Morgunblaðið - 19.08.1986, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. ÁGÚST 1986
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fróttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 450 kr. á mánuöi innanlands. j lausasölu 40 kr. eintakiö.
Reykjavíkurhátíðin
að er fagnaðarefni, hve
almenn þátttaka var í hin-
um viðamiklu hátíðarhöldum
vegna 200 ára afmælis
Reykjavíkur í gær. Veðrið var
borgarbúum og gestum þeirra
einstaklega hliðhollt. Blíðviðrið
átti stóran þátt í því að gera
fjölskylduskemmtunina í mið-
bænum að einni eftirminnileg-
ustu útihátíð, sem hér hefur
verið haldin. Sennilega hefur
aldrei meira fjölmenni verið
saman komið í miðborginni en
síðdegis í gær. Að umfangi og
þátttöku er Reykjavíkurhátíðin
sambærileg við Alþingishátíð-
ina 1930, lýðveldishátíðina
1944, komu handritanna 1971
og þjóðhátíðina 1974.
Hátíðardagskráin í gær
hófst með opinberri heimsókn
forseta íslands, frú Vigdísar
Finnbogadóttur, til höfuðborg-
arinnar. Með því var enn einu
sinni minnt á, að Reykjavík er
borg allra landsmanna og tákn
um sjálfstæði okkar. Forsetinn
sat hátíðarfund borgarstjórnar
og flutti þar ávarp. Hún sagði
þá m.a.: „Vöxtur og viðgangur
höfuðstaðar Islands, borgar-
innar við sundin ber þess
ljóslega vitni að draumar og
hugsjónir brautryðjenda henn-
ar hafa í ríkum mæli ræst, og
vel það. Aldrei hefur fennt svo
í spor þeirra að þeim hafí ekki
lánast að blása arftökum
sínum anda í brjóst og metnað
til að bæta við það sem fyrir
var og byggja svo vel sem
hagur hefur leyft hveiju sinni.
Aldamótakynslóð íslands, sem
með sanni má segja að hafi
myndað homstein þess borgar-
samfélags, sem tók að þróast
á íslandi í öllum landshlutum
með nýrri öld, flutt úr sveit frá
lífi við landbúnað á möl til út-
gerðar og verslunar við sjáv-
arsíðu, varð sjónarvottur að því
að höfuðstaðurinn breyttist úr
bæ í borg. Við lýðveldiskynslóð
höfum síðan horft á þessa borg
teygja sig í iangar áttir og
taka á sig mynd stórborgar
með flestu af því sem slíkar
borgir hafa á boðstólum. Sem
höfuðborg okkar er hún sam-
einingarafl, því hvar sem við
búum, í kaupstað eða sveit um
landið vítt og breitt, er hún á
sinn hátt talsmaður okkar allra
og segir dtjúga sögu um það
hvemig við höfum hafist úr
örbirgð til velsældar. Hún er
spegilmynd samfélagsins,
myndin af sjálfum okkur."
Dagskrá hátíðarhaldanna
hefur af eðlilegum ástæðum
snúist um sögu höfuðborgar-
innar, s.s, sýningamar
„Reykjavík í 200 ár“ á Kjar-
valsstöðum og Tæknisýningin
í Borgarleikhúsinu eru til vitn-
is um. Astæða er til að hrósa
skipulagi og allri umgjörð þess-
ara sýninga, en hvort tveggja
er Reykjavíkurborg til mikils
sóma. Til marks um ræktar-
semi yngstu kynslóðarinnar við
sögu höfuðborgarinnar má
nefna hið mikla starf grunn-
skólanema í vor vegna af-
mælisins, en sýnishom af því
mátti sjá á sjálfum Austurvelli
í gær, þar sem sérstökum
„sögugarði“ hafði verið komið
fyrir. Annars verður ekki gert
upp á milli einstakra atriða
dagskrárinnar, því hvarvetna
blasir við að vandvirkni og lif-
andi áhugi hefur setið í fyrir-
rúmi.
Á sunnudaginn afhenti
menntamálaráðherra Reykja-
víkurborg hlut ríkisins í Viðey
og eignir þess þar, Viðeýjar-
stofu og Viðeyjarkirkjú, að
gjöf. Hér hefur rausnarskapur
ráðið ferðinni og ánægjulegt
að allir flokkar og samtök í
borgarstjóm skuli hafa sam-
einast um það, að þakka þessa
gjöf með því að heija þegar
viðgerðir á þessúm sögufrægu
húsum svo þau verði hinum
nýja eiganda og þjóðinni allri
til sóma.
Afmælishátíð Reykjavíkur
var í algleymingi síðdegis í gær
og í gærkvöldi með þátttöku
tug þúsunda manna. Hátíðinni
er þó ekki lokið, því í dag verð-
ur Reykjavíkurkvikmyndin
frumsýnd í Háskólabíói og í
kvöld verður efnt til rokkhátíð-
ar á Arnarhóli, þar sem flestar
vinsælustu hljómsveitir unga
fólksins koma fram. Á morgun
verða svo jasstónleikar á Arn-
arhóli. Enginn vafi leikur á
því, að þessi hátíðarhöld skilja
eftir sig skemmtilegar minn-
ingar í hugum allra, er þeirra
nutu. En Reykjavíkurhátíðin
hefur líka minnt á, að við ís-
lendingar eigum höfuðborg
með ríkan söguleg arf, sem við
getum verið stolt af. Höfuð-
borg sem sameinar þjóðina og
veitir henni þann þrótt, sem
er forsenda sjálfstæðis hennar.
Með þeim orðum ítrekar Morg-
unblaðið afmæliskveðjur sínar
til borgarbúa og landsmanna
allra.
REYKJAVÍK 200 ÁRA
Reykjavík samein-
ingarafl hvar sem
við búum um landið
Ávarp forseta íslands, frú Vigdísar Finnbogadóttur,
á hátíðarfundi borgarstjórnar 18. ágúst
Borgarstjóri Reykjavíkur, borg-
arstjóm, góðir gestir.
Ég færi Reykjavíkurborg ein-
lægar ámaðaróskir á merkum
afmælisdegi í sögu höfuðstaðar-
ins. Fyrir hönd embættis forseta
íslands, sem aðsetur hefur á
Bessastöðum, þar sem sagan er
svo samtvinnuð sögu Reykjavíkur,
þakka ég jafnframt opinbert
heimboð með viðburðaríkri kynn-
ingardagskrá til höfuðborgarinnar
á hátíðardegi sem snertir okkur
Islendinga alla. Þá um leið get
ég ekki látið hjá líða að minnast
þess að þetta mun vera í annað
sinn í sögu lýðveldisins, sem for-
seta landsins er boðið að koma
úr nágrannasveitinni til stórrar
afmælishátíðar í Reykjavík. Herra
Ásgeir Ásgeirsson, annar forseti
lýðveldisins og frú Dóra Þórhalls-
dóttir kona hans voru opinberir
gestir borgarinnar á 175 ára af-
mælisdegi hennar árið 1961. Allar
heimildir um þann dag bera vott
um hátíðarblæ og þá rausn og
reisn, sem sæmir höfuðborg þjóð-
ar, sem lætur sér annt um afkomu
og orðstír og stefnir á hæðir í
framtíð.
Vöxtur og viðgangur höfuð-
staðar Islands, borgarinnar við
sundin, ber þess ljóslega vitni að
draumar og hugsjónir brautryðj-
enda hennar hafa í ríkum mæli
ræst, og vel það. Aldrei hefur
fennt svo í spor þeirra að þeim
hafí ekki lánast að blása arftökum
sínum anda í bijóst og metnað til
að bæta við það sem fyrir var að
byggja svo vel sem hagur hefur
leyft hverju sinni. Aldamótakyn-
slóð íslands, sem með sanni má
segja að hafi myndað homstein
þess borgarsamfélags, sem tók
að þróast á Islandi í öllum lands-
hlutum með nýrri öld, flutt úr
sveit frá iífí við landbúnað á möl
til útgerðar og verslunar við sjáv-
arsíðu, varð sjónarvottur að því
að höfuðstaðurinn breyttist úr bæ
í borg. Við lýðveldiskynslóð höfum
síðan horft á þessa borg teygja
sig í langar áttir og taka á sig
mynd stórborgar með flestu því
sem slíkar borgir hafa á boðstól-
um. Sem höfuðborg okkar er hún
sameiningarafl, því hvar sem við
búum, í kaupstað eða sveit um
landið vítt og breitt, er hún á sinn
hátt talsmaður okkar allra og seg-
ir dijúga sögu um hvemig við
höfum hafíst úr örbirgð til vel-
sældar. Hún er spegilmynd
samfélagsins, myndin af okkur
sjálfum.
Á þessum afmælisdegi votta
íslendingar allir, hvar í sveit sem
þeir eru settir, Reykjavík vináttu
sína. Þjóðin hefur af rausn afhent
höfuðborginni til umsjár og varð-
veislu hluta sinn í hinni sögufrægu
Viðey og þær þjóðargersemar sem
þar eru. Hringnum hefur verið
lokað á ný í innsta kjama land-
náms frumheijans Ingólfs Arnar-
sonar. Um aldir stóð Reykjavík á
Seltjamarnesi sem milli steins og
sleggju, milli konungsvalds á
Bessastöðum og kirkjuvalds í Við-
ey. Ábúendur í Vík á nesinu lifðu
í skugga beggja og höfðu ekki
kraft til að njóta þeirra jarðar-
gæða, sem þar virðist svo óþijót-
andi. Nú er öldin önnur. Vinarþel
streymir í senn frá eynni í Kolla-
firði og frá höfuðbólinu á nesinu
handan við Skerjaúörðinn. — En
æ sér gjöf til gjalda sögðu vitrir
menn forðum svo góð vinátta
mætti haldast milli manna. Það
er því gott til þess að vita á þess-
Á fjalli Guðs
Predikun biskups íslands, herra Péturs
Signrgeirssonar, í Dómkirkjunni 17. ágiist
í tilefni afmælis Reykjavíkur
Texti: Þér eru ljós heimsins.
Borg, sem á fjatli stendur, fær
ekki dulist. Ekki kveikja menn
heldur ljós og setja undir mæli-
ker, heldur á Ijósastiku, og þá
lýsir það öllum í húsinu. Þannig
lýsi Ijós yðar meðal mannanna,
að þeir sjái góð verk yðar og
vegsami föður yðar, sem er á
himnum. Matth. 5:14—16.
Oft má lesa orðið „borg“ á
blaðsíðum Biblíunnar. Venjulega er
átt við borgina Jerúsalem, eins og
í þessum texta fjallræðunnar. Jerú-
salem er háborg Israelsmanna. Hún
geymir sögur þeirra og guðsdýrkun,
trú á Jahve um aldaraðir.
Fyrir 7 árum átti ég þess kost
að sjá þessa margumtöluðu borg
með sín stóru gylltu hvolfþök,
rammgerðu múra, hús og tuma.
Það var hrífandi sjón að koma til
ísraels og aka veginn upp til Jerú-
salem. Sú borg er eigi síður kristn-
um mönnum kær. Þar gerðust
stærstu atburðir í lífi Krists, er
hann var þar krossfestur og uppris-
inn. Þó að talað sé um að Jerúsalem
sé uppi á fjalli, þá er naumast um
fjall að tala eftir okkar mælikvarða,
heldur hæð. En fjallið má sjá á
líkingamáli. Þannig er oft á það
minnst í Davíðssálmum. Vel hæfir
Jerúsalem, að vitnað sé þar til orð-
anna: „Réttlæti þitt sem er fjöll
guðs, dómar þinir sem reginhaf.
(Davíðs sálm. 36:7) Þannig hefur
Jerúsalem skipt sköpum í lífi kyn-
slóða og árþúsunda.
Að þessu sinni ætla ég ekki að
fjalla frekar um Jerúsalem. Nú er
það önnur borg, sem er mér nær
og gefur mér tilefni til umræðu —
út frá orðum Fjallræðunnar. Sú
borg er Reykjavík. Við hugsum til
morgundagsins, þegar 200 ára af-
mæli borgarinnar rennur upp með
morgunsólinni. Við skynjum, að
Reykjavík rís hátt. Hún er byggð á
fjalli Guðs, bjarginu, sem hefur upp
menn og þjóðir. Það var hér í Dóm-
kirkjunni, sem þjóðsöngurinn: Ó,
Guð vors lands var sungijin í fyrsta
sinn fyrir 112 árum. Mætti sá lof-
söngur minna okkur á þann guð,
sem er „hvern morgun vort ljúfasta
líf, vor leiðtogi í daganna þraut.“
Saga Reykjavíkur er tengd trúnni
frá upphafi vega. Við rekjum þá
sögu aftur fyrir kristnitöku. Við
vitum hvers sinnis Ingólfur Amar-
son var, sem fyrstur byggði bæinn
Reykjavík. Hann var trúmaður mik-
ill að sið þeirra tíma.
Eftir að Ingólfur fann öndvegis-
súlur sínar, var hann ekki í vafa
um, hvar bærinn skyldi byggður.
Það breytti engu, sem Karli þræll
tjáði honum: „Til ills fórum vér um
góð héruð, að vér skulum byggja
útnes þetta.“
Annað og meira var hér á meta-
skálum. Ingólfur leitaði æðri for-
sjónar til heilla örlögum sínum.
Þegar hann hafði byggt bæ sinn
kom hann öndvegissúlunum fyrir í
eldahúsinu, sem var staðurinn, er
allir máttu þær augum líta. Ekki
Biskup íslands, herra Pétur Sigu
Til hægri er biskupsfrúin, Sólvei
mun Ingólf né nokkurn annan hafa
grunað, að hér var „trúmaðurinn"
að velja stað fyrir höfuðborg ís-
lands, aldir alda fram í tímann.
Um súlur Ingólfs má segja hið
sama og Páll postuli sagði um alt-
ari Grikkja. Hann sagðist hafa séð,
að á það var ritað: „Ókunnugum
Guði". (Post. 17:23) Páll kvað
Aþenumenn mikla trúmenn. Á Ar-
esar-hæð boðar hann þeim Guð,
þann er skóp heiminn og allt sem
í honum er, að dagurinn sé kominn
til að taka sinnaskiptum, því að
Guð muni senda mann, er hann
hafi fyrirhugað, til að dæma heims-
byggðina með réttvísi. (Post. 17)
Þessi maður er Jesús Kristur. „Þeg-
ar fylling tímans kom, sendi Guð
son sinn“. (Gal. 4:4a)