Morgunblaðið - 02.07.1987, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. JÚLÍ 1987
29
STJÓRNARRÁÐIÐ OG
ÍSLENSKT ATVINNULÍF
Sjónarmið varðandi hugmyndir um breytingar á sljórnarráðinu
eftírJóhann J.
*
Olafsson
Að því er skilið verður af fréttum
um stjómarmyndun kemur nú til
greina að fækka ráðuneytum úr 12
í 10. Annars vegar er rætt um að
leggja niður viðskiptaráðuneytið og
fella starfsemi þess undir iðnaðar-
ráðuneyti, utanríkisráðuneyti og
e.t.v. fjármálaráðuneyti. Hins vegar
er talað um að mynda nýtt byggða-
ráðuneyti sem hefði á sinni könnu
landbúnaðarmál, samgöngumál og
umhverfismál.
Uppstokkun á stjómarráðinu er
ekki nýtt mál og út af fyrir sig
eðlilegt að það verði endurskipulagt
m.t.t. breyttra tíma. Núverandi
skipan hefur staðið óbreytt í ára-
tugi og tók mið af viðhorfum liðinna
tíma. Atvinnugreinar voru kyrfílega
flokkaðar niður og þóttu þurfa sér-
staka og sérhæfða aðhlynningu af
hálfu ríkisins. Jafnframt þótti við
hæfí að þau verkefni, sem almennt
voru álitin vera hlutverk ríkisins
að sinna, mynduðu ráðuneyti hvert
fyrir sig. Undir þessa skilgreiningu
féllu t.d. heilbrigðismál, félagsmál,
menntamál, samgöngumál og ut-
anríkismál.
En tímarnir breytast og hlutverk
ríkisins sömuleiðis. Skilningur hefur
farið vaxandi á því að atvinnugrein-
amar styðja hver aðra. Framleiðslu-
fyrirtækjum, hvort sem er í útgerð,
iðnaði eða landbúnaði er auðvitað
akkur í að geta aflað aðfanga auk
hráefnis með sem hagkvæmustum
hætti, að njóta góðrar póst- og fjar-
skiptaþjónustu, ódyrra skipa og
flugferða og hagkvæmrar banka-
þjónustu, svo eitthvað sé nefnt. Á
sama hátt byggist velgengni versl-
unar- og þjónustufyrirtækja á því
að vel gangi í framleiðslugreinun-
um. Á öllum stigum framleiðslunn-
ar fer fram verðmætasköpun, frá
öflun ogúrvinnslu hráefnis til sölu
þess. Og ekki er síður mikilvægt
að vel takist til um innkaup og dreif-
ingu svo að afraksturinn verði sem
mestur fyrir alla aðila.
Fyrirtæki í öllum atvinnugreinum
hafa hlutverki að gegna og í grund-
vallaratriðum er starfsemin sú
sama. Frá stjómskipulegu sjónar-
miði verður því að draga í efa að
það þjóni nokkram tilgangi að
draga atvinnugreinar í dilka með
þeim hætti sem nú er gert og sem
boðið hefur heim víðtækri mismun-
un. Aðalatriðið hlýtur að vera, að
allar atvinnugreinar, öll fyrirtæki,
búi við sömu skilyrði til að dafna.
Aðeins þannig kemur í ljós hvaða
fyrirtæki era mikilvæg og hver
ekki. Ekkert ríkisvald er fært um
að kveða einhliða upp þann úrskurð.
Framkomnar hugmyndir um
stjómarráðsbreytingar era alls ekki
í þessum anda. Þvert á móti ýta
þær undir þau misskildu viðhorf að
ein atvinnugrein sé annarri æðri,
eða þurfí á sérstakri „fyrirgreiðslu"
að halda. (Þetta hefur raunar reynst
misskilin greiðasemi eins og sann-
ast hefur í landbúnaði).
Samkvæmt hugmyndunum á að
stofna sérstakt iðnaðar- og við-
skiptaráðuneyti, ef ekki að gera
hluta af starfsemi viðskiptaráðu-
neytisins að deild í iðnaðarráðu-
neyti. Aðra starfsemi viðskipta-
ráðuneytis á síðan að fella undir
utanríkisráðuneytið (utanríkisvið-
skipti) og heyrst hefur að færa eigi
bankamál undir fjármálaráðuneyt-
ið. Hvaða rök búa hér að baki?
Varla hagkvæmnisrök, því ekki er
að búast við að stöðugildum fækki.
Og hvers vegna á iðnaðurinn og
veslun betur heima undir sama hatti
heldur en t.d. iðnaður og samgöng-
ur eða iðnaður og landbúnaður ef
út í það er farið? Hvað á utanríkis-
pólitík sameiginlegt með utanríkis-
Jóhann J. Ólafsson
„Umræddar stjórnar-
ráðsbreytingar eru um
margt róttækar, en það
er erfitt að sjá hvaða
tilgangi þær þjóna.
Fækkun ráðuneyta get-
ur varla verið takmark
í sjálfu sér og það er
betur heima setið en af
stað farið ef breyting-
arnar verða í þeim dúr
sem rætt er um.“
verslun ef undan era skildir
vöraskiptasamningar við ríki þar
sem skipulagshyggja ræður ferð-
inni? Og eram við ekki að bjóða
heim óhóflegri miðstýringu með því
að koma bankamálum og ríkisfjár-
málum á eina hendi?
Að því er hugmyndina um
byggðaráðuneyti varðar, þar sem
landbúnaðarmál, samgöngumál og
umhverfismál eiga að vera undir
einum hatti, má spyija svipaðra
spurninga. Er meira sameiginlegt
með búvöraframleiðslu og flugsam-
göngum en t.d. utanríkisverslun og
flugsamgöngum?
Umræddar stjómarráðsbreyting-
ar era um margt róttækar, en það
er erfítt að sjá hvaða tilgangi þær
þjóna. Fækkun ráðuneyta getur
varla verið takmark í sjálfu sér og
það er betur heima setið en af stað
farið ef breytingamr verða í þeim
dúr sem rætt er um.
Vilja menn hagræða í þessum
efnum er nauðsynlegt að fagleg
fremur en pólitísk sjónarmið ráði
ferðinni og þau ráðuneyti sameinuð
sem þjóni skyldum málum. Til dæm-
is mætti hugsa sér að sameina í
eitt ráðuneyti alla verslun, banka-
mál, vátryggingar og samgöngur
og nefna slíkt ráðuneyti viðskipta-
ráðuneyti, því allar framleiða þessar
greinar verðmæti og stunda við-
skipti. Og auðvitað væri þá eðlileg-
ast að stíga skrefíð til fulls og
bæta við landbúnaði, iðnaði og sjáv-
arútvegi undir sama hatt, enda tími
til kominn að landsmenn geri sér
ljóst að öll atvinnustarfsemi felur í
sér viðskipti í víðtækasta skilningi.
Höfundur er formaður Verslunar-
ráðs íslands.
Kaiuilu
ajo bua tu
gomsæta
grillsósu?
Þú þarft ekkert að kunna í matar-
gerð til þess.
Þú opnar dós af sýrðum rjóma,
kíkir inn í eldhússkápana, notar
hugmyndaflugið og velur eitthvað
girnilegt, td. grænmeti eða krydd,
sem þú blandar út í sýrða rjómann.
Árangurinn kemur bæði þér og
þínum þægilega á óvart!
■
i
i
i
i
i
i
i
i
i
■
i
I s
I co
I £
1
Auðveld, fín sósa með kjötinu.
Taktu mælieiningarnar ekki of alvarlega.
/ dós sýrður rjómi
'h msk saxaður laukur
'h msk söxuð græn paprika
[h msk söxuð rauð paprika
2 msk Heinz eða Libby’s tómatsósa
örlítill sítrónupipar.
Blandaðu öllu saman og berðu sósuna
fram með glóðarsteiktu kjöti eða pylsum.
Fleiri tillögur birtast á naestunni