Morgunblaðið - 01.07.1987, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. JÚLÍ 1987
ÞAÐ er eins og við var að bú-
ast - enginn flötur hefur fundist
á myndun annars konar ríkis-
stjórnar, en þeirrar sem hefur
verið í burðarliðnum undan-
farnar fjórar vikur, þ.e. ríkis-
stjórn Sjálfstæðisflokks,
Alþýðuflokks og Framsóknar-
flokks. Raunar kæmi það ekki
mjög á óvart, þótt tilkynnt yrði
um myndun slíkrar stjórnar
einhvem næstu daga og for-
mennimir þrir kæmu fyrir
alþjóð, einhuga um að grafa
djúpt þær stríðsaxir sem sést
hefur blika á undanfama daga.
Forseti íslands, frú Vigdís
Finnbogadóttir hefur ákveðið
að aðhafast ekkert í stjómar-
myndunarmáhim, a.m.k. ekki í
dag og jafnvel ekki á morgun,
og er litið á þetta hlé sem svig-
rúm sem forsetinn gefi þeim
Þorsteini, Steingrimi og Jóni
Baldvin til þess að útkljá heldur
lítilfjörlegt ágreiningsefni um
einn ráðherrastól eða svo. Þó
má ekki líta þannig á að öll
mál séu frágengin og útkljáð
fáist niðurstaða í stóladeiluna,
en fáist slík niðurstaða, má hins
vegar ganga út frá þvi sem
gefnu að „prinsipákvörðun"
hafi verið tekin um myndun
þessarar ríkisstjómar.
AF INNLENDUM
VETTVANGI
eftir AGNESI BRAGADÓTTUR
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Fær Þorsteinn Pálsson, formaður Sjálfstæðisflokksins lyklavöldin í forsætisráðuneytinu ein-
hvern næstu daga?
Framsókn einungis þrjá ráðherra,
þá horfist Steingrímur aftur í
augu við það að geta ekki gert
Guðmund Bjamason að ráðherra,
sem hefur jú staðið tii allan
tímann. Það leysti vissulega inn-
anhússvanda Framsóknar að fá
flórða ráðherrann, enda benda
sumir á að það sé fráleitt að láta
stranda á slíku, þegar að sam-
komulag um verkaskiptingu
liggur fyrir að öðru leyti. Auk
þess leggja forystumenn Fram-
sóknar mikla áherslu á það við
mig í máli sínu, að krafa þeirra
um fjóra ráðherra, ef forsætið
verður í höndum Sjálfstæðis-
flokksins ásamt þremur öðrum
ráðuneytum, hafi alltaf legið fyrir
og þeir hafí einungis verið reiðu-
búnir til þess að sætta sig við
þrjá ráðherra, með Þorstein í for-
sæti, fengi Sjálfstæðisflokkur
aðeins þijá ráðherra alls.
Vilja skipta á
iðnaðarmálum og
sjávarútvegi
Sjálfstæðismenn voru í gær
hins vegar vera þeirrar skoðunar
Allir sammála um að engin önnur stjórn sé í myndinni:
Deilan um einn ráðherra-
stól vefst fyrir mönnum
Reynt til þrautar að finna samkomulagsf löt
ar sem menn úr Alþýðuflokki
og Sjálfstæðisflokki telja nú
að einkum standi upp á Fram-
sóknarflokkinn, sökum kröfu-
hörku um fjölda ráðherrastóla,
ræddi ég einkum við framsóknar-
menn í gær, til þess að heyra
hvemig málin horfa við frá þeirra
bæjardyrum séð. Þó fylgdist ég
einnig með því hvað er að gerast
í herbúðum annarra flokka.
Jón Baldvin Hannibalsson
formaður Alþýðuflokksins sagði í
gær að það væri nú í verkahring
þeirra Þorsteins og Steingríms að
semja innbyrðis um „ráðherrastól-
inn í vanskilum," og hann héldi
að sér höndum á meðan. Það
breytir því á hinn bóginn ekki að
Alþýðuflokkurinn hélt í gær þing-
flokksfund og kl. 15.30 fór Jón
Baldvin á fund Steingríms í for-
sætisráðuneytinu þar sem þeir
ræddust við í um klukkustund.
Samkvæmt heimildum mínum
varð niðurstaða fundar þeirra, að
ekki þýddi að ræða um myndun
fjögurra flokka stjómar með aðild
Kvennalista og Alþýðubandalags.
Var það samdóma álit þeirra
formannanna að stórhættulegt
væri að hugleiða samstarf við
Alþýðubandalag og báðir munu
þeir formennimir sammála um að
það kæmi til með að taka fleiri
vikur að ná hugsanlegu _ sam-
komulagi við Kvennalista. A hinn
bóginn mun Steingrímur sann-
færður um að hann geti fengið
Borgaraflokkinn til samstarfs í
nánast hvaða stjómarsamstarfi
sem er, en þá brýtur á því að
fáir em reiðubúnir. Steingrímur
vill ekki afskrifa þennan mögu-
leika endanlega og hyggst ræða
frekar við Kvennalista og Borg-
araflokk, en þó er hann síður en
svo bjartsýnn á að slíkar viðræður
leiði til jákvæðrar niðurstöðu.
Guðrún Agnarsdóttir þingmað-
ur Kvennalista sagði í samtali við
mig í gær að Kvennalistakonur
biðu átekta og ræddu við fuiltrúa
úr öðrum flokkum með óformleg-
um hætti en hún sagði að þær,
eins og velfelstir aðrir, litu á þann
kost sem mest hefði verið ræddur
síðustu vikumar svo langt kom-
inn, að óraunhæft mætti heita að
ræða eitthvert annað stjómar-
mynstur af alvöru, fyrr en útséð
væri um niðurstöðu í viðræðum
Sjálfstæðisflokks, Alþýðuflokks
og Framsóknarflokks.
Sömu sögu er að segja af þeim
alþýðubandalagsmönnum sem ég
ræddi við í gær, en þó er ljóst af
máli þeirra, að hluti flokksmanna
er viljugri í stjómarsamstarf nú
en áður.
Albert Guðmundsson formaður
þingflokks Borgaraflokks sagði í
samtali við mig í gær að engin
hefði haft samband við Borgar-
flokk, þótt Jón Baldvin hefði
skilað umboði til stjómarmyndun-
ar. Borgarflokkurinn væri sem
fyrr samþykkur því að ganga til
stjómarsamstarfs við núverandi
ríkisstjóm undir forsæti
Steingríms Hermannssonar, eins
og komið hefði fram að þjóðin
vildi. En vissulega væru þeir
reiðubúnir til þess að vinna í ríkis-
stjóm með hveijum sem væri.
Steingrímur Hermannsson fór
strax á stúfana í fyrradag og
kannaði möguleika á stjómarsam-
starfi við ýmsa flokka undir hans
forsæti og er skemmst frá að
segja að eftir áframhaldandi
könnun á sama máli í gær var
Steingrímur ekki ýkja bjartsýnn
á að raunhæfur möguleiki væri á
myndun fjögurra flokka ríkis-
stjómar Framsóknarflokks,
Kvennalista, Alþýðubandalags og
Borgaraflokks. Ekki var hann
heldur, eftir því sem ég kemst
næst, bjartsýnn á að hægt væri
að ganga til samstarfs við Sjálf-
stæðisflokk og Borgaraflokk,
hvorki undir hans forsæti né Þor-
steins. Steingrímur mun jafn-
framt hafa fyrir því vitneskju að
sjálfstæðismenn séu ekki til við-
ræðu um myndun minnihluta-
stjómar Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks með stuðningi
Stefáns Valgeirssonar. Því mun
Steingrímur, ásamt öðrum fram-
sóknarmönnum, hafa komist að
þeirri niðurstöðu í gær að sá kost-
ur sem væri til myndunar starf-
hæfrar ríkisstjómar meirihluta
Alþingis væri ríkisstjóm Sjálf-
stæðisflokks, Alþýðuflokks og
Framsóknarflokks.
Framsókn afskrifar
annars konar stjórn
Steingrímur, Halldór Ásgríms-
son og Guðmundur Bjamason
áttu í fyrradag fund með fulltrú-
um Kvennalista, þeim Guðrúnu
Agnarsdóttur og Kristínu Einars-
dóttur, en þrátt fyrir það sem
framsóknarmenn segja hafa verið
ágætan fund, þá em þeir afskap-
lega vantrúaðir á að hægt sé að
fínna sameiginlegan flöt á megin-
markmiðum og leiðum að þeim á
skömmum tíma. Það er því eink-
um vegna tímapressu sem fram-
sóknarmenn afskrifa samstarfs-
möguleika í ríkisstjóm við
Kvennalista. Eins og fyrri daginn
em það kröfur Kvennalista um
ákveðin lágmarkslaun sem em
helsta ljónið á veginum.
Ekki em framsóknarmenn bet-
ur trúaðir á samstarf við Al-
þýðubandalagið, eins og málum
er komið innandyra á þeim bæ.
Segja þeir að Alþýðubandalagið
hafi raunar verið leyst upp í fmm-
eindir sínar og nýlegur áhugí
Svavars Gestssonar, í þá vem að
komast í ríkisstjóm, mótist eink-
um af þeirri afstöðu hans að hann
þurfi þess með að styrkja stöðu
sína fyrir landsfund Alþýðubanda-
lagsins í haust. Slíkt geti nú ekki
talist vænlegt, ef menn stefni að
þátttöku í ríkisstjóm, til þess eins
að styrkja stöðu sína í eigin stjóm-
málasamtökum. Reyndar telja
framsóknarmenn og ýmsir aðrir
að landsfundur Alþýðubandalags-
ins í haust geti farið á hvom
veginn sem er: Að Alþýðubanda-
lagið klofni og andófsöflin innan
flokksins _me_ð Ólaf Ragnar og
Kristínu Á. Ólafsdóttur í broddi
fylkingar finni sér annan vettvang
til þátttöku í stjómmálum, eða
þá að Svavar verði undir á fundin-
um og hrökklist frá sem formaður.
Á slíku sé ekki byggjandi við
myndun nýrrar ríkisstjómar.
Að vísu draga framsóknarmenn
í efa að ástandið sé miklu skárra
í Sjálfstæðisflokknum en Alþýðu-
bandalaginu, vegna stöðugra
deilna og átaka við Borgaraflokk,
en telja þó að innanbúðarátökin í
Sjálfstæðisflokki hljóti að vera í
rénun og að Þorsteinn Pálsson
formaður flokksins sé að styrkja
stöðu sína, þannig að ekki verði
sambærilegt að starfa með þeim
flokki og Alþýðubandalagi.
Þar sem niðurstaða Framsókn-
arflokksins í þessum þreifíngum
varð þessi, þá sjá þeir eins og
aðrir, að enginn annar kostur er
í myndinni. Því var það að
Steingrímur og Þorsteinn hittust
enn á ný síðdegis í gær, eftir að
hafa rætt saman í gærmorgun.
Framsóknarmenn benda á að
ráðuneyti þau sem í þeirra hlut
hafi komið, samkvæmt síðustu
fundum flokkanna þriggja í húsa-
kynnum Alþingis á sunnudags-
kvöld, hafi verið utanríkis-
utanríkisviðskipti, sjávarútvegs-
ráðuneyti, heilbrigðisráðuneyti og
landbúnaðarráðuneyti, sem þeir
vildu reyndar gjaman að aðrir
tækjust á við. Þessi ráðuneyti séu
svo umfangsmikil og starfsvið
þeirra svo krefjandi að ekki sé
vinnandi vegur að láta þijá ráð-
herra takast á við þau. Þeir verði
einfaldlega að fá fjórða manninn.
Gagnrök sjálfstæðismanna við
þessari röksemdafærslu voru í
gær þau að framsóknarmönnum
hafi ekki vaxið í augum að manna
þessi fjögur ráðuneyti með þrem-
ur ráðherrum einvörðungu, þegar
þeir gerðu kröfu um það að fá
þessi ráðuneyti í sinn hlut, en
kröfðust þess jafnframt að sjálf-
stæðismenn fengju einungis þijá
ráðherra, ef forsætisráðuneytið
kæmi í þeirra hlut.
Landbúnaðarráðu-
neytið hálfgert
olnbogabarn
Að fá landbúnaðarráðuneytið
skapar einnig innanbúðarvanda-
mál hjá Framsókn, sem gert hefur
verið hálflítið úr til þessa, en þá
stendur Steingrímur frammi fyrir
því að hann neyðist til þess að
gera Jón Helgason að landbúnað-
arráðherra í nýrri ríkisstjóm.
Segja framsóknarmenn að það
verði með engu móti gengið fram-
hjá Jóni, verði landbúnaðarráðu-
neytið hjá þeirra flokki. Fái
að ekki komi til greina að sam-
þykkja fiórða framsóknarráðher-
rann, nema Framsókn gefi eftir
sjávarútvegsráðuneytið og taki
þess í stað iðnaðarráðuneytið.
Ekki er slík lausn talin leysa neinn
vanda innan Framsóknar, þar sem
það hafi legið fyrir allan tímann
að Halldór Ásgrímssson gæti ein-
ungis hugsað sér áframhaldandi
ráðherrasetu sem sjávarútvegs-
ráðherra, fengi hann hvorki
viðskiptamál né fjármál.
Framsóknarmenn benda á að
þeir hafi aldrei hafnað landbúnað-
arráðuneytinu, þó að spenningur
fyrir því sé mismikill innan flokks-
ins. Það liggi hins vegar ljóst fyrir
að bæði Alþýðuflokkur og Sjálf-
stæðisflokkur hafí hafnað því
ráðuneyti. Við þetta megi bæta
að ekki hafí komið fram mikill
áhugi innan Alþýðuflokks og
Sjálfstæðisflokks að fá heilbrigð-
is- og utanríkisráðuneyti í sinn
hlut, þannig að raunar megi halda
því fram að Framsókn hafí verið
úthlutað þremur ráðuneytum, sem
takmarkaður áhugi sé fyrir hjá
hinum flokkunum.
Framsóknarmenn telja ekki að
það muni greiða fyrir samkomu-
lagi að ráðast í uppstokkun
verkaskiptingar, frá því sem stað-
an var aðfaramótt mánudagsins.
Þeir eru ekki til viðræðu um að
gefa eftir sjávarútvegsráðuneytið
og benda á að það væri síst til
þess fallið að auðvelda lausn með
því að gefa eftir landbúnaðarráðu-
neytið eða heilbrigðismálin.
Hvorugur hinna flokkanna vildi
þessi ráðuneyti og hvað væri þá
fengið með slíkri breytingu, spyija
framsóknarmenn.
Þó að sjálfstæðismenn og fram-
sóknarmenn hafí kveðist á í miður
hlýlegum tón í gær, má heita ör-
uggt að ríkisstjóm Sjálfstæðis-
flokks, Alþýðuflokks og
Framsóknarflokks verði mynduð.
Fundir og símhringingar fiilltrúa
allra flokka stóðu fram eftir kvöldi
í gær og í gærkvöldi var fastlega
búist við að formenn flokkanna
þriggja myndu hittast á ný á fundi
nú fyrir hádegi, þar sem reynt
yrði til þrautar að ná samkomu-
lagi, rétt einu sinni.