Morgunblaðið - 03.07.1987, Blaðsíða 10

Morgunblaðið - 03.07.1987, Blaðsíða 10
MORGUNBtAÐIÐr FÖSXUOAGUR ,3-4ÚÚ 1987 10r Sumartónleikar í Skálholtskirkju: Sembaltónlist einnkenn- andi fyrir barokktímabilið -segir Hedwig Bilgram, semballeikari frá Þýskalandi Hedwig Bilgram, semballeikari HINIR árlegu Sumartónleikar í Skálholtskirkju hefjast nú um helgina með því að Hedwig Bilgram og Helga Ingólfsdóttir flytja barokktónlist á sembal og orgel. Hedwig Bilgram er prófessor við Tónlistarháskól- ann í M“unchen og kennir þar bæði sembal— og orgelleik, en Helga nam semballeik hjá henni á sínum tíma. Hedwig Bilgram vann tónlistarkeppni þýsku útvarpsstöðvanna árið 1959 og síðan hefur hún komið fram víða um heim og er, með- al annars, kunn af samstarfi við hinn þekkta barkktúlkanda Karl Richter. Hún hefur einnig unnið mikið með flautuleikar- anum Jean—Pierre Rampal og trompetleikaranum Maurice André og leikið með þeim inn á hljómplötur. Hin síðari ár hefur hún enn fremur snúið sér að þriðja hljóðfærinu, „Ham- merklavier,“ sem er 18. aldar píanó, og haldið á það fjölda tónleika. Goethe stofnunin, menningarstofnun Þýskalands hefur styrkt komu Hedwig Bilgrams hingað. Sembal er hljóðfæri sem fremur lítið hef- ur farið fyrir hér á íslandi og því kjörið tækifæri að spyrja Hedwig um sögu þess og sér- stöðu. „Þetta er ævagamalt hljóð- færi,“ sagði Hedwig Bilgram." „En þótt það sé mjög gamalt, þá var mest samið fyrir það á árunum 1580 til 1750. Þetta hljóðfæri virðist mjög líkt píanói, en mis- munurinn á þeim er sá, til dæmis, að inni í píanóinu eru litlir hamrar sem slá á strengi þess, en inni í sembalhljóðfærinu voru fugls- flaðrir sem struku strengina. Nú til dags eru hinsvegar ekki notað- ar fuglsfjaðrir, heldur sérstakt afbrigði af plasti." Nú leikið þið Helga Ingólfs- dóttir barokkverk á tónleikum ykkar í Skálholti. Er sembalið dæmigert barokkhljóðfæri? „Tónsmíðar fyrir sembal eru að miklu leyti frá barokktímanum sem hófst um 1650. Hinsvegar var mikið 'farið að semja fyrir það upp úr 1580, á endurreisnartí- manum. Flest þeirra verka eru frá Englandi, Frakklandi, Spáni, ít- alíu og eitthvað frá Þýskalandi, vegna þess að í þeim löndum var mjög sterk hefð fyrir semballeik, sérstaklega Englandi, en þar var endurreisnartíminn hápunktur tónsmíða í Bretlandi. í dag eru til tvær safnbækur með sembal- verkum frá Englandi, „Fitz Will- iam Virginal Book“ og „My Lady Newell’s Book.“ í þessum tveimur bókum eru eingöngu verk frá endurreisnartímanum. Svo einkennilega vill til að við Iok endurreisnar á Englandi, lögð- ust tónsmíðar að mestu leyti niður. Á barokktfmanum voru þar aðeins tvö tónskáld sem hafa haft einhverja þýðingu. Það voru Purc- ell og H“andel, sem var reyndar þjóðverji, en bjö í Bretlandi. Þess- ir tveir menn hafa skilið eftir sig barokktónlist, en eftir þeirra tíma var eiginlega ekki samið neitt markvert í Bretlandi fyrr en eftir 1850. í Þýskalandi myndaðist hins- vegar sterk tónlistarhefð á baroktfmanum. Einnig í Frakkl- andi. Þó held ég að Þýskaland hafi átt fleiri tónskáld sem skiptu einhverju máli. En það eru ekki bara þessi lönd sem halda uppi heiðri barokktónlistarinnar, því frá þessum tíma eru fleiri mjög mikilvæg tónskáld. Ég get nefnt Scarlatti sem dæmi. Hann var ítalskur en bjó á Spáni þar sem hann var kennari ísabellu prins- essu. Hann skrifaði hvorki meira né minna en 555 sónötur, aðallega fyrir þessa prinsessu. Hluta af þeim samdi hann sem æfíngar fyrir prinsessuna. Vérk hans eru mjög frumleg og áhugaverð, létt og gáskafull. Ég er alveg sérstak- lega hrifín af sónötum hans.“ Hver eru sérkenni barokktón- listar? „Tónlistin er samin eftir mjög ströngum reglum. Hljómstyrkur- inn hækkar í þrepum, en ekki í bogum eins og píanótónlist. Hrynjandin er mjög sérstök og fer eftir mjög ákveðnum reglum. Það hefur auðvitað verið samið eftir mismunandi formum fyrir semba- lið, eins og önnur hljóðfæri. Konsert er þó dæmigert bar- okkform. En barokkkonsertamir fylgja mjög ströngum reglum. í þeim skiptast þættirnir mjög jafnt á milli hljómsveitar og sembals. Til dæmis kemur fyrst þáttur fyr- ir hljómsveit, síðan er sóló, þá aftur hljómsveit og aftur sóló, og svo framvegis. Síðan eru til kon- sertar sem eru eingöngu fyrir sembal. Þar má nefna „ítalska konsertinn" eftir Bach. Á sembal- inu eru tvö hljómborð, þar sem þú hefur eitt á píanóinu. Þessi konsert Bachs er þannig að það sem er hugsað sem hljómsveitar- leikur er spilað á neðra hljómborð- ið, en einleikurinn á það efra. Bach, sem að mínu mati er alb- esta barokktónskáld sem uppi hefur verið, var mikill áhugamað- ur um konserttónlist. Hann endurskrifaði mikið af konsertum eftir Vivaldi,_ ýmist fyrir sembal eða orgel. Ástæðan var sú að hann vildi læra þær reglur sem önnur tónskáld settu sér við tónsmíðar. Fuga er einnig dæmigerð tón- list frá barokktímabilinu og enn í dag er verið að semja fúgur. Þó fínnst mér bestu verkin hafa verið samin á barokktímanum. Frá rómantíska tímabilinu eru engin sembalverk til. Þá var sa- mið fyrir píanó og sembalið gleymdist hreinlega í 150—170 ár. Það var ekki fyrr en um 1920 sem aftur var farið að smíða þetta hljóðfæri, en menn smíðuðu þá aðeins ónákvæmar eftiríkingar af gömlu hljóðærunum. Síðustu árin hefur þetta breyst mikið og nú orðið eru hljóðfærin mjög góð og námkvæm eftirsmíð af uppruna- legu hljóðfærunum. Hljóðfærin sem við Helga leikum á í Skál- holti eru alveg sérstök. Helga á annað þeirra sjálf og Tónlistar- skólinn í Reykjavík hitt.“ Leikið þið eingöngu barokkverk á tónleikunu? „Á fyrri tónleikunum leik ég ein, verk fyrir sembal og orgel eftir Bach, Buxtehude, Walther og Böhm. Þeir eru alljr þjóðverjar frá barokktimanum. Á seinni tón- leikunum leikum við Helga saman sembalverk, fyrst eftir Carlton og Tomkins sem eru enskir höfundar frá endurreisnartímanum, þá átta pólska dansa, einnig frá endur- reisn. Síðan konsert eftir Bach og að lokum konsert eftir Krebs. Krebs var þýskur og frægasti nemandi Bachs. Tónlist hans er í rauninni ekki barokk, heldur er hún fremur dæmigerð fyrir rokko- kótímabilið. Ég hlakka mjög mikið til þess- ara tónleika. Helga var nemandi minn fyrir 20 árum og það er mér alveg sérstök ánægja að fá tækifæri til að halda tónleika með henni." Fyrri tónleikar Hedwig Bilgram hefjast á laugardaginn klukkan 15.00. Seinni tónleikamir, þar sem hún leikur með Helgu, hefj- ast klukkan 17.00. Á sunnudag klukkan 15.00 verða síðan seinni tónleikar laugardagsins endur- fluttir og klukkan 17.00 er síðan messa og er prestur séra Guð- mundur Oli Ólafsson í Skálholti, en listamenn sjá um tónlistar- flutning. Áætlunarferðir eru báða dagana í Skálholt. Farið er klukk- an 13.00 fráUmferðarmiðstöðinni í Reykjavík, og til baka frá Skál- holti klukkan 18.15. , ssv Grasnyljaferð Hins ís- lenska náttúrufræðifélags HIÐ íslenska náttúrufræðifélag fer grasnytjaferð sunnudaginn 5. júlí. Farið verður kl. 11 frá BSÍ að sunnanverðu. Áætlað er að koma til baka á milli kl. 18 og 19. Byijað verður á að fara í Grasa- garðinn í Laugardal, en þar er auðvelt að skoða og læra að þekkja plontur. Síðan verður farinn Blá- fjallahringurinn og áfram suður með sjó til að leita fanga við ströndina. Hefðbundnar grasnytjar, söl, fjallagrös, tejurtir o.fl. heyra nú að mestu sögunni til. Þessi ferð er ætluð til að rifja þetta upp og bæta við tegundum sem nytja má. og Björn Gunnlaugsson. Þetta er í fyrsta sinn sem Hið íslenska náttúrufræðifélag fer slíka ferð og er ekki að efa að ferðin verður Leiðbeinendur verða líffræðing- arnir Eva Guðný Þorvaldsdóttir fróðleg og skemmtileg. Allir eru velkomnir. (Fréttatilkynning) Frá sumarsýningu Svarts á hvítu. Svart á hvítu: Sumarsýmng 1 SUMAR verður í Gallerí Svörtu á hvitu samsýning á verkum nokk- urra ungra myndlistarmanna. Frá opnun gallerísins í nóvember sl. hefur hver einkaýningin rekið aðra en nú verður hinsvegar Iögð rækt við að kynna sem flesta af þeim listamönnum sem hafa verk sín til sölu í galleríinu og vekja athygli á þvi mikla úrvali mynda sem hægt er að skoða i kjallara gallerisins. Gallerí Svart á hvítu hefur lagt áherslu á að sýna verk ungra mynd- listarmanna. Meðal listamanna sem eiga verk á þessari sýningu eru: Páll Guðmundsson, Jóhanna Yngvadóttir, Magnús Kjartans- son, Aðalsteinn Svanur Sigfússon, Brynhildur Þorgeirsdóttir, Georg Guðni, Valgarður Gunnarsson, Grétar Reynisson, Kees Vesser, Gunnar Örn, Pieter Holstein, Sig- urður Guðmundsson, Jón Axel og Hulda Hákon. Meðan sumarsýningin stendur yfír verður reglulega skipt um mynd- ir. Þetta er sölusýning og geta kaup- endur tekið verkin með sér strax að kaupum loknum. Gallerí Svart á hvítu er opið alla daga nema mánudaga kl. 14.00-18.00.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.