Morgunblaðið - 10.03.1987, Blaðsíða 54

54
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. MARZ 1987
skólanum á Akureyri, og svo náin
var vinátta þeirra að hún hefði ekki
getað verið innilegri þótt þeir hefðu
verið holdgetnir bræður. Þá gerð-
umst við Bjami aðal-ritstjórar fyrir
kosningablaði Kristjáns sem nefnt
var „30. júní“ eftir hinum væntan-
lega kjördegi. Við vildum vinna
mikið og vel og héldum áfram út-
gáfu blaðsins til síðustu nætur. En
í rauninni var starf okkar óþarft.
Þá var því líkast sem leysing færi
um landið, og hefðum við Bjami
ekki þurft annað að gera en láta
berast fram með bylgju vorvatnsins.
Bjami Vilhjálmsson var maður
bráðvel gefmn og menntaður. Sér-
grein hans var íslensk málfræði, en
raunar mátti segja að hann væri
sem fræðimaður jafnvígur á allt
þrennt: íslenska tungu, sögu og
bókmenntir, og eftir hann liggja
ágæt verk og sum veigamikil á öll-
um þeim sviðum. Þess má þó sakna
að hann skyldi ekki sýsla enn meira
við fræðimennsku og ritstörf, svo
vel sem hann var til hvors tveggja
fallinn. Brauðstritið, sem svo er
kallað, kom í veg fyrir það, og svo
hitt hve hann var greiðvikinn og
skyldurækinn við allt sem hann
tókst á hendur, bæði smátt og stórt.
Og verk hans vom mörg, bæði í
þágu einstaklinga og alþjóðar.
Margvísleg embættis- og kennslu-
störf, stjómsýsla og nefndavinna,
allt unnið með hljóðlæti hins sanna
gáfumanns og dygga þjóns. Ég
tíunda þessi störf ekki hér, veit að
það verður gert á öðrum stöðum.
Með öllum sínum skyldustörfum og
þrátt fyrir langvarandi heilsubrest
innti Bjami af höndum furðumikil
fræðiverk. Hann bjó til prentunar
ýmis merkisrit, bæði frá fomum
tímum og síðari öldum, og ritaði
fyrir útgáfum sínum fróðlega for-
mála. Sérstaklega er vert að nefna
hina miklu og ágætu útgáfu áþjóð-
sögum og ævintýrum Jóns Ama-
sonar, sem hann annaðist ásamt
Áma Böðvarssyni. í sjötta og
síðasta bindi gerði Bjami skrá með
nöfnum allra sem þama koma við
sögu, með margvíslegum nytsam-
legum fróðleik, og liggur feikna
mikil vinna að baki þeirri skrá.
Margar ritgerðir hans em tækifær-
is-greinar, vaktar af ytri aðstæðum,
en bera jafnan mark hins vitra og
orðhaga manns. Til dæmis má
nefna ítarlega minningargrein sem
hann skrifaði um Kristján Eldjám
í Andvara 1983. Þegar Bjami var
sjötugur söfnuðu vinir hans og
vandamenn úrvali ritgerða hans
saman í afmælisbók sem forleggj-
ari þjóðsagnanna, Hafsteinn
HAFNARSTRÆT115.
Skreytingar við
hvert tækifæri
Opiðfrá kl. 09-21 alla
daga nema sunnudaga
frá kl. 12-18.
Sími 21330.
Blómastofa
Fnðfinns
Suöurtandsbraut 10
108 Reykjavlk. Sími 31099
Opið öllkvöld
tll kl. 22,- eínnig um helgar.
Skreytíngar viö öll tilefni.
Gjafavörur.

Guðmundsson, hannaði og gaf út.
Heiti bókarinnar tók Bjami úr
kvæði eftir Jónas Hallgrímsson, það
skáld sem hann mat öllum skáldum
meir: Orð eins og forðum.
Allt þetta auðnaðist Bjama þótt
hann ætti við mjög háskalegan
sjúkdóm að stríða síðustu áratugi
ævi sinnar. Þá var gott að eiga
styrkan og góðan lífsförunaut, og
það átti Bjami í raun og sannleika.
Kristín Eiríksdóttir er hin mesta
afbragðskona, geðprúð, gáfuð og
listelsk. Hjónaband þeirra mætti
vera til fyrirmyndar nútíma kyn-
slóðum. Böm þeirra em íjögur,
tvær dætur og tveir synir, öll vel
gefin og gerð eins og vænta má
af því fólki sem þau em komin.
Og hópur bamabama umvefur
ömmu í ellinni.
Bjami Vilhjálmsson var flestum
mönnum glaðari og skemmtilegri á
góðum stundum. Hann kunni ókjör
af hnyttnum sögum og smáskrýtl-
um og hafði eftir kímileg tilsvör
manna. Þessum skrýtlum fylgdi
hann eftir með dillandi hlátri sem
hreif til fagnaðar þá sem á hlýddu.
Bjami Vilhjálmsslon vann landi
og lýð dyggilega og farsællega, og
hann var hamingjumaður í lífí sínu
og dauða. Þess skulum við minnast
og við það huggast sem nú kveðjum
hann með söknuði. Þá mætti svo
fara að við heyrðum enn klingja
fyrir eyrum hlátur hans, er hann
skemmti okkur með græskulausum
gamansögum.
Jónas Kristjánsson
Bjami Vilhjálmsson, sem í dag
er kvaddur hinstu kveðju, var fædd-
ur í Hátúni á Norðfírði 12. júní
1915. Foreldrar hans voru Vilhjálm-
ur Stefánsson útvegsbóndi og seinni
kona hans, Kristín Ámadóttir.
Bjami ólst upp á menningarheimili
í stórum systkinahópi. Hann varð
stúdent frá Menntaskólanum á
Akureyri 1936 og lauk cand. mag.
prófí í íslenskum fræðum frá Há-
skóla Islands 1942. Hann var
kennari í Reykjavík í mörg ár en
1958 varð hann skjalavörður á
Þjóðskjalasafni Islands þar sem
hann starfaði til ársloka 1984 þegar
hann lét af störfum fyrir aldurs
sakir. Frá 1968 gegndi hann starfí
þjóðskjalavarðar. Hann var formað-
ur landsprófsnefndar um tveggja
áratuga skeið og lengi ritari hugvís-
indadeildar Vísindasjóðs. Bjami var
þjóðkunnur maður fyrir ýmis fræði-
störf. Hann vann að og gaf út fjölda
fræðilegra bóka og ritgerða um
ýmis efni íslenskra fræða. Bjami
kvæntist 1943 og gekk að eiga
Kristínu Eiríksdóttur frá Hesteyri.
Þau eignuðust fjögur böm sem öll
em uppkomin.
Með Bjama Vilhjálmssyni er
genginn mætur maður, góður eigin-
maður og fjölskyldufaðir, tryggur
bróðir og sannur vinur sinna fjöl-
mörgu vina. Hann vildi hvers manns
vanda leysa og heimili þeirra hjóna
stóð öllum opið enda gestrisni og
alúð húsráðenda alkunn. Sjálf var
ég í hópi þeirra sem naut þessara
þátta. Frá æskuárum hef ég verið
heimagangur þar á bæ og varla
leið sú vika að við Bjami ræddum
ekki saman. Hann reyndist mér
ráðhollur og góður vinur sem ég
gat ávallt treyst.
Bjami leitaði sífellt fróðleiks og
þekkingar; hann spurði af jákvæðri
forvitni og var þá oft bamslegur
og einlægur. Og gleði hans var hlý
og fölskvalaus þegar hann taldi sig
hafa höndlað hið rétta svar. Fyrsta
fræðiverk Bjama var athugun á
nýyrðasmíð Jónasar Hallgrimsson-
ar í þýðingu hans á stjömufræði
Ursins. Og alla tíð vom Bjama orð
hugleikin. Hann naut þess að kanna
þau og leita þeim skýringa.
Bjami Vilhjálmsson lést á heim-
ili sínu aðfaranótt 2. mars. Hann
kvaddi á augabragði og hljóðlega
og í því líktist burtförin lífí hans,
svo látlaus og hógvær maður sem
hann var.
Kristínu og öðmm ástvinum hins
látna votta ég mína dýpstu sanmúð
og óska þeim velfamaðar. Og á
þessari sorgarstundu bið ég þau um
að minnast þess hve rík þau em
af samvistunum við þennan góða
dreng. Því Bjami Vilhjálmsson var
góður drengur.
Margrét Jónsdóttir
Kveðja frá Þjóð-
skjalasafni íslands
Bjami Vilhjálmsson fyrrverandi
þjóðskjalavörður var Austfírðingur
að ætt, fæddur á Nesi í Norðfírði
12. júní árið 1915, var hann á 72.
aldursári er hann lést. Hann lagði
stund á íslensk fræði og lauk cand.
mag.-prófí frá Háskóla íslands árið
1936.
Bjami Vilhjálmsson stundaði
kennslu framan af starfsævinni og
lengst af í Kennaraskólanum. Auk
þess sinnti hann blaðamennsku og
umfangsmiklum útgáfustörfum.
Hann gegndi í tæpa tvo áratugi
formennsku í erilsömustu nefnd
skólakerfísins, landsprófsnefnd, og
var lengi ritari Hugvísindadeildar
Vísindasjóðs.
Árið 1958 varð Bjami skjalavörð-
ur í Þjóðskjalasafni. Var starfsvett-
vangur hans þar einkum skjalasöfn
amtmanna og stiftamtmanns, og
vom þau verk öll unnin af stakri
vandvirkni. Bjami Vilhjálmsson var
skipaður þjóðskjalavörður árið 1968
og gegndi því embætti uns hann lét
af störfum samkvæmt eigin ósk
fyrir aldurs sakir 1. desember 1984.
Hann lét helja nýja ritröð, sem
nefnist Heimildaútgáfa Þjóðskjala-
safns, og komu út undir stjóm hans
tvö bindi. Hið fyrra árið 1979: Bréf
Þorláks biskups Skúlasonar, sem
Bjami vann að ásamt Júníusi Krist-
inssyni og Jóni Þ. Þór, en hið síðara
1983, Prestastefnudómar og bréfa-
bók Gísla biskups Þorlákssonar,
sem hann gaf út ásamt Júníusi
Kristinssyni.
Ég kynntist Bjama Vilhjálmssyni
ekki náið en af stuttum kynnum
var ljóst að þar fór hæglátur öðl-
ingsmaður, sem vel kunni að sjá
bjartar hliðar á mönnum og málefn-
um.
Eftir að Bjami Vilhjálmsson
hafði látið af embætti var hann
tíður gestur í Þjóðskjalasafni og
sinnti hugðarefnum sínum. Urðu
þau ár alltof fá, sem hann naut til
þeirra mála eftir að embættisferli
hans lauk.
Ég þakka Bjama Vilhjálmssyni
góð kynni og flyt ekkju hans og
bömum samúðarkveðjur starfsfólks
Þjóðskjalasafns íslands.
Ólafur Ásgeirsson
Kynni okkar Bjama Vilhjálms-
sonar hófust er ég á unga aldri
flutti í sama hús og hann. Vorum
við því nágrannar meira en tvo ára-
tugi meðan báðir lifðu. Þrátt fyrir
löng kynni og góð vom þau ekki
mikil fyrr en hin síðari ár.
Bjarni heitinn var einstaklega
dagfarsprúður og hljóðlátur ná-
granni. Það var helst að fólk yrði
vart við Bjama þegar hann gekk í
stóískri ró til og frá heimili sínu
að næstu biðstöð strætisvagnanna.
Hann var nokkuð annars hugar,
sinnulítill um daglegt amstur og lét
ekki skark og hávaða raska sinni ró.
Hin síðustu ár bar það nokkmm
sinnum við að undirritaður leitaði í
fræðakistur Bjarna og bókahillur.
Ekki þurfti mikla leit, Bjarna var
undantekningarlítið að fínna í
vinnu- og bókastofu sinni. Þar var
maðurinn með heldur öðm fasi en
út á götu eða í stigaganginum.
Hann var hjálpfysin holdtekin og
oftast hafði hann svarið í kollinum
og fyrr en varði á tungu áður en
þurfti til bóka að leita. Hér var
hann á sínum heimavelli.
Ég treystist ekki til að nefna öll
verk Bjama Vilhjálmssonar, allar
þær nefndir sem hann sat í né held-
ur þau rit sem hann hefur gefið
út eða eftir hann liggja. Er það
allt saman ærið að vöxtum, flest á
sviði íslenskra fræða en fyrir þau
og í þeim lifði Bjarni og gerir það
enn.
Páll Einarsson
Sunnudagurinn 1. mars var
mnninn upp. Ég var í sólskinsskapi
vegna þess að ég átti von á bekkjar-
bræðmm mínum með fríðu föm-
neyti. Kristín og Bjami vom
auðvitað í þessum hópi. Mætingin
var sérstaklega góð að þessu sinni.
Við vomm létt í lund og rifjuðum
upp margt spaugilegt frá skólaár-
unum og seinni kynnum. Þar fór
Bjami fremstur í flokki, stálminn-
ugur með óbrigðult skopskyn og
drengjalegan smitandi hlátur. Svo
hélt Bjami ræður vitnaði í Jóns
sögu helga og sagði frá Ingunni
nokkurri sem var á Hólum í fræði-
námi, ein kvenna og engum vöskum
lærisveinum lægri í bóklistum. Við
töluðum saman í síma um kvöldið.
Þá var Bjami farinn að blaða í
bókum sínum og við ræddum svolít-
ið um Ingunni, það var gott samtal
— svo lagðist lágnættið yfír og
Bjami var allur.
Hann var sá tíundi af nítján stúd-
entum sem brautskráðust frá
Menntaskólanum á Akureyri vorið
1936. Norðfjörður var heimabyggð
hans. Þar leið bemskan fljótt í
blíðviðrinu við leik, nám og störf.
Haustið 1931 héldu fímm norðfírsk
ungmenni til Akureyrar og settust
í annan menn Menntaskólans.
Bjami var einn af þeim. Það var
ævintýri líkast að stíga inn í þetta
fagra og reisulega hús, hvað þá að
búa í heimavistinni með ungu frísku
fólki víða að af landinu. Það voru
fjögur herbergi á hanabjálkaloftinu
á suðurvistinni. Eitt þeirra hét
Brattagerði. Þar bjuggu þrír vaskir
sveinar; Bjami, Jóhann frá Öxney
og Stefán Snævarr. Síðustu þtjú
árin í skólanum lásum við saman
ýmsar torræðar námsgreinar og
spiluðum þess á milli „lomber" eða
„bobb". Við vomm kölluð Bratta-
gerðis^ölskyldan og undum því vel.
Bjami var afburða námsmaður,
glöggur og vandur að heimildum.
Það sýndi hann í öllum þeim störf-
um er hann gegndi á lífsleiðinni.
Það var ekki ónýtt að geta leitað
til hans með ýmsa óvissuþætti til-
verunnar og fengið hann til að
greiða úr þeim.
Kristínar þáttur Eiríksdóttur
varð þeim hjónum giftudijúgur. Þau
gengu í hjónaband fyrir tæpum 44
ámm, eignuðust fjögur mannvæn-
leg böm og fallegt menningar-
heimili. Bamabörnin em 11. Kristín
er mannkostakona, ræktarsöm og
nærgætin. Það sýndi sig best, þeg-
ar heilsu Bjama tók að hnigna.
Glatt var á hjalla í Grænuhlíðinni
þann 12. júní 1985. Þann dag varð
Bjami sjötugur. Mér er sá dagur
minnisstæður. Júnísólin skein
skært. Kristín og Bjarni vom í ess-
inu sínu. Þau tóku á móti gestunum
með reisn og rausn. Þetta var sann-
kallaður gleðidagur.
Við bekkjarsystkin höfum haldið
hópinn í rúma hálfa öld, staðið sam-
an í gleði og sorg. Margir góðir
drengir hafa horfið sjónum okkar.
Við minnumst þeirra með söknuði.
Kristínu og Qölskyldu hennar, sem
og ættingjum Bjarna, sendum við
innilegar samúðarkveðjur. Minn-
ingin um góðan dreng mun lifa.
Ragna Jónsdóttir
t
Innilegar þakkir færum við öllum þeim er vottuðu okkur hlýhug
og samúð við andlát og útför eiginmanns míns, föður okkar,
tengdaföður og afa,
MAGNÚSAR EIRÍKSSONAR,
Álftamýri 14.
Vilborg Runólfsdóttir,
börn, tengdabörn og barnabörn.
t
ÞORSTEINN GUÐBRANDSSON,
fyrrverandi vitavörður,
Loftsölum, Mýrdal,
andaðist á Hrafnistu 7. þ.m.
Fyrir hönd aöstandenda,
systur hins látna.
Legsteinar
ýmsar gerðir
Marmorex
Steinefnaverksmiðjan
Helluhrauni 14, sími 54034,
222 Hafnarfjörður
t
Maðurinn minn,
HALLDÓR BACHMANN HAFLIÐASON,
Álfheimum 68,
lést í Borgarspitalanum 6. mars. Jarðarförin auglýst síðar.
Auður Einarsdóttir.
t
Móðir okkar,
GUÐRÚN HALLSTEINSDÓTTIR,
áður Leifsgötu 14,
andaðist á Hrafnistu laugardaginn 7. mars.
Börnin.
t
Eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir og afi,
BJARNI PÉTURSSON WALEN,
fyrrv. bústjóri á Kópavogsbúinu,
verður jarðsunginn frá Kópavogskirkju fimmtudaginn 12. mars
kl. 13.30. Þeir sem vildu minnast hans láti Krabbameinsfélagið
njóta þess.
Svanborg Sæmundsdóttir,
Elísabet Berta Bjarnadóttir,
Magni S. Bjarnason, Barbara Bjarnason
og barnabörn.