smíði Aswan-stíflunn-
ar.
Það sagði Eden að mundi mynda
„öruggasta mótvægið, sem hugsazt
gæti, gegn framrás Rússa í Egypta-
landi, því að það mundi veita Bret-
um áhrif til að ráða yfir Níl. Þetta
gæti orðið „trompspil““, sagði
hann.
En tveimur dögum síðar bað
hann brezka utanríkisráðuneytið að
gera fyrir sig uppkast að skeyti til
Trevelyans sendiherra í Kaíró, sem
ætti strax að skýra Nasser frá efni
þess.
Úrslitakostir
Þetta vom úrslitakostir, þar sem
Eden lýsti „sárum vonbrigðum" sín-
um vegna þess að samskipti Breta
og Egypta hefðu versnað, hélt því
fram að Nasser gerði „Bretum nær
ókleift að vera vinsamlegir við
Egypta og varaði hann við því að
almenningsálitið í Bretlandi mundi
ekki þola áframhaldandi vopna-
ísrael langt kominn. í orðsendingu
yfírmanna brezka heraflans til
aðalstöðva liðsafla Breta í Miðaust-
urlöndum um skipulagningu hem-
aðaraðgerða gegn Israel sagði:
„Við sættum okkur við að árásum
ykkar kunni að fylgja nokkurt tjón
á eignum borgara og nokkurt
mannfall meðal óbreyttra borgara."
Því var bætt við í orðsendingunni
að „þess yrði vandlega að gæta að
allir helgir staðir yrðu látnir í friði,
þ.e. helgidómar Múhameðstrúar-
manna, kristinna manna og Gyð-
inga í Jerúsalem.
Hemaðaráætlanir foringja
brezka herráðsins vegna ástandsins
í Miðausturlöndum byggðust að
miklu leyti á þeirri skoðun að ísra-
elsmenn væm í þann veginn að
gera innrás í Jórdaníu.
Þótt brezka utanríkisráðuneytið
vildi fara að öllu með gát urðu
Bretar samkvæmt kenningum þess
að standa við skuldbindingar sínar
í samningum við Jórdaníu. Það var
talið nauðsynlegt til þess að Tyrk-
land, írak og íran, grannríki Sovét-
ríkjanna, stæðu við samninga sína
við Breta.
Þessi ríki voru (ásamt Pakistan)
Samkvæmt skjölunum sagði
Macmillan utanríkisráðherra í um-
ræðum brezku stjómarinnar að
Bretar verðu ekki nógu miklu fé í
Arabaheiminum til þess að viðhalda
áhrifum sínum þar á sama tíma og
Rússar stórefldu ítök sín i þessum
heimshluta.
Þar sem Bretar þurftu einhverja
birgðastöð og herstöð við austan-
vert Miðjarðarhaf fengu þeir mikinn
áhuga k því að leysa vandamál
Kýpur. A þessu ári gripu grísku-
mælandi Kýpurbúar í fyrsta sinn
til hryðjuverka í stómm stíl til að
leggja áherzlu á kröfur sínar um
sameiningu við Grikkland.
Jafnvel var lagt til að Bretar
afsöluðu sér allri Kýpur við Grikki,
ef þeir fengju herstöð á eynni leigða
til frambúðar.
Hinn 20. desember 1955 gerði
Eden breytingar á stjórn sinni.
Macmillan varð að víkja úr embætti
utanríkisráðherra og eftirmaður
hans varð Selwyn Lloyd, sem var
miklu sveigjanlegri. Eftir þetta
reyndist Eden auðvelt að móta
stefnuna algerlega á eigin spýtur
og sú stefna leiddi til Súez-stríðsins
1956 og ófara Breta. GH
Tölvunámskeið
fyrir fullorðna
Fjölbreytt, gagnlegt og skemmtilegt byrjendanám-
skeið fyrir fólk á öllum aldri.
Dagskrá: Leiðbeinandi:
★ Þróun tölvutækninnar
★ Grundvallaratriði við
notkun tölva
★ Notendahugbúnaður
★ Ritvinnsla með tölvum
★ Töflureiknir
★ Gagnasafnskerfi
★ Tölvur og tölvumál
Tínii: 3., ö., 10. og 12 febrúar kl. 20-23.
Fjárfestið í tölvuþekkingu. Það borgar sig.
Innritun í símum 687590 og 686790
Tölvufræðslan
Ármúla 36, Reykjavík.
Dr. Kjartan Magnússon,
stærðfræðingur
APPLE II
Fjölbreytt og vandað námskeið í notkun Apple
II e og Apple II c. Tilvalið námskeið fyrir eigend-
ur Apple-tölva.
Dagskrá:
★ Grundvallaratriði við noktun Apple-tölva
★ Applesoft Basic
★ Teiknimöguleikar Apple II
★ Appleworks
★ Bókhald á Apple II
★ Fjarskipti með Apple
★ Tölvutelex
★ Umræður og fyrirspurnir
Leiðbeinendur:
Halldór Krístjánsson,
verkfræðingur
Tími: 3.-7. febrúar kl. 17—20.
Innritun í símum 687590 og 686790
TÖLVUFRÆÐSLAN
Ármúla35, Reykjavík.
Yngvi Pétursson,
menntaskólakennari
Dr. Kjartan Magnússon,
stærðfræðingur
Karl Markús Bender,
verkfræðingur
.