Morgunblaðið - 16.08.1986, Side 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. ÁGÚST 1986
11
Ihygli og kollhnísur
eftir Eyjólf Konráð
Jónsson
Styrmir Gunnarsson hefur í sum-
ar skrifað hvert Reykjavíkurbréfið
öðru athyglisverðara. Verst er hve
erfitt er að fá menn til rökræðna
um athyglisverð sjónarmið. Auðvit-
að fer því Ijarri að ég sé sammála
öllum skrifum Morgunblaðsmanna,
sér í lagi kollhnísuleiknum í utan-
ríkismálum, hvort heldur er rætt
um hvali, hernaðarmálefni eða rétt-
indakröfur á sviði hafréttarins, en
þeim mun meiri er gleðin yfir þeirri
víðsýni og því fijálslyndi í efna-
hags-, skatta- og peningamálum
sem Styrmir er smám saman að
skilja. Þannig segir hann sl. sunnu-
dag:
„I fjölmörgum fyrirtækjum er nú
þegar byijaður mikill þrýstingur á
stjórnendur um launahækkanir
langt umfram þær launabreytingar,
sem um var samið í kjarasamning-
um fyrr á þessu ári. Að einhveiju
leyti má kannski rekja þennan
þrýsting til þess, að augljóslega
hefur verið launaskrið á ferðinni í
ár hjá opinberum aðilum, en aðalá-
stæðan er sú, að fjölmargir laun-
þegar greiða svo mikinn hluta launa
sinna í skatt síðari hluta ársins að
þeir eiga ekki fyrir nauðsynjum.
Það er heldur ótrúlegt, að atvinnu-
rekendur geti staðið gegn þessum
þrýstingi mjög lengi, þess vegna
er hættan sú, að launastefnan og
um leið efnahagsstefnan, sem
mörkuð var með kjarasamningun-
um fyrr á þessu ári, brotni niður
með haustinu vegna þess, hvað
skattar koma þungt niður á sumum
þjóðfélagshópum. Slíkar launa-
hækkanir leita svo óhjákvæmilega
út í verðlagið þar sem afkoma fyrir-
tækja hefur verið mjög misjöfn. Þau
hafa nú þegar haldið að sér höndum
lengi með verðhækkanir, þrátt fyrir
meiri kostnaðarhækkanir en ætlað
var fyrr á þessu ári m.a. vegna
breytinga milli erlendra gjaldmiðla
innbyrðis, sem koma fram hér með
margvíslegum hætti. Verði niður-
staðan hins vegar sú, að launa-
hækkanir af þessu tagi leiði út í
verðlagið er augljós hætta á því,
að verðbólguskriðan fari af stað á
ný.“
tilraun til að marka stefnu í at-
vinnumálum og hún varð samhljóm-
ur þeirra stefnu, sem Framsóknar-
flokkurinn hafði mótað, enda
kannski ekki annað hægt, þar sem
atvinnumálastefna ríkisstjórnarinn-
ar er stefna Framsóknarflokksins.
Alþýðubandalagið mótaði síðan sína
atvinnumálastefnu ári á eftir Fram-
sóknarflokknum. Hún bar yfir-
skriftina „Ný sókn“. Framsóknar-
menn eru ekkeit að agnúast út í
Alþýðubandalagið fyrir að nota
þetta kjöi*orð. „Nýja sókn“ Alþýðu-
bandalagsins gekk líka í allt aðra
átt en atvinnumálastefna Fram-
sóknarflokksins.
Ólík öfl nýrra tíma
Það mun líka koma á daginn að
Framsóknarflokkurinn mun verða
allt annað „afl nýrra tíma“ en Sjálf-
stæðisflokkurinn. Sjálfstæðisflokk-
urinn er og verða mun:
— Afl Hafskipstímans.
— Afl skattpíninga. Formaður Sjálf-
stæðisflokksins, núverandi
fjármálaráðheiTa, er orðinn
skattakóngur lýðveldisins.
— Afl sem skerða mun félagslega
þjónustu.
— Afl sem ræðst gegn námsmönn-
um. Menntamálaráðherra Sjálf-
stæðisflokksins hefur reynt að
bijóta niður það félagslega rétt-
læti sem felst í hlutverki Lána-
sjóðs íslenskra námsmanna.
— Afl sem setur auðgildið ofar
manngildinu.
— Afl óheftrar frjálshyggju.
— Afl þar sem hagsmunir Sjálf-
stæðisflokksins og sjálfstæðis-
Þetta er allt laukrétt. En hvernig
væri að jafnágætt blað og Morgun-
blaðið er reyndi að benda á leiðir —
stefnu — í stað þess að horfa sífellt
til fortíðar. Er það ekki skylda
blaðsins okkar að hafa skoðun og
stinga á kýlinu og kýlið er ofstjórn-
in og ofbeldið í peningamálum þar
sem hópur manna telur sig færan
um að ráðska með þjóðarauðinn —
peningana — því að peningar eiga
ekki að vera neitt annað en ávís-
anir á verðmæti. Þeir eiga að vera
fijálsir og vextirnir, gjaldið fyrir
notkun þeirra, eiga að ganga jafnt
yfir alla, þar á markaðurinn að ráða
en ekki misvitrir embættismenn og
stjórnmálamenn. Kerfiskarlarnir
hafa brugðist þeirri frumskyldu
sinni að sjá til þess að eðlilegt inn-
lent lánsfjármagn sé á markaðnum.
í annan stað hafa kreppustjór-
arnir í hálfan annan áratug beitt
stjómmálamenn í öilum flokkum
töfraformála svohljóðandi: „Hækk-
ið skatta, hækkið skatta, beina og
óbeina. Látið lýðinn blæða. Ríkis-
sjóðurinn á að ganga fyrir, hallalaus
skulu íjárlögin vera, þá hverfa öll
vandamál eins og dögg fyrir sólu.“
En sólin hefur bara svikist um að
koma upp nema kannski yfir ein-
staka manni eða félagsskap manna,
sem svo þarfnast myrkviðisins.
Það er rétt að beinir skattar
leggjast með miklum þunga á
marga þá sem eru með sæmilegar
tekjur. Þar er þó oft um að ræða
fólk sem hefur komið undir sig fót-
unum ijárhagslega og gæti kannski
unað þessum álögum meðan verið
er að lækna verðbólgusjúklinginn
ef það þyrfti ekki að fara bónbjarg-
arferðir til bankastjóra sem eiga
þjóðarauðinn. Þetta ofstjómarkerfi
verður að bijóta niður og verður
brotið niður í síðasta lagi þegar
þing kemur saman í haust.
Um hina hlið málanna, afkomu
ríkissjóðs, gildir það sem nú segir:
„Um það er nú víða um lönd
rætt að taka upp alveg nýjar að-
ferðir í baráttunni gegn verðbólg-
unni og kasta fyrir róða mörgum
gömlum kennisetningum. Menn
gera sér í vaxandi mæli grein fyrir
því að ríkið hefur gengið of langt
á hlut atvinnurekstrar og einstakl-
inga og það verði að slaka á klónni
manna eru teknir fram yfir
hagsmuni fjöldans.
Framsóknarflokkurinn mun hins
vegar verða afl þess tíma þar sem
lögð verður áhersla á:
— Félagslegt réttlæti, lýðræði og
valddreifingu.
— Traust og blómlegt atvinnulíf.
— Umhverfismál sem þátt í alhliða
velferð þjóðarinnar.
— Efnahagslegan stöðugleika.
— Lífskjarajiifnun.
— Róttæka byggðastefnu.
Traustir máttarstólpar
Morgunblaðið virðist líka hafa
áhyggjur af því, hvar þing Sam-
bands ungra framsóknarmanna er
haldið. Þegar ákvörðun var tekin
um þingstað, réðist það ekki af því
hvetjir þingmenn Framsóknar-
flokksins eru í viðkomandi kjör-
dæmi, heldur er reynt að skipta
þingstöðum á landshlutana.
Það, hvort Ingvar Gíslason og
Stefán Valgeirsson munu vcrða
máttarstólpar „afls hins nýja tíma“
mun koma í Ijós. Það er hins vegar
ljóst, að frekar vildi ég hafa Ingvar
Gíslason, fyri'v. menntamálaráð-
herra, sem máttarstólpa við mótun
menntastefnu í landinu, en núver-
andi menntamálaráðherra, Sverri
Hermannsson, og traustari máttar-
stólpi hygg ég að Stefán Valgeirs-
son sé í bankaráði Búnaðarbankans
en Albert var í bankaráði Útvegs-
bankans.
Höfundur er formaður Sambands
ungra framsóknarmanna
Eyjólfur Konráð Jónsson
„Úr því að Seðlabank-
inn (sem auðvitað er
eðlileg- deild í fjármála-
ráðuneytinu) svíkst um
að sinna þeirri frum-
skyldu sinni að gefa út
íslenska peninga ber
ráðuneytinu að gera
það, því að varla þorir
þessi ríkisstjórn fremur
en aðrar að gefa Seðla-
banka fyrirmæli.“
og eftirláta einstaklingum og at-
vinnufyrirtækjum meira vald og
meiri fjárráð. Þessa hlið málsins
hafa raunar margir skilið um langt
skeið og allir hafa þótzt vilja skera
niður fjárlög eins og það er kallað,
en árangurinn hefur víðast hvar
orðið heldur lítill og þá hafa menn
sagt að við svo búið mætti ekki
standa því að halli væri á fjárlögum
og það kynti undir verðbólgunni.
Þess vegna hefur verið gripið til
þeirra úrræða að þyngja skatta í
stað þess að létta þeim af, hagur
fólks og fyrirtækja hefur versnað
og flest þjóðfélagsöfl hafa lagzt á
eitt um að hrinda af sér kjararýrn-
uninni og eina leiðin sem í sjónmáli
hefur verið var notuð og er notuð,
þ.e.a.s. að knýja fram kauphækkan-
ir og hækkanir á verði og þjónustu
til að varnarstríð gæti borið árang-
ur. Þetta er vítahringurinn, sem
menn hafa séð, en erfiðlega hefur
gengið að koma auga á leiðir til
að bijótast út úr honum. En nú
vilja menn sem sagt í vaxandi
mæli grípa til nýrra úrræða, þveröf-
ugra þeim sem nefnd voru hér á
undan og ekki ómerkari hagfræð-
ingar en Friedrich A. Hayek og
Milton Friedman, að Arthur Laffer
ógleymdum, hafa á síðustu misser-
um bent á að svo langt hafi ríkið
gengið á hlut borgara og fyrir-
tækja, að það verði að skila nokkru
af „ránsfengnum" til baka ef nokk-
ur lifandi leið eigi að vera að vinna
bug á verðbólgunni. Og nú er bent
á leiðir til að þetta geti gerzt með
þeim hætti að fjárstjórn fjöldans
eða auðstjórn almennings geti eflzt
en áhrif ríkisvalds minnkað.
Leiðin sem fara ber er sú, að ijár-
magna hluta ríkisútgjalda t.d.
fjárfestingarútgjalda með fijálsum
lántökum hjá fólkinu í landinu,
einkum með útgáfu skuldabréfa
sem seld eru á markaðsverði. Við
getum hugsað okkur að styrk og
íhaldssöm stjórn hafi komizt að
þeirri niðurstöðu að engin lífsins
leið sé að koma útgjaldahlið fjárlaga
niður fyrir 100. Þessi stjórn vildi
lækka heildarskattlagningar um
sem nemur 5% heildarupphæða
fjárlaga, en kemst nú að raun um
að til að ná endum saman þarf hún
að hækka skattana um 5%. Hvað
er nú til ráða? Hvernig er unnt að
samræma þessi markmið?
Kenningin sem er að ryðja sér
til rúms og nú er að vissu marki
framkvæmd í Bandaríkjunum er í
rauninni ofur einföld og skiljanleg,
ef menn á annað borð vilja bijótast
úr föstum viðjum. Skattarnir eru
læakkaðir um 5% í stað þess að
hækka þá um 5 hundraðshluta fjár-
laganna. Tíundi hluti fjárlagaupp-
hæðarinnar er síðan íjármagnaður
með skuldabréfaútgáfu og bréfin
seld á almennum markaði. Ríkið
fær þá peninga sem það þarf og
notar þá að hluta til í glímunni við
verðbólguna, það lækkar skatta,
ýmist neyzluskatta sem bein áhrif
hafa á vöruverð eða aðra skatta,
sem til þessa hafa knúið menn til
að tryggja hag sinn með þátttöku
í verðbólgukapphlaupinu. Verð-
bólgan rénar og hjól atvinnulífsins
fara að snúast.
En einhvern tíma verður ríkið
að borga, segja menn, er ekki verið
að velta vandanum yfir á komandi
kynslóðir? Svarið við þessu er líka
einfalt. Auðvitað er þjóðin hvorki
ríkari né fátækari fyrir það eitt að
borgararnir fái ávísanir á ákveðna
heildareign þjóðfélagsins, ríkisauð-
inn sjálfan. En þjóðarauðurinn
eykst hinsvegar meir þegar
atvinnulíf getur þróazt í heilbrigðu
og siðuðu umhverfi, þar sem stjórn-
völd setja einungis almennar reglur
sem allir verða að hlíta en eru ekki
ofan í hvers manns koppi, fyrirskip-
andi, bannandi og mismunandi
mönnum og fyrirtækjum.
Jafnvel þótt skuldina þyrfti síðar
að borga yrði það auðvelt, þegar
afraksturinn hefði aukizt gífurlega
vegna framangreindra ráðstafana,
en hana þarf aldrei að borga og á
aldrei að borga heldur á að halda
slíkum lántökum, slíkum skulda-
bréfaútgáfum áfram og auka þær
eftir því sem umsvif og þjóðarauður
eykst. Komandi kynslóðir verða
ríkari en ekki fátækari. Og hitt er
ekki síður mikilsvert að sjálfstæði
og öryggi borgaranna vex gífur-
lega. Nú eiga menn ekki einungis
íbúðina sína eða jörðina, bílinn og
innbúið, heldur keppir hver og einn
að því að eiga kannski álíka and-
virði í ríkisskúldabréfum annars-
vegar og hlutabréfum í almennings-
hlutafélögum hinsvegar, og tryggir
með þeim hætti öryggi sitt í stað
þess að taka þátt í verðbólgudansin-
um.“
(Út úr vítahringnum", erindi flutt
á Viðskiptaþingi Verzlunarráðs ís-
lands 15. október 1981).
Því er haldið fram að „peninga-
magn í umferð" minnki ef ríkissjóð-
ur fer á lánsfjármarkað í stað þess
að heimta allt sitt fé með sköttum.
Einstaklingar og atvinnuvegir fái
þannig minna lánsfé. Þetta er ein
kenningin sem sósíalistar nota til
að véla menn til stuðnings við of-
sköttun og ofstjóm. Og jafnvel
ágætustu atvinnurekendur hérlend-
is og erlendis hafa lagst marflatir
undir þessa villukenningu.
Á fundi þingflokks Sjálfstæðis-
manna á Sauðárkróki var m.a.
fjallað um fjárlagagerð og þá
bryddaði á þessu sjónarmiði, von-
andi í síðasta sinn. Ég spurði þá.
„Getið þið selt skattakvittanir Þor-
steins þótt hann skrifi fallega?" En
undirskrift hans vegna láns sem
honum er veitt eða sjóðnum hans
er peningur, ávísun á verðmæti —
sjálfan þjóðarauðinn. Skuldabréfin
hans þyrftu að hluta til a.m.k. að
vera í smáum upphæðum og helst
í viðráðanlegu formi líkt og seðlar
sem gengju manna á milli. Þá ykist
ráðstöfunarfé alþýðu og atvinnu-
vega en minnkaði ekki eins og við
skattgreiðslurnar þegar peningarn-
ir hverfa endanlega í ríkishítina.
Úr því að Seðlabankinn (sem auð-
vitað er eðlileg deild í fjármálaráðu-
neytinu) svíkst um að sinna þeirri
frumskyldu sinni að gefa út íslenska
[Kminga ber ráðuneytinu að gera
það, því að varla þorir þessi ríkis-
stjórn fremur en aðrar að gefa
Seðlabanka fyrirmæli. Dæmið getur
í stórum dráttum litið svona út: Við
sitjum hér og getum engar leiðir
fundið til að skera fjárlög niður
þannig að gjöld verði undir 40
milljörðum. Tekjur getum við með
góðri samvisku ekki áætlað meiri
en 38 milljarða. Á þá að grípa til
gamla ráðsins og hækka skatta,
knýja fram kauphækkanir, gengis-
fellingu og óðaverðbólgu? Eða
eigum við að taka tveggja milljarða
lán hjá sjálfum okkur og velta þess-
um peningum okkar til að efla
atvinnuvegi, hraða framförum og
bæta hag komandi kynslóða. Er
ekki mál að menn skilji einföldustu
hluti?
Höfundur er alþingismaður Sjálf■
stæðisflokks fyrir Norðurlands-
kjördæmi vestra.
Fróóleikur og
skemmtun
fyrirháa semlága!
SIMAR 21150-21370
S0LUSTJ LARUS Þ VALOIMARS^
LOGM J0H Þ0RÐARS0N HOL
Sýnishorn úr söluskrá:
Húseign
Garðabæ
Með 1 eða 2 íb. Nénar tiltekiö glæsileg endurbyggð hæð um 132 fm
og jarðhæð um 74 fm, ekki fullgerö. Stór og góður bílsk. um 45 fm.
Eigninni fylgir 4700 fm eignarlóð. Margskonar eignaskipti.
Húseign með 2 íb.
á sunnanverðu Seltjarnarnesi með 5 herb. ib. á 2 hæðum um 77 x 2
fm. Samþykkt séríb. 2ja herb. í kj. Góður bilsk. um 30 fm. Ræktuð lóð.
Þurfum að útvega m.a.:
4ja-5 herb. íb í borginni. Skipti möguleg á steinhúsi 75 x 2 fm auk ris-
hæðar skammt frá Hlemmtorgi.
4ra-6 herb. sérhæð sem næst Sjómannaskólanum. Sk. möguleg á
glæsilegu einbýlishúsi á úrvalsstað.
2ja-3ja herb. íb helst á 2. hæð i Vesturborginni. Sk. möguleg á 3ja
herb. mjög góðri ib. á Melunum á 4. hæð.
Einbýlishús 110-140 fm i borginni eða nágrenni. Sk. möguleg á 4ra-5
herb. íb. v/Háaleitisbraut meö bílsk.
Einbýlishús t.d. i smáibúöahverfi. Sk. möguleg á 4ra-5 herb. sérhæö
í Heimunum með bílsk.
Raðhús eða einbýlishús ekki stórt t.d. í Hraunbæ, Selási, Ártúnsholti
eða Kópavogi. Sk. möguleg á 5 herb. úrvalsíb. i Hraunbæ.
Einbýlishús helst í Vesturborginni eða á Nesinu meö 4-6 svefnherb.
Sk. möguleg á 5 herb. úrvalsíb. á besta stað i Vesturborginni.
Ennfremur höfum við fjölda fjársterkra kaupenda, sérstaklega að
2ja-5 herb. nýjum og nýlegum íb. Macgir vilja greiða allt kaupverðið
f peningum.
Lokað frá hádegi
næstkomandi mánudag á 2ja aida afmæli borgarinnar.
Opið í dag
laugardag kl. 11-15.
ALMENNA
FASTEIGNASAIAH
LAUGAVEG118 SÍMAR 21150-21370