Morgunblaðið - 16.04.1986, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. APRÍL1986
27
Israel:
Tíunda
stjórnar-
kreppan
leystist
Jerúsalcm, AP.
TÍUNDA stjómarkreppan
frá því stjóm Shimons Peres
var mynduð í ísrael fyrir 17
mánuðum leystist aðfara-
nótt mánudagsins. Enda þótt
friður ríki nú á stjóraar-
heimilinu þykja brauðfætur
þeir, sem stjórnin stendur á,
veikari eftir.
Kreppan var leyst með stóla-
skiptum í stjóminni. Yitzhak
Modai, sem valdur var að krepp-
unni, skipti á stól við Yitzhak
Nissim, dómsmálaráðherra. Báðir
eru úr Likud-bandalaginu.
Blöð í ísrael skýrðu frá sáttun-
um á stjómarheimilinu og notuðu
mörg þeirra sömu fyrirsögnina,
sem var á ítölsku „Finita la
Comedia", eða „Brandarinn er
búinn". Blöðin vom á því að þjóð-
inni væri fyrir beztu að stjómin
liðaðist ekki í sundur og að viss
léttir væri að kreppunni væri
lokið.
Fréttaskýrendur halda því fram
að hvorugur stóra stjómarflokk-
anna hafí unnið sigur með lausn
kreppunnar. Peres, forsætisráð-
herra, hafí að vísu fengið það í
gegn að Modai hyrfí úr fjármála-
ráðuneytinu, en honum tókst ekki
að koma því undir stjóm ráðherra
úr Verkamannaflokknum. Peres
þykir ekki hafa verið sterkur
stjómandi og jókst orðstfr hans
eigi þótt kreppan leystist.
Það var mikil samstaða innan
Likud-bandalagsins í kreppunni
og leiðtogar þess allir sem einn í
þessu máli, en að öðra leyti eiga
þeir í innbyrðis valdabaráttu. Yitz-
hak Shamir, utanríkisráðherra, og
flokksleiðtogi hefur fengið skæða
keppinauta um formannsembætt-
ið, þar sem era Ariel Sharon,
vamarmálaráðherra, og David
Levy, varaforsætisráðherra.
Franska stjórnin á fyrsta fundi sínum í Elysée-höllinni.
Frakkland:
Lítill munur á afstöðu vinstri og
hægri manna til málefna Afríku
Jacques Foccart verdur aðal ráðgjafi
Chiracs forsætisráðherra varðandi Afríku
ÞAÐ hefur oft áður verið erfitt
að átta sig á frönskum stjórn-
málum og samvinnan nú milli
vinstri aflanna yndir forystu
Francois Mitterrand forseta og
hægri aflanna undir forystu Jacq-
ues Chirac forsætisráðherra gerir
stjórnmálastöðuna í Frakklandi
kannski enn flóknari en nokkru
sinni áður.
Gott dæmi um þetta er manna-
skipunin í þeim málum, sem snerta
Afríku. Þar er fyrst að nefna svo-
nefnt samstarfsráðuneyti, sem lýtur
stjóm Michels Aurillac, en verkefni
hans er að viðhalda hinum nánu
samskiptum við frönskumælandi
Afríkulönd með því að skipta milli
þeirra þeirri efnahags- og hemaðar-
aðstoð, sem Frakkar láta þeim í té.
Að tjaldabaki má jafnframt koma
auga á tvo valdamikla menn. Annar
þeirra er Guy Penne, sérfræðingur
Mitterrands í málefunum Afríku, en
hinn er Jacques Foccart, sem Chirac
hefur valið sem sinn eiginn ráðgjafa
varðandi Afríku.
Val Foccarts hefur komið nokkuð
á óvart, ekki sízt í Afríku. Hann er
73 ára að aldri og því enginn ný-
græðingur í starfi, enda vekur nafn
hans blendnar minniiigar um alla
hina frönskumælandi Afríku. Óháð-
ur leiðtogi blökkumanna, sem einu
sinni lenti upp á kant við Foccart,
lýsti honum sem „fyrsta upphafs-
manni allra uppreisna, sem skipu-
lagðar eru í Afríku". Þessi lýsing
kann að vera ýkt, en þó er ekki
sennilegt að nokkur undirróðurs-
starfsemi eða valdarán geti hafa átt
sér stað í fyrrverandi nýlendum
Frakka í Afríku á 6. og snemma á
7. áratugnum, án þess að Foceart
hafi vitað nokkuð um það.
Fyrir Frakka eru málefni Afríku
eiginlega ekki utanríkismál. Þau eru
þeim miklu nálægari en svo. Er de
Gaulle hershöfðingi gerði Foccart
að persónulegum ráðgjafa sínum um
málefhi Afríku 1958, þá fékk sá síð-
amefndi líka heimild til þess að ráða
að nokkru yfír frönsku leyniþjón-
ustunni. Foccart gerði sér lítið fyrir
og tengdi þetta tvennt saman með
því að koma sér upp njósnaneti og
koma á tengslum við háttsetta menn
í ríkjum svartra manna í Afríku.
Þeirra á meðal voru forsetar, forsæt-
isráðherrar og hershöfðingjar og sú
vitneskja, sem Foccart fékk frá
þeim, var slík, að hann virtist nánast
vita allt um Afríku.
Gabon varð miðstöð þessarar
starfsemi, sem náði til allrar Afríku.
Þannig var það Foccart, sem fyrstur
páfa II í samkunduhús gyðinga
í Róm hefur haft áhrif í þá átt
að leiðrétta „söguleg rangindi“
kaþólsku kirkjunnar í garð gyð-
inga, að því er forseti Israels,
Chaim Herzog, sagði á mánudag.
Hann hvatti Vatikanið einnig til
að taka upp fullt stjórnmálasam-
band við Israel.
Herzog sagði, að „rangindi"
kirkjunnar í garð gyðinga yrðu ekki
fékk de Gaulle til þess að senda
herlið til Chad, eftir að það land
hafði fengið sjálfstæði. Sjálfur hefur
Mitterrand ekki talið sig komast hjá
því hvað eftir annað að gera slíkt
hið sama til þess að hindra Khadafy,
leiðtoga Líbýu, í að seilast til áhrifa
þar, ef ekki beinlínis til þess að
leggja landið undir sig.
Foccart hélt fram Afríkustefnu
sinni viðstöðulaust í 16 ár í stjómar-
tíð de Gaulles og síðan Georges
Pompidou forseta. Haft er á orði,
að hann þekki enn alla þá Afríku-
menn, sem einhver áhrif hafa, enda
þótt hann hafi í orði kveðnu snúið
sér að einkarekstri fyrir einum 10
árum.
Með því að kalla til sem ráðgjafa
sinn þennan dulúðuga erindreka de
Gaulles, þá hefur Chirac gefið það
greinilega til kynna, að hann líti eigi
síður á Afríku sem sitt málefnasvæði
en umráðasvæði Mitterrands. Það
er aðeins hefðin, sem ræður því, að
málefni Afríku hafa fallið undir
forsetann og hefðin er greinilega á
leiðrétt, „fyrr en Vatikanið viður-
kennir ríki okkar og hefur kjark í
sér til að taka upp fullt stjóm-
málasamband við okkur".
Hann sagðist vona, að koma páfa
í aðalsamkunduhús gyðinga í Róm
á sunnudag — fyrsta heimsókn páfa
í gyðinglegt helgihús — yrði fyrsta
skref embættisins til að viðurkenna
Israel.
„Atburðir sögunnar verða ekki
aftur teknir, en aðilar geta í samein-
undanhaldi í frönskum stjórnmálum
nú.
Lítill munur virðist vera á verk-
efnum þeirra Foccarts og Guys
Penne, sem getið var hér í upphafi,
að öðru leyti en því, að þeir starfa
hvor fyrir sinn húsbóndann. Þeim
er ætlað að leysa vandamál, sem upp
kunna að koma, en jafnframt að
koma á tengslum við áhrifamenn í
Afríku. Starfsemi þeirra ætti ekki
að rekast á, þar sem skoðanir vinstri
og hægri manna í Frakklandi era
svipaðar. Báðir vilja þeir viðhalda
frönskum áhrifum í Afríku. Sú stað-
reynd undirstrikar þetta, að vinstri
menn jafnt sem hægri menn hafa
hvorir um sig, er þeir voru ekki við
völd, ásakað hina um svívirðilega
yfirráða- og nýlendustefnu, sem sýn-
ir að munurinn á stefnu þeirra er
lítill. Annað mál er, hvemig á að
útskýra þetta fyrir afrískum stjóm-
málamönnum, sem nú verða að velja
um, hvort þeir eiga að bera upp mál
sín fyrir Foccart eða Penne.
ingu bætt fyrir söguleg rangindi
með því að horfa til framtíðarinn-
ar,“ sagði forsetinn.
Herzog forseta fórust svo orð í
ræðu, sem hann flutti við móttöku
trúnaðarbréfs fyrsta sendiherra
Spánar í ísrael eftir að löndin tóku
upp stjómmálasamband í janúar-
mánuði fyrir hvatningu Evrópu-
bandalagsins. Minntist hann þannig
þess atburðar, er gyðingar voru
reknir frá Spáni árið 1492.
(Heimild: The Eeonomist.)
Herzog hvetur Vatikanið
til að viðurkenna Israelsríki
Jerúsalem. AP.
HEIMSÓKN Jóhannesar Páls
"veriu & föstu
-2JKÍSSa—
upp. 9n,r sku/u fest í loft

Naqlatappinn frá Thorsmans með skrúfu-