Morgunblaðið - 26.01.1986, Blaðsíða 57
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. JANÚAR 1986
57
alþjóðasamtaka, sem eru skálka-
skjól fyrir sovézka útsendara.
Þekktustu samtökin eru heimsfrið-
arráðið með aðsetur í Helsinki. í
Svíþjóð er starfandi deild úr þeim
samtökum, Sænska friðamefndin,
sem er aðili að Sænska friðarráðinu.
(Hér á landi nefnist deildin í Heims-
friðarráðinu íslenska friðamefndin.
Þýð.) I friðarráðinu em saman
komin flest samtök Sænsku friðar-
hreyfingarinnar.
Starfsemi Sænsku friðamefndar-
innar fylgir forskrift Heimsfriðar-
ráðsins, sem aftur er stjómað frá
Moskvu.
Dreifing rangra upplýsinga og
sögusagna eru undirstöðuaðgerðir
í virkum afskiptum. Sænska örygg-
isþjónustan skýrir þetta svo:
„Dreifing rangra upplýsinga fel-
ur í sér ýmsar aðferðir við að
koma á framfæri röngum eða
villandi upplýsingum, til dæmis
sögusögnum, vísbendingum og
rangtúlkuðum staðreyndum, sem
dreift er tímabundið. Við þessa
starfsemi hafa KGB og Alþjóða-
deiid flokksins hvað eftir annað
beitt fyrir sig viðurkenndum
stjómarerindrekum, sem þannig
brjóta þær reglur er gilda um
erindreksturinn."
Ótalmörg dæmi era fyrir hendi
um dreifíngu rangra upplýsinga á
vegum KGB. Oft er þar um að
ræða dreifíngu falsaðra gagna. í
janúar 1980 bárast tveimur norsk-
um dagblöðum og nokkram þekkt-
um andstæðingum geymslu vopna-
birgða NATO í Noregi á friðartím-
um „afrit" af fjóram „mjög leynileg-
um“ slgölum frá aðalstöðvum
stjómar bandaríska hersins í Evr-
ópu.
í skjölunum kom fram að það
væri ætlun Bandaríkjastjómar að
steypa ríkisstjómum Noregs, Dan-
merkur, Hollands og Belgíu vegna
andstöðu þeirra við að meðaldræg-
um bandarískum eldflaugum væri
komið fyrir í Evrópu. Skjölin
„sýndu" einnig að Bandaríkin hefðu
uppi áform um að beita kjamorku-
vopnum gegn bandamönnum sínum
við ákveðnar aðstæður.
U 137
Þegar sovézki kafbáturinn U 137
strandaði utan við Karlskrona í
Svíþjóð árið 1981 fengu 10 blaða-
menn í Washington símskeyti, sem
áttu að vera frá bandaríska utan-
ríkisráðuneytinu. í skeytunum vora
blaðamönnunum boðnar upplýsing-
ar um leynilegt samkomulag stjóma
Bandaríkjanna og Svíþjóðar, sem
heimilaði Bandaríkjunum afnot af
flotastöðinni í Karlskrona til upplýs-
ingaöflunar.
Annað dæmi um dreifíngu
rangra upplýsinga í sambandi við
strand U 137 var, þegar fréttaritari
sænsku fréttastofunnar FLT sendi
frétt frá Moskvu um að skipherrann
á U 137 hafí verið dæmdur til
þriggja ára dvalar í hegningar-
búðum. Þessum sömu upplýsingum
var einnig komið á framfæri eftir
öðrum leiðum. Vadim Zagladin,
aðstoðarforstöðumaður Alþjóða-
deildar sovézka kommúnistaflokks-
ins, hélt þessu einnig fram á al-
þjóðlegri ráðstefnu í Stokkhólmi í
september 1983. Tiigangurinn með
þessu — að breiða það út að skip-
herrann á U 137 hefði hlotið viðeig-
andi refsingu fyrir vanrækslu í
starfi — var að sögn sænsku örygg-
isþjónustunnar sá að renna stoðum
undir þá útskýringu yfírvalda í
Moskvu, að um mistök hafí verið
að ræða og að kafbátnum hafí verið
siglt af réttri leið.
Innan ramma virkra aðgerða
falla einnig leynilegar útvarpssend-
ingar, það er að segja útvarpssend-
ingar á því máli sem talað er í
móttökulandinu. En í þessum send-
ingum er aldrei skýrt frá því hvaðan
þær koma. Svona sendingum er til
dæmis beint til tyrkneskra innflytj-
enda í Vestur-Þýzkalandi.
Að sögn sænsku öryggisþjón-
ustunnar fela virkar aðgerðir einnig
í sér efnahagslega og hemaðarlega
SJÁ NÆSTU SÍÐU
Skemmdarverk
og launmorð skipulögð
í Sovétríkjunum
Sovétríkin hafa 3.900 sérþjálfaða úrvalshermenn sem ætlað er að lama þýðingarmiklar
stjórnstöðvar, vinna skemmdarverk og myrða menn í lykilstöðum í Svíþjóð á hættutímum.
kotmörk þeirra og
fómardýr hafa út-
sendarar eða
skemmdarverka-
hermennimir sjálf-
ir valið og kortlagt
af mikilli ná-
kvæmni. í öðram löndum Varsjár-
bandalagins við Eystrasalt era 200
hermenn til viðbótar þjálfaðir í
sama tilgangi.
Þessir skemmdarverka-hermenn
tilheyra sérþjálfuðum hersveitum
sem í Sovétríkjunum nefnast
„spetsnaz". Þeim er skipt niður í
530 herflokka, sem venjulega starfa
sjálfstætt, en geta einnig starfað
saman. Sænska leyniþjónustan
hefur safnað víðtækum upplýsing-
um um þessar sérsveitir, og getur
í dag gert sér nokkuð góða grein
fyrir þessari ógnun við Svíþjóð.
Heimsóknir til Sviþjóðar
Sænska leyniþjónustan hefur
vitneskju um að foringjar og framá-
menn úr þessum sveitum hafa verið
í Svíþjóð til að kynna sér aðstæður
í sambandi við hugsanleg skotmörk
í framtíðinni.
Þessar sveitir starfa innan
margra deilda sovézka hersins:
GRU (leyniþjónusta hersins)
nefnir sínar sérsveitir „flamjósn-
ara“. Þær era eingöngu skipaðar
atvinnuhermönnum, og í þeim era
einnig konur. Hermenn þessir
ganga venjulega borgaraklæddir,
eða í einkennisbúningum hermanna
þess lands, sem þeir eiga að vinna
gegn.
Rétt áður en hugsanleg styijöld
skylli á ættu þeir hópar, sem beint
er gegn Sviþjóð — um 60—80 hóp-
ar, sem hver er skipaður Ijóram til
átta skemmdarverkamönnum — að
leita uppi og myrða áhrifamenn í
sænskum stjómmálum og háttsetta
foringja í hemum.
Tilgangurinn er að lama stjóm-
kerfíð í Svíþjóð. Með því telja Sovét-
ríkin tryggt að ekki verði unnt að
skipuleggja raunhæfar vamir gegn
óvæntri árás.
Skæraliðasveitir GRU fá fyrir-
mæli sín beint frá Moskvu.
Sovétríkjunum er skipt í 16 her-
stjómarsvæði, og hvert þeirra hefur
sína deild spetsnaz-hermanna, oft-
ast um 1.300 sérþjálfaða menn.
Þeim er ætlað að starfa allt upp í
1.000 kílómetram handan víglín-
unnar. Oftast eru þeir fluttir flug-
leiðis í nágrenni við athafnasvæði
sitt svo þeir geti fyrirvaralítið hafizt
handa um að eyðileggja herstjóm-
stöðvar, orkuver og fjarskiptastöðv-
ar. Þeir hafa einnig fyrirmæli um
að trafla útvarps- og sjónvarps-
sendingar og símakerfí.
Kvennasveitir
Á hveiju hemaðarsvæði era auk
þessa sérstakar úrvalssveitir sem
hver er skipuð 60—80 mönnum,
körlum og konum. Þessum sveitum
er haldið leyndum og aðskildum
frá öðram sveitum skemmdarverka-
hermanna.
Þessar leynilegu sveitir era þær
einu, sem mega hafa samband við
njósnara erlendis, til dæmis í Sví-
þjóð. Víðtæk þjálfun þeirra bendir
til að þeim sé ætlað að geta bjargað
sér með leynd á erlendu landsvæði
mánuðum saman. Þeirra verkefni
era einnig sérstaks eðlis — til dæmis
að myrða stjómmálamenn og hátt-
setta foringja í hemum.
Á sovésku herstjómarsvæðunum
f Eystrasaltslöndunum og Len-
ingrad era sveitir skemmdarverka-
hermanna, sem era sérþjálfaðir til
starfa í Svíþjóð. Samtals er þar um
að ræða um 2.600 manna lið. Hver
fjögurra flota sovézka sjóhersins
ræður einnig yfir sinni sveit
skemmdarverkahermanna, sem
einnig era nefndir spetsnaz. í
Eystrasaltsflotanum era um 700
manns í þessum sérsveitum, og era
þeir þjálfaðir til árása á skotmörk
í Svíþjóð.
Á friðartímum kynna þeir sér
aðstæður á hugsanlegum árásar-
stöðum. í hverri sveit era kafarar,
fallhlífahermenn, og flotadeild
dvergkafbáta. Við strendur Svíþjóð-
ar kortleggja þær kafbátavamir og
tundurduflalagnir, siglingaleiðir og
innsiglingar, sem gera þarf ónot-
hæfar, ef til styijaidar kemur.
Sveitimar koma einnig fyrir eigin
duflum og baujum. Það er til þess
að geta ratað um þessar slóðir
þegar tekizt hefur að hefta sigling-
ar sænskra skipa.
Á dverg-kafbátunum era fímm
til sjö manna áhafnir. Bátana má
flytja til Svíþjóðar um borð f kaup-
skipum eða með stærri kafbátum.
Alhliða þjálfun
Um það bil sem styijöld væri að
skella á yrðu spetsnaz-her
mennimir sendir til Svíþjóðar
í smáhópum. Froskmönnum
má sleppa úr dverg kafbátum,
venjulegum kafbátum og
kaupskipum. Aðrir nota
fallhlíf-ar, eðaþeir
fluttir með þyrlum.
í október ánð 1981 strandaði sovéskur kafbátur
langt innan sænskrar lögsögu, skammt f rá flota-
stöðinni f Karlskrona. Skýrðu Sovétmenn strandið
þannig, að þeir hefðu villst inn allan skeijagarðinn
vegna bilaðra siglingatækja. Hér bandar kafbáts-
foringinn burtu fréttamönnum. AP/simamynd
Dvergkafbátamir hafa einnig
það verkefni að ráðast á sænsk
skip. Sænska leyniþjónustan hefur
heimildir fyrir því, að bátamir verði
búnir tundurskeytum, tundurdufl-
um og fjarstýrðum vígtölum, sem
ekið er eftir botninum.
Spetsnaz-sveitimar hafa aðsetur
í bæjum og byggðalögum við
strendur Eystrasalts. Þjálfúnin fer
fram í Riga og Kaliningrad, og í
Rostock í Austur-Þýzkalandi.
Hver heija Sovétríkjanna hefur
einnig sínar sveitir fjamjósnara,
sem þjálfaðar hafa verið í skemmd-
arverkum. Sextíu svona sveitir,
hver skipuð 10 mönnum, hafa verið
þjálfaðar til njósna í Svíþjóð. Þeim
á fyrst og fremst að beita gegn
hemaðarlega mikilvægum skot-
mörkum, langt að baki sænsku
vamarlínunnar. Þeim yrði annað-
hvort sleppt niður í fallhlífum, eða
þeir kæmu akandi f eigin bílum.
Þessir íjamjósnarar gætu þá verið
dulbúnir sem vörabflstjórar, blaða-
menn, sölumenn, stjómarerindrek-
ar eða íþróttamenn. Á friðartímum
nota háttsettir foringjar og stjóm-
endur úr skemmdarverkasveitunum
svipuð dulargervi til að njósna um
framtíðarskotmörk sín í Svíþjóð.
Úrvalslið
Þessir hermenn era þeir beztu
sem sovézki herinn hefur á að skipa,
segja heimildir innan sænsku leyni-
þjónustunnar. Pólitískt era þeir
traustir, þeir era vel þjálfaðir og
sérfræðingar f að drepa og eyði-
leggja — að valda glundroða.
Meðan á þjálfun stendur er brýnt
fyrir þessum hermönnum að þeir
megi aldrei láta ná sér lifandi. Verði
þeir umkringdir og eigi sér ekki
undankomuleið ber þeim að eyði-
leggja búnað sinn, brenna öll gögn
og gleypa eiturskammtinn, sem
saumaður er inn í búninga þeirra.
Skemmdarverka-hermennimir
era þjálfaðir í að beijast í návígi í
að minnsta kosti tvo tíma á dag,
og þá aðallega í karate. Fangar sem
dæmdir hafa verið til dauða era oft
notaðir sem mótheijar. Það kemur
fyrir, að meðferðin, sem fangamir
fá, verði þeim að bana. Hermennim-
ir sem þjálfaðir era til starfa í Sví-
þjóð verða einnig að temja sér
sænska siði, læra meðferð sænskra
vopna og eitthvað í sænsku. Ein
fyrsta setningin í leynilegri vasa-
orðabók þeirra er „Tig, annars
dödar jag dig.“ (Þegiðu, annars
drepégþig).
Þjálfun hermanna sérsveitanna
hefst þegar þeir era 18 ára. Þeir
sem valdir era í þessar sveitir era
yfírleitt frá fjölmennustu þjóðum
Sovétríkjanna, Rússar, Hvítrússar
eða Úkraínumenn. Enginn ættingi
þeirra eða vinur má hafa gerzt
brotlegur við lögin eða hafa flutzt
úr landi.
Eftir tveggja ára þjálfun era þeir
taldir fullnuma og þeir era þá flutt-
ir yfír í heimaliðið, þar sem þeir era
til taks, þar til þeir ná 32 ára aldri.
í heimaliðinu era um 150.000
manns úr sérþjálfuðu sveitunum f
Sovétríkjunum. Rúmlega 15.000
þeirra hafa hlotið sérþjálfun til
starfa í Svíþjóð.
Þeim verður beitt ef starfandi
sveitum mistekst eða upp kemst
um þær. Sovézka herstjómin reikn-
ar með miklu mannfalli f röðum
skemmdarverkahermannanna.
Hlutverk sendiráðsmanna
Sovézkir stjómarerindrekar
ákveða sum af skotmörkum
skemmdarverkasveitanna. Sænska
leyniþjónustan telur að um 30—50%
allra starfsmanna sendiráðsins hafi
störfum að gegna hjá þessum sveit-
um.
Undir vemdarvæng sendiráðsins
er vopnum, einkennisbúningum og
sprengiefni smyglað í sendiráðs-
pósti til Svíþjóðar. Vamingnum er
síðan komið fyrir á vel útbúnum
og leynilegum felustöðum.
\