Morgunblaðið - 24.09.1986, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. SETPEMBER 1986
Kristín Halldórs-
dóttir - Minning
Fædd 23. mars 1955
Dáin 13. september 1986
< Vegir Guðs eru órannsakanlegir
og örlög manna óútreiknanleg.
Stundum er dauðinn svo nærri en
þó svo fjarri, svo er hann einnig
svo óraijarri í hugum okkar þegar
hann heggur þar sem síst skyldi.
Það var lífið og framtíðin sem blasti
við Kristínu, og ekki síst nú á þess-
um tímamótum þegar mikil barátta
var að baki og stórir sigrar unnir.
Sigrar sem einu sinni enn sönnuðu
mátt andans yfír efninu. Sigrar sem
fengu marga til að líta í eigin barm
á ýmsan hátt og jafnvel að skamm-
ast sín fyrir að standa sig ekki
betur.
A yndislegu sólbjörtu sumar-
kvöldi hittum við Guðleif hana er
hún geislandi af lífsgleði var að
koma af fundi. Ýmislegt stóð til og
nóg að gera. Stúdentspróf að baki
og hún búin að skrá sig í Háskól-
ann. Einnig átti hún fyrir höndum
að fara utan fyrir hönd skjólstæð-
inga sinna í Sjálfsbjörg. Fleiri
tímamót voru framundan, hún hafði
frétt þetta sama kvöld að henni
hefði verið úthlutuð íbúð í Sjálfs-
bjargarhúsinu. Hana hlakkaði til
að takast á við þessi nýju viðfangs-
efni og standa á eigin fótum í lífinu.
Með miskunnarlausri sjálfsgagn-
rýni og hæfileikum til að gera grín
af sjálfri sér á svo skemmtilegan
hátt heillaði hún okkur skólasystk-
ini og kennara. Um leið var tilvera
hennar oft prófsteinn á þroska og
viðsýni samferðafólks. Ýmis atriði
urðu á vegi hennar sem sönnuðu
hve afstætt hugtak fötlun er í raun
og veru. Við sem þykjumst búa
yfir heilbrigðum likama og sál reyn-
umst oft vera haldin fötlun af öðru
tagi, sú fötlun er oft mesta hindrun-
in i vegi fatlaðra til sjálfsbjargar.
Oft mátti Kristín beijast við „vind-
myllur" af því tagi og sigramir á
þeim vígstöðvum fannst mér mjög
lærdómsríkir fyrir okkur sem þykj-
umst ófötluð. Hún var seig, uppgjöf
var ekki til i hennar orðabók, allra
síst þegar slqölstæðingar hennar
áttu í hlut.
Hún hafði skráð sig í félagsfræði
í Háskólanum og menntun sína
ætlaði hún að helga skjólstæðing-
unum í hópi fatlaðra. En úr því
verður ekki. Hún innritast annars
staðar og við verðum að reyna að
trúa að með því verði einhver til-
gangur og að hún fái þar að beita
áhrifum sínum til framþróunar fyr-
ir þá andlegu hugarfarsbreytingu
sem hún sá nauðsyn á fyrir sam-
skipti fólks hér á jörð, svo ytri
aðstæður skipti fólk ekki eins í
deildir og nú er.
Það er lærdómsríkt fyrir okkur
sem eigum að kallast ófótluð að
kynnast og sitja á skólabekk með
þeim sem af einhveijum ástæðum
verða að lifa við að vera án eins
eða annars skilningarvits eða eru
hreyfihömluð. Þeir sem annaðhvort
ekki heyra, sjá eða geta hreyft sig
eins og flestir þurfa óhjákvæmilega
að leggja á ýmsan hátt harðar að
sér við nám, og því finnst okkur
afrekið vera meira. En það er
kannski okkar fötlun að sýnast svo.
Kristín verður okkur ógleyman-
leg sem kynntumst henni þó svo
tíminn hafi verið stuttur mældur á
nútíma mælikvarða. Sjálfsvorkunn
átti hún ekki til, það var eitt það
skemmtilega við hana. Og þegar
hún vegna fötlunar sinnar þurfti á
hjálp að halda sagði hún til dæmis:
Hver á eftir að gera góðverk dags-
ins? með bros á vör. Svo allir voru
boðnir og búnir að ná í kaffið og
gera önnur smáviðvik fyrir hana.
Þannig munum við hana og hún
mun lifa þannig með okkur sem ein
af ógleymanlegu hversdagshetjun-
um sem gefa lífinu lit og baráttunni
tilgang. A sinn hátt var hún braut-
ryðjandi fyrir auknum þroska og
skilningi á eðli fötlunar. Það and-
lega heilbrigði sem bjó í fötluðum
líkama hennar er ljós á vegi fram-
tíðarinnar fyrir baráttu fatlaðra á
leið til sjálfshjálpar og von um auk-
inn skilning hinna „ófötluðu".
Það andlega heilbrigði var áreið-
anlega samansett sem tillegg
skaparans til þessa einstaklings og
hefur hlotið drjúgan stuðning og
næringu frá ástríkum foreldrum
sem studdu hana í því sem hún tók
sér fyrir hendur.
Einhvem veginn finnst mér að
þeim muni meiri sem baráttan með
og fyrir bömunum sé meiri að þeim
mun meira verði tómarúmið þegar
slíkur einstaklingur hverfur af sjón-
arsviðinu, með fullri virðingu fyrir
öllum öðmm. Þess vegna veit ég
að þeim hefur verið farið eins og
fleimm við að fá þessa hörmulegu
frétt. Að vilja ekki trúa þessu, sitja
sem frosin, lömuð. Hin undarlegu
atvik em svo fljót að gerast, og
geta í einu snarhasti kippt öllum
okkar framtíðarvonum í burtu á
einu andartaki.
Enginn veit hvað morgundagur-
inn hefur í skauti sínu, en lífið
heldur áfram. Sorgin verður að
hafa sinn gang og gleðin sinn. Þeim
mun dýpri sorg sem við kynnumst
þeim mun hæfari eigum við að vera
til að meðtaka hina dýpstu gleði.
En til að ganga í gegn um slíka
sorg veit ég ekki um neitt betra en
Guðs hjálp, og vona að hún geti
með tímanum sefað sársaukann af
svo miklum missi sem fráfall
Kristínar er fjölskyldu, vinum, ætt-
ingjum og skjólstæðingum.
Matthíldur Björnsdóttir
Það kom yfir mig eins og reiðar-
slag að hún Stína Haildórs væri
dáin. Þegar hún kom í heimsókn
til mín í júlílok blasti framtíðin björt
við henni. í vor lauk hún stúdents-
prófi frá öldungadeild Menntaskól-
ans við Hamrahlíð, og talaði um
það hvað allt væri loksins farið að
ganga sér í hag. Nú væri hún kom-
in með „gáfnamerkið" á höfuðið,
sem veitti henni aðgang að sál-
fræðinámi í Háskólanum. Það
hugðist hún he§a nú í haust. Þá
var það ekki síður merkur áfangi
og tilhlökkunarefni, að hún ætlaði
að fara að búa ein út af fyrir sig.
Þegar við Stína hittumst síðast var
hún stödd í Osló. Þar hafði hún
setið norræna ráðstefnu um tján-
ingarmöguleika fólks sem átti við
svipaða fötlun að stríða og hún sjálf.
Fyrir íjórtán árum, þegar Stína
var sautján ára, vorum við herberg-
isfélagar á Reykjalundi í nokkrar
vikur. Síðan höfum við haldið sam-
bandi. Ég hef alltaf dáðst að því
hvað hún hefur verið dugleg að sigr-
ast á þeim erfiðleikum sem fylgja
svo mikilli fötlun. Stína var sterkur
persónuleiki og góðum gáfum
gædd, þótt við fyrstu sýn hafi fólk
kannski ekki alltaf áttað sig á hvað
inni fyrir bjó. Þrátt fyrir málhömlun
var hún gædd ríkum frásagnar-
hæfíleikum, hafði gott vald á
íslensku máli og sagði skemmtilega
frá. Þar kom líka til greind hennar
og næmi á fólk og umhverfi, gott
skopskyn og hæfíleiki til að lifa við
þær aðstæður sem forlögin höfðu
búið henni, án þess að láta hugfall-
ast eða gefast upp við að þroska
andann.
Stína var félagslynd og tók virk-
an þátt í starfi Sjálfsbjargar, æfði
borðtennis hjá Iþróttafélagi fatl-
aðra, og náði bærilegum árangri í
þeirri íþrótt. Hún hafði gaman af
að vera í góðum hópi, þar sem kunn-
ingjar komu saman; alltaf hafði hún
eitthvað jákvætt til mála að leggja.
Hún var fordómalaus gagnvart
lífsháttum sem annað fólk tamdi
sér, þótt lífstíll hennar og reglusemi
væri alla tíð í samræmi við heil-
brigðan hugsunarhátt hennar
sjálfrar. Kjör og hagsmunir fatlaðs
fólks á Islandi voru hennar hjartans
mál, og hún hafði mikinn hug á að
afla sér menntunar sem gæti komið
að gagni til að bæta hag fatlaðra
og auka skilning á kjörum þeirra.
Það var í ágústlok að ég hitti
þær Stínu og Auði systu hennar í
Osló. Þar áttum við Ingibjörg með
þeim yndislega kvöldstund. Okkur
óraði ekki fyrir að tíminn væri að
renna út; að þær áætlanir sem Stína
gerði um framtíðina gætu aldrei
orðið að veruleika. Ævi hennar
varð að sönnu ekki löng, en allir
sem kynntust henni hafa í hjarta
sínu orðið ríkari en ella. Þrátt fyrir
þær takmarkanir sem henni voru
lagðar á herðar hafði hún meira
að miðla öðrum en margur ófatlað-
ur, sem ekki hefur hugmynd um í
hveiju hinar sönnu gjafir lífsins eru
fólgnar.
Foreldrum Stínu, Auði systur
hennar og öðrum aðstandendum
sendi ég mínar innilegustu samúð-
arkveðjur, þótt fátækleg orð segi
lítið um þann mikla missi sem þau
hafa orðið fyrir.
Brynja Arthúrsdóttir
Kristín er dáin. Við eigum erfítt
með að trúa því að hún, þessi þraut-
seiga og kjarkmikla kona sé fallin
í valinn á svo sviplegan hátt.
Við kynntumst Kristínu, þegar
hún gerðist nemandi okkar fyrir
nokkrum árum. Við dáðumst af
dugnaði hennar og þrótti. Hún hafði
sett sér takmark, sem var stúdents-
próf. Að þessu takmarki vann hún
þangað til því var náð, þrátt fyrir
líkamlega fötlun sem háði raun-
verulegri getu hennar.
Kristín sá oft hlutina frá öðrum
hliðum en maður á að venjast. Þess
vegna var mjög gaman og þrosk-
andi að spjalia við hana. Kímni-
gafan var aldrei langt undan.
Með þessum fáu línum viljum við
kveðja Kristínu. Hún hefur sýnt
okkur, sem eftir lifum, hversu langt
mannsandinn nær, þegar kjarkur,
þrautsegja og jákvætt hugarfar
ráða ferðinni.
Við viljum votta fjölskyldu
Kristínar okkar dýpstu samúð í
þeirra miklu sorg.
Minningin um Kristínu lifir hjá
okkur öllum sem kynntumst henni.
Dóra Páls og Svanhvít, kenn-
arar við Heyrnleysingjaskól-
ann.
„Leyfðu Guði að græða sárin
glæða von í þinni sál.
Orva löngun auka viljann,
auðga hjartans trúarbál.
(Höf. óþekktur)
Okkur setti hljóð er við heyrðum
að æskuvinkona okkar Kristín væri
dáin. Við viljum í örfáum orðum
minnast hinnar látnu. Kristín Hall-
dórsdóttir fæddist í Reykjavík 23.
mars 1955. Hún var dóttir hjónanna
Halldórs Geirs Halldórssonar og
Guðrúnar Thorlacius.
Okkar fyrstu kynni af Kristínu
voru á sumardvalarheimilinu
Reykjad. er við vorum þar í sumar-
dvöl hjá Styrktarfélagi lamaðra og
fatlaðra. Hún var vinur vina sinna
og ekki gat hún skilið neinn útund-
an.
Lífsgleði fylgdi henni hvert sem
hún fór og ætíð var hún reiðubúin
að hjálpa ef á þurfti að halda.
Kristín var mjög vel gefin og nýtti
sér hæfileika sína til hins ýtrasta,
þrátt fyrir fötlun sína. Eina systir
átti Kristín, Auði, er bar hag systur
sinnar mjög fyrir bijósti, studdi
hana og hvatti með ráðum og dáð,
ásamt ástríkum foreldrum. Kristín
lauk stúdentsprófi nú í vor með
miklum sóma og þar sýndi hún
hvað í henni bjó, bæði sér og öðrum
til fyrirmyndar.
Elsku Auður, Jenni, Halldór og
Guðrún, við viljum með þessum
orðum kveðja kæra vinkonu og biðj-
um algóðan Guð að gefa ykkur
styrk í ykkar miklu sorg. Við þökk-
um af alhug allan þann skilning,
vináttu og hlýju sem þið hafið sýnt
okkur í gegnum árin.
„Því svo elskaði Guð heiminn að hann gaf
son sinn eingetinn, til þess að hver sem á
hann trúir glatist ekki, heldur hafi eilíft líf.“
Jóh. 3.16
Guðbjörg Halla Björns-
dóttir, Marteinn Jónsson,
Ingveldur Einarsdóttir,
Þórhalla Guðmundsdóttir,
Sigurður Ó. Guðmundsson
og Kristinn Guðmundsson.
Hún Kristín er dáin!
Ég vissi ekki hvaðan á mig stóð
veðrið er ég heyrði þessa fregn.
Hún Kristín? Áttuð þið von á þessu?
Hvað kom fyrir? Það var erfitt að
meðtaka þetta. Hún var rétt að
byija lífið.
Leiðir okkar lágu saman fyrir
um 5 árum. Hún var nemandi. Ég
var kennari.
Þess síðustu daga hafa minning-
ar fyllt hugann. Það eru ótal myndir
'sem birtast í hugskotinu. Allt frá
fyrsta verklega tímanum þar sem
Kristín sat úti í homi. Hún átti
erfitt með að tjá sig. Aðrir nemend-
ur voru byijaðir að vinna. Hún var
ekki viss um að hún gæti verið
með. „Ég get ekki ýtt á takka...“,
„Ég get ekki...“. Ég var heldur
ekki viss.
En hún gat. Ekki aðeins verið
með. Ekki aðeins horft á. Hún lagði
sitt að mörkum. Ekki síður en aðr-
ir nemendur.
Árin í öldungadeildinni voru lær-
dómsrík. Þeir voru margir þröskuld-
amir á leiðinni. Hún þurfti að
sigrast á ýmsu. Ekki síst sjálfri
sér. Fötlun sinni. Hún var oft í
vafa. „Ætti ég?“ „Er þessi áfangi
eitthvað fyrir mig?“ „Heldurðu að
ég geti... ?“ Hún gatl!
Hún var ólík þessari Kristínu sú
sem brautskráðist sem stúdent í
vor. Hún hafði náð mikilvægum
áfanga. Hún gat!! Hún var ánægð.
Hún var hrærð. Hún var spennt.
„Hvað á ég að gera næst? ... ?
Það vom fleiri ánægðir og hrærð-
ir í vor. Við sem höfðum fylgst
með. Nemendur og kennarar. Hún
hafði unnið kraftaverk.
Nú var lífíð rétt að byija. Fram-
tíðin óráðin. Breyttar forsendur.
Ný vandamál sem þurfti að leysa.
Nýir þröskuldar í augsýn. Jafnvel
enn hærri en fyrr. Hún var bjart-
sýn. Hún var áræðin. Hún hafði
þor. Lífið var rétt að byija.
Hún Kristín var ekki aðeins frá-
bær námsmaður, hún er eftirminni-
leg persóna. Hún hafði góða
kímnigáfu. Hún var þijósk og kapp-
söm. Hún var . .. ! Það var gaman
að kynnast henni. Ég þakka af al-
hug.
Guðrún, Halldór, Auður, Jens.
Ég votta ykkur mína dýpstu samúð.
Jón Friðrik Sigurðsson
Síminn hringir, það berast sorg-
arfréttir, hún Kristín Halldórsdóttir
er dáin. Ég þagna, hugsa ekki
neitt, síðan koma minningamar upp
í hugann.
Kristín var ein af þeim manneskj-
um sem ég hef kynnst á lífsleiðinni
sem ég gleymi ekki. Þess vegna
langar mig að minnast hennar með
nokkrum orðum.
Kristín ólst upp í Fossvoginum
hjá foreldrum sínum þeim Guðrúnu
Önnu Thorlacius og Halldóri Geir
Halldórssyni og systur sinni Auði
Friðgerði.
Ég kynntist Kristínu fyrst fyrir
ellefu árum. Ég fór sem hjálpar-
maður hennar á Rauða kross-mót,
sem haldið var í Svíþjóð, fyrir fötluð
og ófötluð ungmenni. Á þessu móti
voru 70 þátttakendur frá sjö lönd-
um. Við vomm fjögur frá íslandi.
Kynni okkar Kristínar urðu náin
þennan tíma því að hluta af tímabil-
inu bjuggum við tvær saman á
einkaheimili. Þar kynntist ég glað-
værð hennar og þessu hressilega
viðmóti sem fylgdi henni ávallt.
Eftir þetta hafa leiðir okkar
Kristínar legið meira og minna sam-
an.
Kristín var virkur baráttufélagi
í Sjálfsbjörg, félagi fatlaðra. Þar
áttum við sem sameiginlegt áhuga-
mál bættan hag fatlaðra í þessu
samfélagi.
Kristín vann ötullega að æsku-
lýðsmálum. Hún var í æskulýðs-
nefnd Sjálfsbjargar og vann meðal
annars að námstefnu um atvinnu-
mál ungs fatlaðs fólks. Námstefnan
bar yfirskriftina Atvinnu — ekki
forsjá.
Mér finnst að yfírskriftin hafi
verið í anda Kristínar. Hún lærði
að lifa með fötlun sinni. Hún gerði
það besta sem hún gat gert til þess
að draga úr áhrifum hennar á dag-
legt líf sitt, með því einmitt að
mennta sig. Hún gerði sér fulla
grein fyrir því, að til þess að fatlað-
ir geti barist á jafnréttisgrundvelli
við ófatlaða í harðri samkeppni á
vinnumarkaðinum yrði þeir að hafa
menntun.
Hún sagi eitt sinn við mig þegar
við ræddum þessi mál: „Ég fæ aldr-
ei vinnu nema ég mennti mig.“
Hún sýndi mikið áræði er hún
hóf nám í öldungadeild Menntaskól-
ans við Hamrahlíð. Með mikilli elju
lauk hún stúdentsprófi þaðan nú
síðastliðið vor.
Kristín heimsótti mig skömmu
eftir útskriftina. Við töluðum lengi
saman, um reynslu hennar sem fatl-
aðrar manneskju í skólakerfinu.
Þetta var hörð barátta en endaði
vel. Kristín var alsæl að vera búin
að ná þessum mikla áfanga.
Við töluðum einnig um framtíð-
ina, hún virtist björt. Kristín átti
sér þann framtíðardraum að hefja
nám í sálarfræði við Háskóla Is-
lands nú í haust. Við ætluðum að
leggja okkar af mörkum til að efla
áhuga ungs fatlaðs fólks á að
mennta sig eins og kostur er. Einn-
ig að vinna saman að jafnréttismál-
um fatlaðra almennt.
En það fer margt öðruvísi en
ætlað er. Það er undarleg tilfínning
að eiga þess ekki lengur kost að
hitta þessa glaðværu baráttukonu,
sem fór allt sem hún ætlaði sér.
Enda sagði hún eitt sinn: „Vilji er
allt sem þarf.“
Nú haustar á heiðum
og húmar í skóg.
Hver söngfúgl í dalnum
til sóllanda fló.
En ein sit ég eftir
um andvökunótt
og harma það að sumarið
er horfið svona fljótt.
(Tómas Guðmundsson)
Ég er þakklát fyrir að hafa
kynnst Kristínu og þakka henni þær
góðu stundir sem við áttum saman.
Megi guð styrkja foreldra hennar
og aðra ættingja og vini.
Blessuð sé minning hennar.
Kristín Jónsdóttir
Til moldar oss vígði hið mikla vald,
hvert mannslíf, sem jörðin elur.
Sem hafsjór, er rís með fald við fald,
þau falla, en guð þau telur;
því heiðloftið sjálft er huliðstjald,
sem hæðanna dýrð oss felur.
Af eilífðar ljösi bjarma ber,
sem brautina þungu greiðir.
Vort líf, sem svo stutt og stopult er,
það stefnir á æðri Ieiðir.
Og upphiminn fegri en augað sér
mót öllum oss faðminn breiðir.
(Ljóð Einar Ben.)
Fyrir röskum þremur árum
kynntist ég Kristínu, glaðri og kátri
fatlaðri stúlku, sem stundaði nám
í Menntaskólanum við Hamrahlíð.
Okkar kynni voru til að byija með
bundin við skólann, þar sem við
sátum á milli tíma og töluðum sam-
an.
En tæpu ári síðar flutti ég svo í
nágrenni við hana við Fossvogsveg
þar sem hún bjó hjá foreldrum
sínum. Á skömmum tíma varð okk-
ur vel til vina og þakka ég það nú
að hafa verið þess aðnjótandi að
kynnast henni, stúlku sem geislaði
af lífskrafti og áhuga fyrir öllu sem
umhverfís hana var. Kraftur og
þrautseigja var það sem einkenndi
hana og hennar skemmtilega við-
horf til lífsins, sem átti sinn stóra
þátt í lífsgleði hennar. Aldrei man
ég eftir að hafa séð hana niður-