Morgunblaðið - 02.07.1987, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. JÚLÍ 1987

Keuter
Ljúfur lottóvinningur
ÞAÐ er engin furða þótt Glenn og Dorothy Banner brosi sínu breið-
asta á þessari mynd. Þau unnu hvorki meira né minna en tuttugu
milljónir Bandaríkjadala, eða 800 milljónir íslenskra króna, í lottó-
spili í Pennsylvaníu. Frúin fyllti út lottóseðilinn og sagðist hafa
valið tölurnar af handahófi. Þess gæti orðið langt að bíða að jafn-
feitur biti hlotnist íslenskum lottóleikendum, en lesendur Morgun-
blaðsins ættu að geta samglaðst hjónunum — og kannski látið sig
dreyma ofurlitið.
Gengi gjaldmiðla
Lundúnum, Reuter.
GENGI Bandaríkjadals seig ör-
lítið í gær, en verð á gulli
hækkaði um einn dal á únsu.
Sterlingspundið kostaði 1,6230
Bandaríkjadali á hádegi í Lundún-
um í gær, en gengi annarra gjald-
miðla var þannig háttað að
Bandaríkjadalur kostaði:
1,3290 kanadíska dali,
1,8220 vestur-þýsk mörk,
2,0510 hollensk gyllini,
1,5105 svissneska franka,
37,75 belgíska franka,
6,0800 franska franka,
1320 ítalskar lírur,
146,60 japönsk jen,
6,3650 sænskar krónur,
6,6810 norskar krónur og
6,8975 danskar krónur.
Gullúnsan kostaði 448,90 dali.
Suður-Kórea:
Chun forseti fellst á
umbótatil 1 ögur Rohs
Stj órnarandstaðan óviss í framboðsmálum
Seoul og Tókíó, Reuter.
CHUN DOO HWAN, forseti
Kóreu, tilkynnti í gær að hann
hefði fallist á tillögur Roh Tae
Woo, leiðtoga stjórnarflokksins,
um úrbætur í lýðræðisátt. Sagð-
ist hann að vísu hafa miklar
efasemdir um ágæti þess að for-
seti skuli kjörinn í beinum
kosningum, en játaði að vilji
fólksins væri augljós og að hon-
um bæri að hlíta. I tillögum Rohs
felst meðal annars sakaruppgjöf
helsta stjórnarandstæðings
landsins, Kim Dae Jung, það að
pólítiskum föngum, sem ekki
hafa gerst sekir um ofbeldisverk,
verði sleppt og að ritfrelsi ásamt
öðrum mannréttindum verði
tryggt. Ein afleiðing þessa er að
Roh, sem fyrir nokkrum dögum
var óvinsæll mjög, er nú orðin
þjóðhetja.
Fram að þessu hefur yfírleitt
verið litið á Roh sem afsprengi
Chuns forseta og síðustu vikur allt
að því sem hinn vonda sjálfan. Eft-
ir skeleggar ákvarðanir hans og
gerðir undanfama daga hefur þessi
ímynd hins vegar breyst heldur til
hins betra. Telja erlendir stjómar-
erindrekar í Seoul að hann eigi
ágæta möguleika á sigri í forseta-
kosningunum, sem að öllum líkind-
um fara fram í desember. Blaðið
Hankook Ilbo, sem talið er óháð,
sagði í forystugrein í gær að yfirlýs-
ing Rohs jafnaðist á við byltingu.
„í stjómmálasögu Suður-Kóreu
hefur enginn tekið jafnákveðna af-
stöðu með lýðræði og Roh.“
Stjómarandstöðuleiðtogarnir
tveir, Kim Young Sam og Kim Dae
Jung, fögnuðu ákvörðun forseta
mjög. „Þetta er raunverulegur sigur
þjóðarinnar," sagði Kim Dae Jung,
en nú verður honum á ný heimilt
að taka þátt í stjórnmálum eftir sjö
ára hlé. „Þroski þjóðarinnar varð
til þess að Bandaríkin létu af stuðn-
ingi við harðstjómina og studdu
lýðræðisöflin."
Kim Young Sam sagðist sann-
færður um að forsetanum væri
alvara með ákvörðun sinni, en var-
aði stjómina samt við: „Þjóðin mun
ekki líða það ef stjórnin reýnir að
skipta um stefnu og þorri hersins
ekki heldur."
Enn er óvíst hver forsetafram-
bjóðandi stjómarandstöðunnar
verður en Kimamir tveir hafa heit-
ið því að aðeins annar verði í
framboði. Til þessa hefur Kim Dae
Jung sagst ekki munu bjóða sig
fram ef hann fengi frelsi, en í gær
var hann ekki eins afdráttarlaus.
Aðrar afleiðingar ákvarðanar
forsetans eru þær að efnahagur
landsins, sem reyndar var prýðileg-
ur fyrir, hefur batnað mjög og er
Reuter
Chun Doo Hwan forseti tilkynnir
ákvörðun sina í sjónvarpsávarpi
í gær.
spáð enn frekari hagvexti á næst-
unni, nú þegar óvissuástandið er
úti. Þá hafa allar efasemdir um
Ólympíuleikana í Seoul á næsta ári
rokið út í veður og vind.
Noregur:
Ofurvald hátækninnar og
stórpólitískar afleiðing-
ar Kongsbergs-málsins
Ósló. Frá Áslaugu Þormóðsdóttur, frét
„HEIMSVELDI framtíðarinnar
byggjast á vitsmunum," sagði
Winston Churchill eitt sinn.
Barátta þjóðanna um völd og
ríkidæmi snerist fyrr á tíð um
málma og frjósöm lönd. Nú er
barist um hátæknikunnáttu og
hátækniframleiðslu. Tækniþró-
unin veltur áfram með ógnar-
hraða og fjölbreytileika sem
aldrei fyrr í mannkynssögunni.
Þær þjóðir, sem búa yfir mest-
um sköpunarmætti, fá mestan
ávinning og mest alþjóðleg
áhrif.
Á þessum vettvangi hafa Banda-
ríkin farið fremst í flokki og m.a.
notið þeirra jákvæðu áhrifa, sem
fylgdu búferlaflutningi mikils
Qölda vel menntaðs og atorku-
sams fólks þangað í síðari
heimsstyrjöldinni og á eftirstríðs-
árunum. Hæfíleikar þessa fólks
fengu að njóta sín, og átti það
sinn þátt í að stuðla að tæknileg-
um yfirburðum og sterkri stjóm-
málastöðu Bandaríkjanna út á við.
Og það er einmitt þessi staða,
sem Bandaríkjamönnum er í mun
að veija í félagi við bandamenn
sína í NATO, og það var einnig
á þessum punkti, sem Kongs-
berg-vopnaverksmiðjan hrasaði
og villtist inn á stórpólitískt
hættusvæði - með ófyrirsjáanleg-
um afleiðingum.
TÆKNILEYND
Bandaríkjamenn gera sér. ljósa
grein fyrir tæknivaldi sínu í heim-
itara Morgunblaðsins.
inum. Útflutningslöggjöf þeirra
er þannig úr garði gerð, að hún
á að tryggja ríkisstjóm Banda-
ríkjanna eftirlit með notkun
bandarískra útflutningsvara. Á
þessu sviði vilja því verða árekstr-
ar, þegar sjálfstæð ríki eiga í hlut.
í vetur sem leið neitaði ríkisstjóm
Bretlands bandarískum eftirlits-
mönnum um heimlld til að fara í
gegnum útflutningsgögn breskra
fyrirtækja. Útlendingar, sem læra
á nýtísku tölvubúnað í Banda-
ríkjunum, verða að heita því að
halda lærdómnum fyrir sig, en
láta hann ekki fara lengra. Er-
lendir vísindamenn hafa orðið að
sætta sig við að vera haldið utan
við umræður um fullkomnustu og
viðkvæmustu tæknimálin.
Allt of hljóðlátur
Frá herfræðilegu sjónarmiði
hefur bandarísk hátækni veitt
Vesturlöndum umtalsvert forskot
á mörgum sviðum. Eitt þeirra er
hemaður neðansjávar. Á seinni
tímum hafa Bandaríkjamenn get-
að státað af því, að árásarkaf-
bátar þeirra fylgdu fast á eftir
eldflaugakafbátum Sovétmanna
og gætu sökkt þeim innan nok-
kurra klukkustunda, ef til ófriðar
drægi. En sá tími er liðinn, þegar
háværir kafbátar Rauða hersins
komu fram á hlustunartækjum á
Bemiuda, um leið og þeir fóru í
kaf í Norður-íshafinu. Nú verður
að hafa meira við. Hermt er, að
bandaríski kafbáturinn Augusta
hafi orðið fyrir 2,7 milljóna doll-
ara tjóni í október í fyrra, þegar
hann lenti í árekstri undan
Gíbraltar, en þá var hann að elt-
ast við sovéskan kafbát, sem
orðinn var allt of hljóðlátur.
Stökk fram á við
Enginn vafí leikur á því nú, að
hinar aflmiklu og hljóðlátu vélar,
sem Sovétmenn hafa framleitt
með aðstoð Kongsberg-vopna-
verksmiðjunnar og Toshiba, hafa
skipt sköpum í þessu efni. Falsan-
imar og svikin, sem höfð hafa
verið í frammi, eru mjög alvarlegt
mál fyrir Norðmenn. Það, sem
skeð hefur, er það, að endumýjun
sovéskra kafbáta hefur tekið
stökk fram á við, fyrr en Vestur-
lönd áttu von á. Og tjónið vegna
þessa er gífurlegt.
Til að reyna að milda aðstæð-
umar, hafa norsk stjómvöld boðið
Bandaríkjunum að endumýja
mikilvægustu hlustunarstöðvam-
ar í Norður-Noregi, sem um langt
skeið hafa gegnt veigamiklu hlut-
verki fyrir umsvif Bandaríkjanna
og NATO neðansjávar.
Enn fremur hefur Gro Harlem
Bmndtland lofað Bandaríkja-
mönnum, að komið verði í veg
fyrir frekari mistök í austurvið-
skipum Kongsberg-verksmiðjunn-
ar. Talið er, loforðið feli einnig í
sér, að leyfíleg sala fyrirtækisins
til austurblokkarinnar verði stöðv-
uð. Norsk stjómvöld telja nú
Sovéskir Foxtrot-kafbátar í flotastöðinni í Murmansk. Kongs-
berg-vopnaverksmiðjan í Noregi og japanska fyrirtækið Toshiba
hafa lagt sitt af mörkum til að þagga niður í vélarbúnaði þeirra.
nauðsynlegt að rifta öllum við-
skiptasamningum fyrirtækisins
við Austur-Evrópuríkin til að
bjarga rekstri þess.
Norskum stjómvöldum láðist
að halda vöku sinni og þau van-
mátu mikilvægi tækninnar fyrir
utanríkisstefnu sína. í kjölfar sof-
andaháttarins kemur nú fjaðra-
fokið, þar sem háttsettir
embættismenn em á stanslausum
þeytingi út og suður í því skyni
að bjarga því, sem bjargað verður.
(Byggt á Aftenposterí)