Morgunblaðið - 24.09.1986, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. SETPEMBER 1986
Hvers vegiia
flytur fólk suður?
eftir Björn
Dagbjartsson
Því er nú mjög haldið á lofti af
framsóknarmönnum og Alþýðu-
bandalagsfólki að það sé óbúandi á
íslandi utan Reykjavíkursvæðisins.
Helstu ráð sem þessir menn sjá eru
að það þurfi meira opinbert fé til
að steypa upp hús úti á landi t.d.
fyrir skóla og heilsugæslu, aðra
atvinnustarfsemi svo og íbúðir. Auk
þess eigi að taka einhveijar opin-
berar þjónustustofnanir og dreifa
með valdi um landið. Þetta vilja
framsóknarmenn sem lengst af
hafa stjórnað „byggðaráðuneytun-
um“ í 15 ár gera að sínu kosninga-
máli!
Það hefur komið fram í fyrri
greinum um þetta efni og skal hér
ítrekað að þetta eru fyrirfram von-
lausar aðferðir til að stöðva flutning
fólks frá afskekktari héruðum í
þéttbýlið. Barátta með þessum
vopnum er dæmd til að tapast eins
og dæmin sanna.
Margir nýir og fullkomnir skólar
standa nú hálftómir. Læknar og
hjúkrunarfólk fæst ekki alltaf þó
að lúxusíbúðir og góð starfsaðstaða
sé i boði. Ptjónastofur gefast upp
á rekstri þó að þær séu í nýju og
næstum fríu húsnæði. Glæsileg
íbúðarhús til sjávar og sveita eru
næstum því verðlaus af því að eng-
inn er kaupandinn.
Það mistókst um árið að flytja
Skógrækt ríkisins þangað sem
skógurinn er og nýi skógræktar-
stjórinn átti þá heima. Það var fellt
með atkvæðum landsbyggðarþing-
manna að flytja Byggðastofnun til
Akureyrar.
Vinnustaðurinn
Reykjavík
Allir heilvita menn hljóta að sjá
að það er heimskulegt að nota þessi
baráttumál, sem mistekist hafa all-
an framsóknaráratuginn, til að
reyjia að breyta byggðaþróuninni.
Eg held því fram að hvorki hinar
svokölluðu félagslegu aðstæður né
heldur menningar- og skemmtanalíf
höfuðborgarsvæðisins valdi því
fyrst og fremst að fólk flyst þang-
að. Eg held að það séu tylliástæður
svo sem eins og að fólk þurfi að
flytja vegna skólagöngu bama.
Engan þekki ég a.m.k. sem flutt
hefur til útlanda til að gæta barna
sinna í námi, og_ ætti það þó að
vera meiri þörf. Eg álít að frum-
skilyrði þess að fólk setjist að á
höfuðborgarsvæðinu sé að næg
og góð atvinna (tekjumöguleik-
ar) er þar yfirleitt í boði. Allar
tylliástæður munu léttvægar ef
atvinnuskilyrðin eru ekki upp-
fyllt. Að sjálfsögðu vil ég ekki gera
lítið úr því að til sé fólk sem þarf
að leita sér eða sínum lækninga eða
sérfræðiaðstoðar um lengri eða
skemmri tíma en þau tilfelli valda
ekki byggðaröskun. Það er vinnu-
staðurinn Reykjavík sem ræður
úrslitum.
Nú er það staðreynd að það er
yfirleitt næg atvinna úti á landi.
Það sárvantar vinnuafl víðast hvar,
sums staðar tímabundið, sums stað-
ar allan ársins hring. Það kom
nýlega fram að hver atvinnuleysingi
á íslandi ætti að jafnaði kost á þrem
störfum á landsvísu og ársgrund-
velli. En auglýsingar blaðanna bera
það með sér að fjölbreytni starfanna
sem í boði eru er mest „fýrir sunn-
an“, launin eru síst lakari þar og
sögusagnir um yfirboð, gylla fyrir
fólki tekjumöguleikana.
Stærsti vinnuveit-
andinn: Ríkið
Það sést líka á auglýsingum að
hjá opinberum stofnunum eru stöð-
ugt mörg störf laus. Þrátt fyrir
sífellt harðnandi samkeppni og
þrátt fyrir lægri launataxta hjá hinu
opinbera virðist alltaf takast að
manna þessar stöður. Það er ekk-
ert leyndarmál lengur að flestar
ef ekki allar opinberar stofnanir
yfirborga fólk, að vísu mismun-
andi mikið, sumar nokkra út-
valda, sumar allt starfsliðið með
ómældri yfirvinnu, lestrartím-
um, bílastyrkjum, helgarútköll-
um, bakvöktum o.s.frv.
Þessi þróun skapar fleiri alvarleg
Björn Dagbjartsson
„Ég- held því fram að
hvorki hinar svokölluðu
félagslegu aðstæður né
heldur menningar- og
skemmtanalíf höfuð-
borgarsvæðisins valdi
því fyrst og fremst að
fólk flyst þangað. Ég
held að það séu tylli-
ástæður svo sem eins
og að fólk þurfi að
flytja vegna skóla-
göngu barna.“
vandamál en byggðaröskunina.
Hún skapar þenslu á vinnumarkaði
og verðbólguhættu. Hún veldur
halla á ríkissjóði og eykur skatt-
heimtu. Hún veldur úlfúð á vinnu-
stöðum og milli vinnustaða með því
að enginn trúir öðrum varðandi
kaup og kjör.
Sífelld fjölgun opinberra starfs-
manna magnar vandann enn. Ríkið
verður að hætta rekstri ýmissa
þeirra fyrirtækja og stofnana sem
það er nú með á sínum snærum því
að alltaf bætist eitthvað nýtt við.
Því er ríkið að reka ferðaskrifstofu,
innflutnings- og heildverslun, arki-
tektastofu, útgerð vöruflutninga-
skipa? Af hveiju eru Fiskifélag
Islands og Búnaðarfélag íslands
ríkisfyrirtæki en ekki Félag
íslenskra iðnrekenda? Hvers vegna
kaupir ríkið verkfræðiþjónustu og
rekstrarráðgjöf af einkafyrirtækj-
um en rekur svo ráðgjafa- og
verkfræðistofur fyrir atvinnuvegina
og kallar rannsóknastofnanir? Það
mætti spyija margra fleiri spum-
inga og benda á ríkisrekstur, sem
betur væri kominn á aðrar hendur.
Byggðamál númer
eitt nú er fækkun
ríkisstarf smanna
í Reykjavík
Því skal hér hiklaust haldið fram
að starfsmönnum mætti fækka um
hundruð ef ekki þúsund vegna ríkis-
rekstrar sem hyrfi án þess að
þjóðfélagið eða þegnarnir biðu hið
minnsta tjón af. Það er auðvitað
ljóst að margir „þrándar eru í götu“
þess að draga úr ríkisrekstri.
Starfsmenn vilja sjaldnast hverfa
af ríkisjötunni þó svo að kaupið sé
lágt þar, eða er það? Þeir sem not-
ið hafa niðurgreiddrar ríkisþjón-
ustu, t.d. atvinnufyrirtæki eða
skattgreiðendur, og hæst formæla
ríkisbákninu, rísa öndverðir ef
minnka á ríkisþjónustu við þá sjálfa.
Verst er það þó þegar stjómvöld
og ráðherrar vilja ríghalda í ríkis-
fyrirtækin af einhveijum undarleg-
um ástæðum. Dæmi um þessa
„þránda" verða rakin síðar.
Höfundur er þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins fyrir Norður-
landskjördæmi eystra.
Hvers vegna er kaþólska kirkjan
ekki aðili að Alkirkjuráðinu?
— eftir Jan Habets
Ef til vill kunna ýmsir að undr-
ast það að kaþólska kirkjan sé ekki
aðili að Alkirkjuráði. Þess vegna
getur verið gagnlegt að reyna að
svara því. Þegar ég geri það, er ég
ekki að tjá opinbera skoðun kirkj-
unnar, heldur einkaskoðun mína,
enda styðst ég ekki við nein skjöl
og hef ekki framkvæmt neinar sér-
stakar rannsóknir á þessu máli. Ég
held að ástæðumar séu tvær, önnur
guðfræðileg og hin tæknileg.
Guðfræðileg ástæðan er sú að
kaþólska kirkjan lýtur einni yfir-
stjóm. Jesús fékk postulunum, og
þó einkum Pétri, sem grundvelli
kirkju sinnar, það hlutverk að skíra
og kenna og hann hét því að hann
mundi vera með þeim allt til enda
veraldar (Matt. 28, 20).
Postulamir hlutu auðvitað að
deyja og þess vegna hlýtur Jesús
„Ef kaþólska kirkjan,
sem hefur yfir 800
milljónir meðlima, ætti
að taka lýðræðislegan
þátt í Alkirkjuráði, ætti
hún að hafa tvöfalt
fleiri fulltrúa en hinar
kirkjurnar 303 ...“
að hafa átt við það hann mundi
einnig verða með eftirkomendum
þeirra. Suma þeira höfðu postulam-
ir þegar valið, svo sem þá Títus og
Tímóteus. Og hvers konar vald áttu
þeir að hafa á hendi? Jesús útskýr-
ir það, t.d. segir hann að sá sem
vilji verða fyrstur, eigi að gerast
þjón hinna, og síðan þvoði hann
fætur postulanna. Þetta merkir
ekki að þeir hafi ekki rétt og skyldu
til að kenna rétta trú og hafi til
þess fullt vald. Jesús sagði: „Sá sem
á yður hlýðir, hlýðir á mig og sá
sem yður hafnar, hafnar mér“ (Lúk.
10, 16). Pétur neytir valds síns á
fyrsta kirkjuþinginu í Jerúsalem til
að kveða upp úrskurð í mikilvægu
máli: Hvort umskera þurfí heiðna
menn sem tekið hafi kristna trú.
Páll postuli leggur einnig áherslu á
vald sitt (Gal. 1, 8—9).
Heilagur Ágústínus viðurkenndi
einnig þetta vald kaþólsku kirkj-
unnar: „Ég mundi ekki fallast á
áreiðanleika Biblíunnar ef kirkjan
mælti ekki þannig fyrir." Við getum
áfram tekið sömu afstöðu og sagt
að kaþólska kirkjan haldi því fram
að hún sé eina kirkjan sem Jesús
Kristur hafi stofnað beint. Við vit-
um að orþodoxa kirkjan og kaþ-
ólska kirkjan voru fyrst ein og sama
kirkjan og kaþólska kirkjan viður-
kennir hina sem systurkirkju sína
og milli þeirra ríkir réttur til gagn-
kvæmrar bergingar (orþodoxir og
kaþólskir mega ganga til altaris
hveijir hjá öðrum).
Margar þær kirkjur sem að Al-
kirkjuráði standa hafa ekkert
kennsluvald. Þess vegna segir W.A.
Visser’t Hooft í tímaritinu „The
Ecumenical Review" (apríl 1986,
bls. 187): „Kirkjufélög sem eru á
viðræðustigi við rómversk-kaþólsku
kirkjuna og hvort við annað, verða
því að ákveða, hvernig eigi að þróa
hugmynd um kennsluvald sem geri
þeim fært að taka skýrt fram,
hvetju þau trúi nú á dögum." Al-
kirkjuráðið viðurkennir að það hafi
ekki fengið neitt kennsluvald frá
neinum. Það er mannleg, lýðræðis-
leg samtök sem miða að því að
styðja kristnar kirkjur til að öðlast
þá einingu sem Jesús vill að ríki
(Jóh. 17, 11, 20-22).
Hin ástæðan er tæknilegs eðlis.
Alkirkjuráðið er lýðræðislega skip-
að, að svo miklu leyti sem ég skil
það rétt. Þar eru ekki jafnir á met-
unum, t.d. 70 milljónir lúterskra
(Lutheran World 1977) og einhver
smákirkjan með 25.000 meðlimi.
Ef kaþólska kirkjan, sem hefur yfir
800 milljónir meðlima, ætti að taka
lýðræðislegan þátt í Alkirkjuráði,
ætti hún að hafa tvöfalt fleiri fulí-
trúa en hinar kirkjurnar 303 (1982)
sem standa að Alkirkjuráði og hafa
aðeins 400 milljónir samanlagt. Mér
virðist slík stærðarhlutföll vera
tæknilega óaðgengileg fyrir Al-
kirkjuráð.
Engu að síður hefur kaþólska
kirkjan samvinnu við 12 guðfræð-
inga í Trúar- og skipulagsmála-
nefnd Alkirkjuráðs og tekur auk
þess eins mikinn þátt og hún getur
í öllum öðrum skipulagsþáttum Al-
kirkjuráðs, án þess að vera opinber
aðili að því, eins og ég hef reynt
að útskýra. Við skulum vona að
próf. dr. Einar Sigurbjömsson, sem
nú er meðlimur Alkirkjuráðs, geti
gert sem mest fyrir einingu kirkn-
anna.
Höfundur er kaþólskur prestur t
Stykkishólmi.
.yeriu & föstu we/'öGIIESIÆIEE'’
Thorsmans «

Naalatappinn frá Thorsmans meft skrúfu-
hausnum er notaður vi6 ísetmngu a
hurðum og þegar festa skal hillum og
milliveggjagrindum.
Thorsmans vörur til festingar fást í sérverslunum ásamt leiðbeiningarbæklingi.