Morgunblaðið - 05.02.1987, Síða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. FEBRÚAR 1987
Erfiðasta spor kristindómsins
Þegar hin kristna lífsskoðun náði
tökum hér á Norðurlöndum var
hefndin heilög skylda. Þá varð að
ganga jafnvel út í opinn dauðann til
þess að hefna fyrir sig, ættingja sína
og vini, ef heiður þeirra virtist
krenktur eða þeim gjört rangt til.
Sama gilti um eigin móðganir og
lítilsvirðingu. Alls skyldi hefnt og
þannig hreinsað til, og var talið
drengilegt.
En frá mannlegu sjónarmiði séð
var þetta ekki mjög erfitt, þótt það
gæti verið svo.
Hefnd er að eðli til sæt, eins þótt
fara þurfi um hálfan eða allan heim-
inn til að hefna sín.
Blóðhefnd var bókstaflega í blóð
runnin um þúsundir ára hjá mann-
kyni jarðar, hundruð ættliða frá því
mannsvitund vaknaði til mats á eigin
hag, áliti og sjálfsvirðingu.
Það er því vart hugsanleg meiri
bylting í hugsunarhætti, þjóðháttum
og menningu en boð kristins dóms
um skilyrðislausa fyrirgefningu, þar
sem hefndarhugur mátti hvergi
nærri koma, hvað þá hefnd í fram-
kvæmd.
„Elskið óvini yðar“, var eitt fyrsta
og æðsta boð Jesú, meistarans mikla
frá Nazaret. Það er að segja: Komið
fram við óvini, sem vinir væru. Og
hann bætti við:
„Biðjið fyrir þeim, sem ofsækja
ykkur." Og hann sagði meira:
„Slái einhver þig á hægri vanga,
þá snúðu einnig hinum vinstri að
honum. Þú skalt ekki rísa gegn mein-
gjörðamanninum."
Þetta voru erfíðar lífsreglur. Erfið-
ustu spor æðstu hugsjónastefnu
heims, kristninnar. Enda má segja,
að enn sé mannkynið stutt komið á
þessum vegum. Ennþá fáum við öll
að læra, ekki utan að í orðum, því
það er lítils virði, heldur í verki og
sannleika hveija stund alla okkar
ævidaga. Sumum finnst þetta líka
fjarstæða, jafnvel hræðileg heimska.
Þannig verði hið góða einskisvirt og
vonzkan sett á valdastól. En samt
getur enginn sannað þessi mótmæli,
þar eð slík tilraun með fullkomna
fyrirgefningu og bróðurhug hefur
ekki ennþá verið framkvæmd til
hlítar. Það er heldur ekki þar með
sagt, að við eigum að slá undan fyr-
ir hinu illa, sem við erum beitt.
Páll postuli, sem flestum öðrum
fremur skildi Jesú, boðskap hans og
hugsjónir, segir:
„Lát ekki hið illa yfirbuga þig,
heldur sigra þú hið illa með góðu.“
Þama er leiðin skýrt afmörkuð.
Þama er leiðin skýrt afmörkuð.
Og þeir tiltölulega fáu einstaklingar
og enn færri samfélög eða þjóðir, sem
hafa prófað þessa æðstu og erfiðu
aðferð kristins dóms í framkvæmd
hafa svo sannarlega ekki tapað á
því, hvorki efnislega né menningar-
lega.
Það mætti vafalaust sanna þetta
með sögulegum staðreyndum. En til
þess þyrfti heilar bækur. Spyija
mætti: Var það ekki þrátt fyrir allt
vorblær þessarar hugsjónar kærleik-
ans, þessi hækkandi vorsól bræðra-
lagsins, sem sigraði að vissu leyti
rómverska ríkið, sem áður var eitt
sterkasta og voldugasta veldi hem-
aðar og hefnda mannkynssögunnar.
Lítum þá nær og höidum okkur
að hinu smáa í hversdagslegu lífi,
sem verður ávallt sannasta og mark-
tækasta efni til lærdóms. Mér kemur
þá í hug dönsk vísa, sem ég hef aldr-
ei séð á íslensku, þótt furðulegt
megi teljast. Hún er á þessa leið:
„Hvem du din fjende kalde ter,
og altid skyr med grund,
er ikke den som ondt dig gor,
men den, som gor dig ond.“
Að efni til mundi hún þýða:
„Sá, sem þú gætir nefnt í sannleika óvin þinn,
og hefur alltaf ástæðu til að óttast, er ekld sá,
sem gjörir þér illt, heldur sá sem gerir
þig vondan — gerir þig að illmenni."
Við þurfum ekki að kafa djúpt á
bmnni vizkunnar til að komast að
raun um, að jafnvel svonefndir vin-
ir geta gert mann að verri og
ómerkilegri manni og orðið þannig
raunverulegir óvinir.
Hins vegar getur það oft gerzt,
að sumir svonefndir óvinir hafa
orðið dýrmætir vinir óðar en varir,
einmitt ef við sýnum þeim góðvild
og skilning, gerum þeim greiða,
launum illt með góðu.
Eitt er ekki síður staðreynd, að
sú aðferð gerir okkur sjálf, sem
reynum hana í framkvæmd, aldrei
að verri manneskjum.
Aðferð Jesú, sem birtist bezt
viðvíkjandi kvölurum og ofsælq'end-
um, hefur ekki enn náð tökum né
orðið tízka, jafnvel ekki í kirkju
hans og hjá fylgjendum hans. Þess
vegna eru margar „kristnar þjóðir"
engin fyrirmynd á þessu sviði. Og
þess vegna stendur veröldin öli á
hengiflugi eyðingar, hinni mestu
hættu af manna völdum, sem saga
heimsins öll kann frá að greina.
En fyrstu fylgjendur Jesú, hinir
persónulegu vinir hans og aðdáend-
ur, virtust hversdagslegt fólk rétt
eins og við erum í dag, en gátu þó
helgað sig þessari meginhugsjón
elskunnar í kenningum hans. Þeir
lögðu, ef svo mætti segja, sem hin-
ir fyrstu kristnu menn, til orrustu
við eitt helzta, stærsta og magnað-
asta herveldi heims, rómverska
ríkið án allra vopna. Aðeins með
drenglund og dáðir hins fyrirgef-
andi kærleika í hjörtum, hugum og
höndum. Það varð sigrandi afl, sem
hvorki varð bugað né til reiði reitt
með ofsóknum, pyntingum né fyrir-
litningu.
Enginn kann frá því að greina,
að nokkur þeirra hafi hefnt sín eða
slegið þann er sló þá. Þeir virtust
reiðubúnir að láta líf sitt fyrir þá
hugsjón meistara síns að kenna
öðrum að fyrirgefa.
Og hvað varð?
Þeir lögðu nær óafvitandi her-
veldið mikla að fótum sér, á vald
sinnar fjarstæðu hugsjónar friðar
og frelsis.
En því miður varð sigurinn, vald-
ið, þeim verri og meiri hætta en
ofsóknir og hættur höfðu verið áð-
ur. Þessi sigur og valdið f höndum
gat gjört þá vonda, stolta og steig-
urláta.
Það höfðu óvinimir, hermenn og
valdhafar, ekki getað gjört. Þeir
gjörðu þeim illt, en sá vandi og
voði jók þeim vizku og kraft.
Sama gjörðist síðar á öðrum slóð-
um, þegar kristnin lagði undir sig
Norðurlönd. Víkingamir lutu í
lægra haldi með allan sinn ofstopa
og yfirgang. Meira að segja á svo
heilagan hátt, að vart munu nú í
veröld allri kristnar þjóðir, sem bet-
ur hafa lært boðin um fyrirgefn-
ingu, góðvild og bræðralag, en
niðjar þeirra nú. Þótt margt sé ólært
ennþá.
En á ofurveldi hins illa: Haturs,
valds, hefnda og hermdarverka
vinnur ekkert nema hljóðlátt afl
hins góða, Ifkt og vorgeislar á vetr-
arríki.
Auðvitað er hugsanlegt að góð-
vild og hljóðlát andstaða eins og
Við vöndum til
veislunnar
Tökum að okkur aö annast fermingar og brúðkaups-
veislur, árshátíðir, þorrablót og hvers kyns annan
mannfagnað.
Utvegum vistlega og skemmtilega sali eða sendum í
heimahús, eftir því sem óskað er.
VEITINGAIÍÚSIÐ
sýnd hefur verið af hinum beztu
fylgjendum Jesú, og fáir hafa borið
þau vopn betur en Gandhi og móð-
ir Theresa, séu veikbyggð vopn
gegn villu og öfgum í trúmálum og
stjómmálum, með öllum þeirra
blekkingum.
En sigrar nokkuð jafnvel jökul-
veldi jarðar annað en sólargeislam-
ir?
Sigrar gæzku og göfgi hafa nú
hin síðustu ár verið sönn sigur-
ganga innan hinna mörgu og ólíku
deilda kirkjunnar, sem nú mætast
með gleðisöng í musterum jarðar,
en áttu áður fátt annað en andúð
og misskilning hver í annars garð.
Flest byggt á fávizku, þröngsýni,
hroka og bókstafsblindu. Sólar-
geislar sannleikans hafa nú sigrazt
þar á mörgum klakaböndum. Bezt
þurfum við að muna og megum
aldrei gleyma, að hið illa heitir aldr-
ei heilt og ákveðið sérstökum
nöfnum lfkt og: Nazismi, fasismi,
kommúnismi og kapítalismi. Allt
þetta er fyrst og fremst mótað og
myndað í okkar eigin vitund og vild
og getur fært í fjötra til að hindra
vorsins völd til vaxtar og starfa á
vegum guðsríkis: Friðar, frelsis
ogbræðralags, ef það blindar fjöld-
ann.
Því skyldi lært og æft að stíga
hin erfiðu heillaspor undir yfirskrift
allra landa og allra þjóða að sameig-
inlegu takmarki:
Elskið, umberið, fyrirgefið.
Það er satt að segja mannkynsins
eina framtíðarvon, sem felst í þess-
um orðum.
Suðurnesiadeild
H.F.Í.:
Bráða-
þjónustu
verði hald-
ið áfram
AÐALFUNDUR Suðurnesja-
deildar Hjúkrunarfræðinga-
félags íslands, haldinn í
Keflavík þann lS.janúar, lýsir
yfir áhyggjum sínum vegna
stefnu heilbrigðisráðuneytis-
ins sem mun leiða til þess að
þjónusta Sjúkrahúss Keflavík-
urlæknishéraðs mun dragast
verulega saman, seins og seg-
ir í ályktun félagsins.
Þar segir að ljóst sé að bráða-
sjúklingar og fæðandi konur muni
þurfa að leita til Reykjavíkur, þar
sem bráðaþjónusta verði ekki veitt
frá kl. 8 á laugardögum til kl. 8
á mánudagsmorgnum. Þá harmar
fundurinn þá stefnubreytingu sem
orðið hefur varðandi uppbyggingu
sjúkrahússins, þar sem horfið er
frá þeirri stefnu að Suðurnesja-
menn eigi að vera sjálfum sér nógir
á sem flestum sviðum heilbrigðis-
þjónustunnar. Stefna ráðuneytis-
ins miði í gagnstæða átt, þar sem
miðað sé við að sjúkrahúsið verði
rekið sem dagspítali án bráðaþjón-
ustu. Ibúar á Suðurnesjum voru
um síðustu áramót 14.315.
Samkvæmt stöðlum um sjúkra-
rýmisþörf, þyrfti Sjúkrahús
Keflavíkurlæknishéraðs að hafa
80-100 rúm, en er nú aðeins með
rými fyrir 32 sjúklinga.
Skorar fundurinn á viðkomandi
aðila og þingmenn kjördæmisins
að gera allt sem í þeirra valdi
stendur til að stefnumörkun frá
1973 verði framfylgt.
Cterkurog
k-/ hagkvæmur
augiýsingamiðill!