Morgunblaðið - 02.07.1987, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. JÚLÍ 1987
Fræðsla um umhverf is-
mál o g verndun stranda
Fræðslunefnd Alþjóða náttúru-
verndarsamtakanna IUCN hélt
ársfund sínn í fyrsta sinn á ís-
landi I samvinnu við Náttúru-
verndarráð í sl. viku. Bjuggu
fulltrúar á Hótel Selfoss, en
fundirnir voru fyrstu tvo dagana
i fræðsiusetrinu á Alviðru, sem
er eina fræðslusetrið á íslandi
um náttúruna. 18 fulltrúar frá
fræðslunefnd Norðvestur Evr-
ópu og frá Bandarikjunum sóttu
fundinn, auk forsetans Partha
Sarathy frá Indlandi. Eftir
tveggja daga fundi í Alviðru
héldu fulltrúar um Þingvelli að
Reykholti í Borgarfirði, þar sem
fundum var fram haldið og síðan
farin fræðsluferð um Snæfells-
nes undir fararstjóm Þorleifs
Einarssonar jarðfræðings og
ferðinni lokið í Arbæjarsafni i
boði umhverfismálaráðs
Reykjavíkur.
Alþjóðsamtökin IUCN eða Int-
emational Union for the Conser-
vation of Nature and Natural
Resources eru stærstu náttúru-
vemdarsamtök heims. Þau saman-
standa bæði af opinberum aðilum,
111 talsins og frjálsum stofnunum
eða samtökum, sem eru 318 tals-
ins. ísland er meðlimur og falla
samskiptin undir menntamálaráðu-
neytið, en Náttúruvemdarráð fer
með aðild íslands. Setti fulltrúi
menntamálaráðuneytisins Runólfur
Þórðarson fundinn. Fulltrúi Nátt-
úruvemdarráðs er Lára Oddsdóttir,
og hafði hún veg og vanda af fund-
inum og móttöku gestanna fyrir
hönd ráðsins. Hlutverk þessara al-
þjóðlegu náttúruvemdarsamtaka
hefur frá upphafi verið umhverfís-
vemd, sem byggð sé á vísindalegum
grunni og miði að nýtingu auðlinda
án þess að á náttúruauðæfi sé geng-
ið. Fjölþætt vísindanet, sem teygir
anga sína víða um heim hefur gert
samtökin fær um að koma á og
stjóma vemdunaraðgerðum víða
um heim. Samtökin voru stofnuð
1948 í Fontainbleau, studd af
UNESCO og þau starfa í nánu sam-
bandi við flestar alþjóðlega stofnan-
ir. Einkum er náið samband við
World Wildlife Fund sem fæddist
af IUCN og em aðalstöðvamr í
Sviss sameiginlegar. Er samtökun-
um skipt upp í sérhæfðar undir-
nefndir, svo sem lífræðinefndina,
nefnd um friðuð svæði og þjóð-
garða, nefnd um umhverfisskipu-
lag, lögfræðinefndin o. fl.
Ein þessara undimefnda er
Fræðslunefndin, sem sérstaklega
fæst við langtíma endurbætur og
aðgerðir með formlegri og óform-
legri fræðslu á ýmsum vettvangi.
Og það var sú nefnd sem fundaði
á íslandi. Kom fram á fundunum
að mikil áhersla er nú lögð á fræðslu
til vemdar náttúru og umhverfi öllu.
Náttúruvemdamefnd Norðvestur
Evrópulanda hefur mesta reynslu ,
enda hefur hún lengst starfað. Og
því er verið að leggja hennar starf
sem grundvöll að stofnunum ann-
arra svæðisnefnda um allan heim,
að því er forsetinn Partha Sarathy
tjáði okkur. Eru í burðarliðnum
nýjar undimefndir fyrir Suðurevr-
ópu með aðsetri í Róm, í austur
Asíu með aðsetri í Manilla o.s.frv.
Auk þess sem fulltrúar hverrar
þjóðar gáfu skýrslu um gang mála
í sínu landi, fjallaði fundurinn hér
að mestu um aðferðir til umhverfis-
fræðslu í skólum, allt frá yngstu
nemendum bamaskóla og upp í
háskóla og þá ekki síst kennaraefna
um umhverfismál í kennaraháskól-
um, til að gera kennara færa til
að miðla áfram fræðslunni. Gerði
Hrefna Sigurjónsdótytir frá Kenn-
araháskóla íslands og Þorvaldur
Om Amason frá skólarannsókna-
deild menntamálaráðuneytisins
grein fyrir umhverfisfræðslu í skól-
þekkjum svo vel hér eftir sjónvarps-
þáttinn „Setið að svikráðum", þar
sem fjarar svo mjög út af sandin-
um. Lífríkið er þar mjög sérstætt.
Ingunn Fjörtoft frá Noregi sýndi
álag útivistar á strandsvæði, eins
og við Oslófjörð, þar sem bátum
og tjaldsvæðum fer fjölgangi. Kat-
hleen Blanchard frá Bandaríkjunum
flutti erindi með myndum af vemd-
unaraðgerðum í sjófuglabjörgum
norður af Quebec, en hún hefur
einnig skoðað sjófuglabjörg á ís-
landi til samanburðar og ók af stað
í hraðferð á Látrabjarg áður en
fundi var lokið. Urðu miklar um-
ræður um hennar erindi á eftir og
hvers vegna það hefði náð svo vel
til hvers manns. Lofuðu menn mjög
það viðhorf sem skein alls staðar í
gegn að vinna yrði með íbúum stað-
anna og fordómalaust í samræmi
við viðhorf þeirra. Yrði það að gilda
eini heiðursforseti þeirra samtaka,
og ber bandaríska stofnunin The
Coolidge Center for Environment
Leadership nafn hans. Nafnið lætur
eflaust kunnuglega í eyrum, enda
koma þar saman ættir Coolidge og
Jeffersons Bandaríkjaforseta.
Marta starfaði með manni sínum
og á sæti í fræðslunefnd IUCN.
Indveijinn Partha Sarathy, for-
seti fræðslunefndarinnar, hafði
aðeins viðdvöl í hálfan annan dag
til að funda með sínu fólki, enda
er hann á sífelldum þeytingi um
heiminn og nú milli funda í Genf
og Nairobi með viðkomu á íslandi
í þágu málefnisins. Kvaðst fara tvi-
svar sinnum a.m.k. kring um
jörðina á ári. En heima rekur hann
stórar kaffiplantekrur í nánd við
Madras, auk þess að vera formaður
í ijölþjóðafyrirtækjum. Störf í þágu
náttúruvemdar eru „tómstundag:
arnan" hans, og aðaláhugamál. í
bíl á leið frá Reykholti á Keflavíkur-
flugvöll sagði hann frá samskiptum
f alþjóðastofnunum um náttúru-
vemdarmál og talið barst að
Mahatma Gandhi, sem hann þekkti
vel í uppvextinum. Faðir hans var
ráðherra þá og dró upp með Gand-
hi stjómarskrá Indlands. Sonardótt-
ir Gandhis er nú gift bróðursyni
Sarathys og mikill samgangur milli
fjölskyldnanna. Sagði hann m.a. að
Mahathma Gandi hefði fyrst og
fremst verið klókur, en sjálfstæðis-
mál Indlands hefði átt hug hans
allan svo hann vílaði ekkert fyrir
sér að beita öllu sem hann átti fyr-
ir þann málstað. Var kannski ekki
síður fróðlegt að heyra um þær
aðferðir utan fundar en formlegar
umræður um aðferðir til fræðslu
um umhverfismál af svo fróðu fólki
um náttúruvemd. En utan dyra
voru jafnan á lofti hja'fundargest-
um sjónaukar til að gá eftir fugli
og stækkunargler til að skoða jurt-
ir á þessu norðlæga landi, sem nú
eru flestar í blóma og festa á fílm-
ur til að sýna síðar.
Á Þingvöllum. Forseti fræðslunefnda IUCN Partha Sarathy og Lára
Oddsdóttir, fulltrúi Náttúruverndarráðs.
Nokkrir erlendu gestanna á Þingvöllum. I miðið er Martha Jefferson Coolidge frá Bandaríkjunum,
aðrir eru Hans Venvik frá Noregi, Chris Maas Gesteranus frá Hollandi og John Smyth frá Bretlandi.
um hér og sýndu kennslugögn. En
Þorleifur Einarsson formaður Land-
vemdar og Einar Egilsson, formað-
ur Náttúmvemdarsamtala
SV-lands, kynntu erlendu fulltrúun-
um aðferðir við fræðslu í frjálsum
félögum hér á landi. Og var mikið
spurt um aðferðir og efni.
í annan stað var einkum fjallað
um umhverfisfræðslu og vemdun
strandsvæða, sem ætti að varða
okkur íslendinga og var þar lögð
áhersla á margbreytileika svæð-
anna. Flutti dr. Hans Köpp, prófess-
or í Göttingen og formaður
náttúmvemdarsamtaka Norður
Þýskalands mjög fróðlegt erindi
með skyggnum um tvo nýja þjóð-
garða á Norðursjávarströnd Þýska-
lands, á sandströndinni sem við
hvar sem er í fræðslu um náttúm-
vemd.
Fyrri daginn í Alviðru gerði Jak-
ob Jakobsson, forstöðumaður
Hafrannsóknastofnunar og fulltrúi
í náttúmvemdarráði, grein fyrir
vísindarannsóknum íslendinga á
hvölum og áætlunum íslendinga um
þær. Fulltrúi Danmerkur Birgith
Sloth kom til fundarins daginn eft-
ir og þá beint frá hvalveiðiráðstefn-
unni í Bommouth og var beðin um
að gera grein fyrir niðurstöðum
hennar, sem hún gerði. Hún var
þar í dönsku sendinefndinni og
gerði grein fyrir viðhorfuni Dana
og annarra þeirra sem telja ekki
að íslendingar hafí lagt fram nægi-
lega sannfærandi göng til að
svonefndar vísindaveiðar séu veij-
andi. Sagði hún m.a. að búist hefði
verið við að fulltrúar íslendinga
gengju út eftir atkvæðagreiðsluna,
í samræmi við hótanir, og verið
brosað að því að þeir létu það
ógert. En þessar umræður, sem
stóðu stutt, vom sem annað mál-
efnalegar, enda verið að fræða en
ekki takast á um viðhorf.
Á slíkum fundum fara skoðana-
skipti kannski ekki síður fram utan
við formlegar fundarsetur og þama
var einmitt fólk, sem þekkt er víða
um heim fyrir störf sfn og þekk-
ingu. Fundin sótti t.d. frú Martha
H. Coolidge, ekkja hins þekkta nátt-
úmvísinda og náttúruvemdunar-
manns Harolds J. Coolidge, sem
leát fyrir tveimur ámm. En hann
var m.a. annars einn af stofnendum
bæði World Wildelive Fund og
IUCN og var lengi forseti og síðast
Dr. Hans Köpp flytur erindi um tvo nýja þjóðgarða á strönd Norður-
sjávar, en náttúruvemd við sjó var efni fundarins.
Frá setningu fundarins í fræðslusetrinu í Alviðru
Morgunblaðið/ Sigurður Jónsson