Morgunblaðið - 10.03.1987, Blaðsíða 26

MÓRGÚNBLAbíÐ, ÞRlÐJUDÁGUÍl 10. MARZ 1987
26
Landsfundur Sjálfstæðisflokksins
AF INNLENDUM
VETTVANGI
eftir AGNESI BRAGADÓTTUR
Baráttuhugur
og samstaða ein-
kenndu fundinn
Viðkvæm mál og ágreiningsefni sett til hliðar
ÞAÐ ER ÓHÆTT að fullyrða, að ekkert hafi markað störf 27.
landsfundar Sjálfstæðisflokksins meir, en sá eindregni ásetningur
alls þorra fundarfulltrúa, að þessi fundur skyldi fara friðsamlega
fram og landsfundarfulltrúar skyldu að honum Ioknum hverfa
heim innblásnir af samstöðunni sem þar átti að skapast. Það er
einnig óhætt að fullyrða að þessi ásetningur hafi tekist og lands-
fundarfulltrúar telja að þeir gangi nú mun sterkari til kosninga-
baráttunnar sem framundan er, en þeir voru fyrir fund.
Það er ekki hægt að segja að
landsfundur Sjálfstæðis-
flokksins hafi verið það sem
kaliast fréttnæmur fundur, eins
og Þorsteinn Pálsson formaður
flokksins benti réttilega á, um
leið og hann vottaði fjölmiðlum
hluttekningu sína. Engu að síður
hlýtur fundurinn að teljast mark-
verður fyrir Sjálfstæðisflokkinn,
sökum þeirrar breiðu samstöðu
sem þar náðist um öll mál og
sökum þess baráttuanda sem virt-
ist einkenna landsfundarfulltrúa,
er þeir kvöddu að loknu velheppn-
uðu Iokahófi fundarins, í fyrrinótt.
Reyndar var samstaðan á fund-
inum slík, að fréttamenn sem sátu
hann fyrir fjölmiðla sína voru,
þegar leið á fundinn, orðnir hálf-
þreyttir á orðasamböndum eins
og „gífurleg samstaða, mikil ein-
drægni, áberandi samhugur" og
þar fram eftir götum.
Halldór Blöndal
hleypur lítillega
út undan sér
Smáhnökrar komu á samstöðu-
ímyndina á sunnudag þegar kosn-
ingayfirlýsing fundarins var til ■
umræðu, en formaðurinn afmáði
þá hnökra á augabragði. Halldór
Blöndal þingmaður Norðurlands-
kjördæmis eystra hafði athuga-
semdir fram að færa við þann
hluta yfirlýsingarinnar, sem fjall-
ar um jöfnun atkvæðisréttar. Þar
segir m.a.: „Lýðræðið krefst þess
að löggjafarþingið sýni rétta
mynd af vilja fólksins. Því er
nauðsynlegt að jafna kosninga-
réttinn hér á landi.“ Sagði Halldór
að hann myndi hafa slíka yfirlýs-
ingu að engu. Geir H. Haarde,
sem var formaður í stjómmála-
nefndinni tók orð þingmannsins
óstinnt uppi og upplýsti lands-
fundarfulltrúa um að orðalag
þessa hluta hefði verið borið und-
ir alla landsbyggðarþingmenn
flokksins, þar á meðal Halldór
Blöndal. Kvaðst hann ekki hafa
vitað annað en Halldór, eins og
aðrir hefði fallist á þetta orðalag.
Eftir nokkrar umræður og
framlagningu breytingartillagna,
kvaddi formaður flokksins, Þor-
steinn Pálsson sér hljóðs. Hann
sagði m.a.: „Ég skora á þá sem
ég veit að af góðum hug báru hér
upp breytingartillögur að draga
þær til baka...Það er ósk mín að
landsfundurinn sameinist um þá
ályktunartillögu sem hér liggur
fyrir."
Það var eins og við manninn
mælt: Landsfundarfulltrúar fogn-
uðu orðum formanns síns með
dynjandi lófataki og risu úr sætum
honum til heiðurs, svo til allir sem
einn. Það er kannski engin furða
að Sverrir Hermannsson, sem sat
að rabbi við Halldór Blöndal, þeg-
ar þetta var, skuli hafa spurt hálf
undrandi: „Hvað á nú þetta að
þýða?“ Ekki stóð á svarinu hjá
Blöndal, því hann brosti í kampinn
og sagði: „Þetta þýðir ósköp ein-
faldlega: Haltu kjafti, Halldór."
Halldór virtist bara sáttur við
þessa niðurstöðu og tilkynnti Þor-
og heyrðust margir segja að það
yrði töluverð dreifíng atkvæða í
varaformannskjörinu, þó að eng-
inn einn fulltrúa hygðist reyna
að fella Friðrik Sophusson. Var
jafnvel rætt um að á milli 3 og
400 atkvæði myndu dreifast á
aðra. Einkum voru þá nefndir til
sögunnar þeir Davíð Oddsson,
Halldór Blöndal, Eyjólfur Konráð
Jónsson og Vilhjálmur Egilsson.
Við varaformannskjörið kom þó
allt annað á daginn og ljóst varð
að titringurinn framan af fund-
artímanum hafði verið tilefnis-
laus. Það kom líka glöggt fram,
síðdegis á sunnudag, þegar leið
að varaformannskjörinu að and-
rúmsloftið hafði breyst, þannig
að nú voru menn enn staðráðnari
en fýrr í að þjappa sér saman um
forystu sína. Gamlar væringar og
skæruhemaður voru einfaldlega
sett til hliðar og Friðrik Sophus-
son fékk glæsilega kosningu.
Hann hlaut 851 atkvæði sem er
89,7% gildra atkvæða. Davíð
valdi Garðari Kristjánssyni
fundarstjóra þessu næst að hann
félli frá orðinu, þegar Þorvaldur
sagði hann næstan á mælenda-
skrá. Þar með ríkti „mikil ein-
drægni" á fundinum á nýjan leik.
Kosningaskjálfti tals-
verður fyrri hluta
fundar
Vart varð á föstudag og fram
á laugardag, ákveðins kosninga-
skjálfta vegna varaformanns-
kjörs. Greinilegt var að fundar-
fulltrúar voru staðráðnir í að kjósa
formann sinn rússneskri kosn-
ingu, sem varð líka raunin - hann
fékk 97,8% gildra atkvæða. Hljóð
í mönnum var ekki það sama,
hvað varðar kjör varaformannsins
Bf
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Konur á landsfundi höfðu hug á að ná þremur fulltrúum í mið- j
stjórn, en þeim brást bogalistin og fengu tvo fulltrúa kjörna, af
ellefu. Var því kennt um, að þær hefðu ekki náð að sameinast
um frambjóðendur. Það kom þó ekki í veg fyrir það, að konur
jafnt og karlar skemmtu sér vel á lokahófi landsfundarins á sunnu-
dagskvöld. Hér eru nokkrar þeirra við upphaf hófsins.
Oddsson fékk 31 atkvæði, Halldór
Blöndal 20, Eyjólfur Konráð 18
og Sverrir Hermannsson 9.
Það er rétt að benda á það að
kjör Friðriks að þessu sinni er
mjög glæsilegt og mun glæsilegra
en á landsfundi fyrir tveimur
árum, en þá hlaut hann 746 at-
kvæði af 917 gildum atkvæðum
og þegar hann var kjörinn vara-
formaður í fyrsta sinn á lánds-
fundi í nóvember 1983 hlaut hann
915 atkvæði, sem var þá 91,5%
atkvæða.
Formanni og varaformanni var
því óspart fagnað, þegar niður-
stöður lágu fyrir, en rétt er að
greina frá því að þeir voru nokkr-
ir fulltrúamir sem hvísluðu því í
eyra mér á sunnudagskvöld, að
ég skyldi hafa það í huga, að ein-
Morgunblaðið/ÓI.K.M.
Landsfundur Sjálfstæðis-
flokksins, sá 27. gefur það
ótvírætt til kynna að fálkanum
sé ekki að fatast flugið. Þor-
steinn Pálsson, formaður Sjálf-
stæðisflokksins, sýndi
jafnframt fram á það hversu
sterk staða hans í flokknum er,
þegar hann nánast skipaði
landsfundarfulltrúum að hætta
karpi um kosningayfirlýsingu
og samþykkja hana óbreytta.
Ekki einasta var það, að fulltrú-
ar yrðu við óskum hans, heldur
tóku þeir óskinni með dynjandi
lófataki og risu úr sætum.
ungis 7 vikur væru til kosninga.
Flokkshollusta og baráttuhugur
vegna komandi kosninga væru nú
sett á oddinn, en enginn skyldi
halda að varaformannskjör yrði
með þessum hætti á næsta lands-
fundi.
Lélegiir hlutur kvenna
í miðstjórnarkjöri
Konur á landsfundi höfðu fullan
hug á að auka hlut sinn í mið-
stjórn, við miðstjómarkjör á
sunnudag, en landsfundur kýs 11
fulltrúa í miðstjóm. Konur áttu 2
fulltrúa í stjóminni og stefndu að
því að ná 3 fulltrúum inn. Þær
Björg Einarsdóttir og Katrín
Fjelsted sátu í miðstjórn, en Björg
gaf ekki kost á sér nú. Það sem
konumar þurftu því að gera, var
að sameinast um tvo nýja fram-
bjóðendur, auk Katrínar, sem gaf
kost á sér á nýjan leik, en hin
„eindræga samstaða" náði ekki
inn í raðir kvennanna, þegar kom
að því að velja fulltrúa kvenn-
anna, þannig að þær urðu 6 sem
í framboði voru og einungis tvær
náðu kjöri, þær Sigríður A. Þórð-
ardóttir og Katrín Fjeldsted.
Heyra mátti á konum að þær
voru ekki fullsáttar við þessa nið-
urstöðu og svör margra karlanna
við óánægjuröddum þeirra voru á
þá leið að þær gætu engu um
kennt, nema sjálfum sér og sam-
stöðuleysi sínu.
Vangaveltur fulltrúa
um stjórnarmynstur
og- ráðherralista Sjálf-
stæðisflokksins
Fulltrúar ræddu sín á milli tals-
vert um það sem framundan er
og í hvaða átt verði einkum horft,
þegar til stjórnarmyndunarvið-
ræðna kemur. Það var greinilegt
á máli íjölmargra að þeir telja að
stjórnarsamstarfið við Framsókn
undanfarin Qögur ár hafí verið
árangursríkt og gefíð góða raun.
Aðrir segja þó að vissrar póli-
tískrar þreytu gæti í þessu
samstarfi, og Sjálfstæðisflokkur-
inn þurfi að líta í aðra átt, að
loknum kosningum. Þá sé vart
öðrum til að dreifa en Alþýðu-
flokknum. Þetta voru þó ekki neitt
annað en vangaveltur og menn
virtust vera sammála um að flokk-
urinn ætti að ganga til kosninga,
algjörlega óbundinn af hugsan-
legu samstarfi við ákveðna flokka.
Þessir sömu menn veltu því
einnig fyrir sér, hvort formaður
þeirra, Þorsteinn Pálsson hefði
það sterka stöðu og mikið vald
innan þingflokksins, að hann
gæti hrint í framkvæmd, því sem
hann sagðist mundu gera í viðtali
á Stöð 2 - þ.e. að velja sjálfur
sinn ráðherralista.
Aðrir benda réttilega á, að Þor-
steinn muni, samkvæmt reglum
flokksins, einungis leggja tillögu
sína að ráðherralista fyrir þing-
flokkinn, sem komi síðan til með
að greiða atkvæði um listann, að
líkindum um hvert nafn fyrir sig.
Þeir sem standa Þorsteini nálægt
í störfum og flokksstarfi draga
það ekki í efa að Þorsteinn hafi
það vald og þann styrk sem til
þarf. Það geti reynst erfítt og
sársaukafullt að skipta ráðherrun-
um út, en hann hafí til þess valdið
og muni notað það. Það lýsir því
kannski í hnotskum, hvað myndi
gerast, ef tillaga Þorsteins um
eitthvert ráðherraefnið fengi ekki
hljómgrunn hjá þingflokknum og
félli, sem einn landsfundarfulltrúi
sagði við mig: „Þingflokkurinn
getur ekki annað en samþykkt
þann ráðherralista sem Þorsteinn
leggur fram, fyrir stjómarmynd-
unarviðræður. Ef honum verður
hafnað, þá á Þorsteinn engra ann-
arra kosta völ en lýsa því yfir að
hann muni ekki mynda stjóm.“
Gamalreyndur þingmaður telur
að yfírlýsing Þorsteins í áður-
nefndu sjónvarpsviðtali hafí verið
tekin of bókstaflega. Þorsteinn
hafí einfaldlega átt við það, að
ekki kæmi til greina að Albert
Guðmundsson yrði ráðherra í
næstu ríkisstjóm, þannig að hon-
um einum verði skipt út. Auk
þess hafi Matthías Bjarnason gef-
ið það sterklega til kynna, að
hann hugsi sér ekki að verða ráð-
herra í næstu ríkisstjóm, og þar
með hafi skapast ráðrúm til þess
að setja inn tvo nýja ráðherra.
„Höfum styrkt stöðu
okkar á þessum fundi“
Þorsteinn Pálsson sagði við lok
ræðu sinnar, er hann sleit lands-
fundi á sunnudag: „Ég er ekki í
nokkrum vafa um það að við höf-
um styrkt stöðu okkar hér á
þessum fundi og við getum geng-
ið bjartsýn til kosningabaráttunn-
ar.“ Þessi niðurstaða formannsins
er að líkindum rétt og lands-
fundarfulltrúar hafa ugglaust
haldið hver til síns heima í gær
með það í huga að hella sér af
hörku út í kosningabaráttuna.
Það verður alls ekki sagt um
þennan fund að hann hafí verið
átakafúndur, eins og ég hef kom-
ið að áður, en það er ekki þar
með sagt að hann hafí verið al-
gjör lognmolla eða halelújasam-
koma. Þama komu um 1200
fulltrúar saman, til þess að stappa
stálinu hver í annan, magna upp
stemmningu og baráttuanda. Það
tókst, og því skynjaði fréttamaður
það, rétt eins og landsfundarfull-
trúar sjálfír, hvers konar ofurafl
getur falist í fjöldasamkomu eins
og landsfundi Sjálfstæðisflokks-
ins. Það verður fróðlegt að fylgj-
ast með því fram að kosningum,
og þó einkum eftir kosningar,
hvort sá sameinaði baráttuandi,
sem óvéfengjanlega einkenndi
fundinn og fundarlok, verði við-
varandi einkenni á flokksstarfinu,
eða hvort þær væringar og þau
ágreiningsefni sem oft hafa verið
áberar.di í flokknum, hafa einung-
is verið lögð til hliðar um stundar-
sakir.