Morgunblaðið - 12.06.1986, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. JÚNÍ 1986
23
„tilraunin ísland" átti mikið að
þakka.
Undarlegterísland
ef enginn réttir þess stétt,
kvað Jón biskup Arason um Sund-
klaustur(= Viðeyjarklaustur) 1539
þegar þýskir málaliðar konungs
höfðu rænt klaustrið og rekið lær-
dómsstétt þess í land og á vergang.
Víg Diðriks af Minden og kumpána
hans var bráðabirgðasvar. Jóni
biskupi var eitthvað stærra í huga,
full rétting mála, kannski uppreisn,
og voru þeir feðgar því höggnir.
Með þrengstu afmörkun orða hans
um að rétta stétt, eftir vanrétt
Viðeyjarráns, lá beinast við að nota
húsakost og jarðeignatekjur til að
halda í Viðey lærðan skóla. Kon-
ungsbréf um það (og um Helgafell)
fengu lúterskir íslendingar (Gizur
biskup Einarsson) en Danastjóm
sveik það. Konunglegum húsum á
Bessastöðum var þó gert það skylt
1805—46 að ljá latínuskóla nóg
rými. Segja mætti að frá klaustur-
stofnuninni í eynni 1226 hafi ekki
orðið aldauða hugmyndin að hér á
Innnesjum skyldi „lært" menntaset-
ur vera.
Þingstaður Elliðavatns hefur
lengi verið Kjalamesþingi sam-
komustöð til vorþinga og viðskipta.
Þorsteinn goði Ingólfsson og niðjar
hans, sem vom á Þigvöllum alls-
heijargoðar, hafa átt verulegt þing-
mannalið, sem að hluta til bjó austar
en í Mosfellssveit. Tengsl Grímkels
goða í Bláskógum við þing hjá
Elliðavatni em sennilegri en að
hann hafí átt dómþing sitt austur
í Ámesi. Mælir saga jafnlítið gegn
því að reykvísk lögsögn nái brátt
austur fyrir Ölfusvatnsbæ eins og
því að hún innlimaði Viðey. En
jafnlangt austur þyrftu jarðhita-
yfirráð höfuðborgarsvæðis að ná
syðst í fjalllendinu, sem og notkun
þess til útivistar (sbr. kosningafyrir-
heit 1986). BláQallasvæði og meiri-
hluti Hellisheiðar eiga að leggjast
undir reykvíska lögsögu ef vel skal
á fylkismáli haldið.
Sérlöggjöf verður ætíð höfð um
þjóðgarð Þingvalla sem ríkiseign.
Ekki blandar grein mín sér f hana.
En hann mundi þurfa að Iiggja
innan þess amts eða fylkis, sem er
Ingólfí helgað; austurmæri á land-
námi hans vom í Hrafnagjá og
þaðan norðaustur svo vítt sem vatn
mun eiga framrás austan Skjald-
breiðar og niður í Þingvallavatn.
Beinust og eðlilegust yrði austur-
markalfna fylkis frá Sogsupptökum
eftir Driftinni, Reyðarbarmi og
Skriðutindum. Uppmnalega nafnið
Bláskógar yrði á ný látið taka bæði
yfir reykvíska Grafningshlutann og
Þingvallasveit nokkuð stækkaða.
Hönnun umferðar og gróðurefling
(önnur en þjóðgarðs), svo og lög-
saga jrfir byggð, mundi flytjast frá
Suðurlandi undir stjóm yfir fylki
Ingólfs og þarf lög til. Eftir er að
finna og sættast á lögheiti þess
amts.
Vandséð er hvort eða hveijum
skaðabætur (vegna tekna af ferða-
fólki o.s.frv.) yrðu dæmdar. En ef
„þolandi missis“ yrði Suðuramt,
sem teldi of nærri sér höggvið,
fyndist ekki á því nein önnur lausn
en pólitískir samningar flokka við
dreifbýlisöfl. Ekki er unnt til lengd-
ar að hindra framgang hóflegrar
landstækkunarkröfu, sem 55% ís-
lendinga gera sér að metnaðarmáli,
strax eða öðm hvom megin alda-
móta.
Ekki nægja neinir smámunir til
þess að meðvitundin um að vera
e.k. landsfjórðungur, ogþá auðvitað
S
þeirra merkilegastur, skapist í höf-
uðborgaramti. íbúaheild þess þarf
á næstu öld að skynja sitt eigið
landmegin (territoriality) og sögu-
dýpt líkt og hún stæðist mælikvarð-
ann fyrir fylki eins og Vestfold eða
Rogaland í grannþjóð. Margir skilja
þetta ekki, þessu er víst ekki hægt
að auka við smámannlega borg, ef
hún vill vera það. Að fengnum 200
ára metnaði við að upplifa sögu er
meiri von að forsaga blánandi
fyrirheita flytjist af myndvörpu inn
í hið ókomna, gefi framtíðinni brýn-
an skerf af helgi sinni.
Þvf var nú getið Viðeyjar og
tveggja af fomustu óðulum þing-
halds og goðorðsmanns að þar eiga
tugþúsundir bæjarbúa eftir að
leggja hlustir við, skynja sögudýpt,
sem víkjandi blánar að baki draums
okkar. Sem forystustöð þingræðis
vors hlyti þetta 130 þúsunda amt
að nota þunga sinn, án ofbeldis, til
að fá forræði hinna nýju Bláskóga
og sjá um að það nafn verði meira
sannmæli en er. Það hefur líka
betri efni en Suðurlandskjördæmi í
því. Það er fjöldanum
„reisn fyrir óðals vors byggðir
með hamranna veggi og himinsins þak.“
Höfundur er fyrrverandi Háskóla-
bókavörður.
Ferðamál:
Upplýsingamid-
stöð á Akureyri
Ferðamálafélag Akureyrar mun
í sumar reka upplýsingamiðstöð
fyrir ferðamenn. í sumar verður
miðstöðin til húsa í Ánni, húsi
Lionsklúbbsins Hængs, sem
stendur við Skipagötu gegnt
Pósthúsinu og verður opin frá
miðjum júní til ágústloka.
Þetta er fimmta sumarið sem
upplýsingamiðstöðin er rekin og
hefur hún undanfarin tvö sumur
verið staðsett í Tuminum við
göngugötuna en verður nú að víkja
þar sem hann hefur verið tekinn til
annarra nota.
í fyrravor gaf Ferðamálafélagið
út myndskreyttan bækling með
korti yfir Akureyri og mun hann
verða endurútgefinn í júní með nýju
og skýrara korti. Ferðamálafélagið
vill hvetja þá sem bjóða fram ein-
hverskonar þjónustu við ferðamenn
að senda inn upplýsingar eða hafa
samband í síma 96-25128 eftir
miðjanjúní.
fttorjptstMaMfr
Góðemdagirm!
Viö erum með hagstœöu
verðin og úrvalið Ifka!
fþAlternatorar
■L Startarar
ötat pwök og Nhoyiandi vofohtutfc.
Kúplingsdiskar
og pressur „
i rtnaidi túksbila og
Ameriaka — Enska
Franska — italska '
Saanska — Þýzka
Enntramur kupHngadiska i
BENZ - MAN - SCANIA - VOLVO
HABERGI' HABERG

Bremsuklossar
i úrvali
i AuðveH I notkun
• Auðvelt að þrlfa
• Margfðld endlng
v» ondurQrolðum
lúnotoöor eftrrslðövor ef þó ert
•kkt ryHSeoa ðnosgó/ur meö
ðrangurlnn.
Lumenition
i.r.inr..-r-i-.,,--T,Tr ■-mmmmmmÆ
Betri
bill
fyrir
lítinn pening
Varahlutir f
kveikjukerfiö
AEInnig urval kveikjuloka.
hamra..Hlgh Energy”
hósponnukefka
_ U oo hanslstorkveikjuhlula
I ameriska
al blla. frð 1976 oq yngrl
t
KERTAÞRÆÐIR
Glóöarkerti
í ún/ali fyrir
TOYOTA
ISUZU
DATSUN
MERCEDES BENZ
O.FL.
Oliusíur
Spíssadísur
Fœöidœlur
Auk þess
meöal annars:
Stýrisendar
Splndilkúlur
Vatnsdœlur
Miöstöövar og mötorar
Ljös og perur
HABERG ” HABERGr HABERG£
SKEIFUNNI 5A. SIMI 91-8 47 88 SKEIFUNNI5A SIMI 91 8 47 88 SKEIFUNNI 5A. SIMI: 91-8 47 88
TREVERK
Á einum stað sameinast allt það tréverk sem til húsagerðar þarf. í sýningarsal
Húsasmiðjunnar sérðu það sem þú leitar að í nýja húsið eða til að gera upp gamla húsið.
Hurðir - panel - parket - Durapal sólbekkir - borðplötuefni - þiljur - kraftberur -
gluggar - pílárar - vatnsklæðningar...
Hinar sérstöku óskir þínar verða uppfylltar með því að
Húsasmiðjan sérsmíðar eins og óskað er. Þú byrjarverkið á því
að skoða í sýningarsal Húsasmiðjunnarvið Súðarvog.

HÚSA
SMH9JAN
Súðarvogi 3-5, sími 687700
- byggingarmarkoður við Sund