Morgunblaðið - 03.07.1987, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 3. JÚLÍ 1987
Mannfræðiráðstefna í Iowa:
— sagt frá þingi íslenskra og erlendra fræðimanna
í síðustu viku maímánaðar
söfnuðust saman fjórir tugir
mannfræðinga, mannfræðinema
og áhugamanna í Iowa-borg í
Bandaríkjunum, yndislegri borg
„í nafla alheimsins'* ef marka
má orð Pauls Durrenbergers
mannfræðings. Undirritaðri
þótti merkilegt hversu margir
fræðimenn, bæði innlendir og
erlendir, eru að rannsaka okkur
íslendinga. Mannfræði er ung
fræðigrein á íslandi og ánægju-
legt að sjá þann fjölda sem þar
er að hasla sér völl. Þessa fjóra
daga voru fluttir fyrirlestrar frá
morgni til kvölds, en þá tóku við
óformlegri viðræður um við-
fangsefnin. Þökk sé mannfræði-
ráðstefnunni í Iowa-borg í
Iowaríki, það eru komnir brestir
í ímynd mína af okkur íslending-
um. Við erum ekki sú einlita
fajörð sem ég hafði gert mér í
hugarlund.
Strax á fyrsta degi ráðstefnunn-
ar, sem helgaður var fomleifafræði
og þjóðveldinu, urðu fjörugar um-
ræður og deilur spunnust. Fyrirlest-
ur Guðmundar Ólafssonar um
helstu uppgrefti á þingstöðum vakti
upp ýmsar spumingar um stöðu
íslenskrar fomleifafræði. Guð-
mundur lagði áherslu á að grunn-
rannsóknir væm nauðsynlegar áður
en hægt er að draga einhveijar
ályktanir um samfélagsgerðina.
Það dugir ekki að grafa og setja
munina á safn. Nær sé að veita
meira fé til fomleifafræðirannsókna
(sem og skyldra rannsókna), svo
að fræðimennimir geti unnið að
rannsóknum sínum og látið hlutina
varpa ljósi á samfélagið sem þeir
tilheyra.
Svæðisbundin fomleifafræði gef-
ur mannfræðingum kost á að skoða
þjóðfélagsbreytingar, og varpaði
Kevin Smith ljósi á möguleika fag-
legrar samvinnu af því tagi, í
fyrirlestri sem hann samdi ásamt
kennara sínum Jeff Parson við Mic-
higan-háskólann í Ann Arbor. Þeir
nota kenningar mannfræðinnar og
aðferðir fomleifafræðinnar við
rannsóknir sínar á íslandi, í sam-
starfí við Guðmund Ólafsson. Kevin
og Jeff völdu ísland til rannsókna,
vegna ritaðra heimilda eins og fom-
sagna, laga og annarra rita sem
fomleifafræðingar geta sjaldnast
gengið að.
William Ian Miller flutti líflegan
fyrirlestur um fomsögumar. Miller
er sagnfræðingur og lögfræðingur
frá Michigan-háskólanum og heill-
aður af fomsögunum (Skarphéðinn
„SÍS,“ sögðu þau og brostu — ekki af ástæðulausu, þar eð Sambandið styrkti Bandaríkjaför flestra
mannfræðinemanna á myndinni. Talið frá vinstri: Dagný Þórgnýsdóttir, Unnur Dís Skaptadóttir, Sigr-
ún Hafsteinsdóttir, Heiðrún Dóra Eyvindardóttir, Hallfríður Þórarinsdóttir, Magnús Ómarsson, Helga
María Bragadóttir, Þóra Magnúsdóttir, Helga Ómarsdóttir og Jóhanna Gunnlaugsdóttir. Tekið skal
fram að Unnur Dís og Hallfríður komu óstyrktar frá New York.
June Helm, formaður bandaríska
mannfræðingafélagsins.
sinni). Því er að mati Millers ekki
hægt að tala um að ein fjölskyldu-
gerð, það er að segja kjamafj'öl-
skyldan, hafi einkennt þetta
tímabil.
Fleiri erlendir fyrirlesarar töluðu
um það að nota fomsögumar sem
heimildir. Paul Durrenberger reynir
að nýta sögumar til að öðlást inn-
sýn í þjóðfélagsgerð þjóðveldis-
tímans og menninguna á því
tímaskeiði. Hann lítur ekki á íslend-
ingasögumar sem „einstakt
bókmenntaafrek" og eitthvert sérís-
lenskt fyrirbæri. Paul ber þær
saman við sagnir þjóðflokka í Tæ-
landi og Búrma, sem búa við
svipaða samfélagsgerð og ríkti á
þjóðveldistímanum.
Kenningar Margrétar Her-
mannsdóttur um „hið fyrra land-
nám“ á ámnum 600 til 1000, sem
byggjast í uppgreftri hennar í Her-
jólfsdal, vöktu mikla athygli og
umræður. Ekki þótti síst athygli
vert hversu lítið hefur verið §allað
um kenningar Margrétar á meðal
íslenskra fræðimanna.
er uppáhaldssögupersónan hans).
Miller segir að við verðum að nota
þær heimildir sem fyrir hendi eru.
Hann gagnrýndi íslenska fræði-
menn fyrir að nota þær ekki meira,
hann telur þessa afstöðu hafa vald-
ið því að íslenskir sagnfræðingar
skrifa nær eingöngu stjómmála-
sögu en ekki félagssögu.
Miller telur að íslenskir fræði-
menn hafi hafnað sögunum sem
sagnfræðilegum heimildum og gert
þær að bókmenntaverkum, meðal
annars vegna þess að þarmeð
breyttu þeir forfeðrunum úr rib-
böldum og ræningjum í listræna
hæfíleikamenn, fræðimenn og rit-
höfunda, ekki ósvipað því sem þeir
vildu sjálfir vera eða töldu sig vera.
Sem dæmi nefndi Miller að hægt
væri að nota sögumar sem heimild-
ir um samfélagsgerðina og fjöl-
skylduna. Þeir sem rituðu sögumar
hefðu varla farið að skálda eitthvað
um ættar- og fjölskyldutengsl. í
fyrirlestrinum fjallaði Miller um
Qölskyldugerðir á þjóðveldissöld, en
hann telur að þá hafi fjölskyldur
tekið sífelldum breytingum (systk-
ini skildust að og fluttu saman
aftur, fólk skiptist á bömum eins
og hagstæðast var talið hveiju
Ljósmynd Morgunblaðið/RV
íslensku fræðimennimir: Haraldur Ólafsson, Finnur Magnússon, Guðmundur Ólafsson, Halldór Stefáns-
son, Sigríður Dúna Kristmundsdóttir, Inga Dóra Bjöms óttir, Margrét Hermannsdóttir og Gísli Pálsson.
Deilt í sátt og samlyndi
Ferðaskrifstofa ríkisins:
Hótelið á Kirkjubæj-
arklaustri stækkar
NÝ gistiálma hefur nú verið tekin
í notkun á Kirkjubæjarklaustri. í
henni eru 14 tveggja manna her-
bergi, öll með sér baðherbergi.
Áður hafði hótelið til umráða 22
tveggja manna herbergi auk
svefnpokapláss.
Hótelið á Kirkjubæjarklaustri er
eign fyrirtækisins Bæjar hf. en
reksturinn er leigður til Ferðaskrif-
stofu ríkisins sem hefur rekið þar
Edduhótel undanfarin ár.
í fréttatilkynningu frá Bæ hf.
segir að vegna stækkunar hótelsins
hafi í vor verið ákveðið að auka hlut-
afé félagsins og keypti Þróunarfélag
íslands hf. mestan hluta þessarar
hlutafjáraukningar.
Bygging þessi er sú þriðja sinnar
tegundar á Kirkjubæjarklaustri en
hún er sérstök að því leyti að bygg-
ingartími hennar er óvenju stuttur
eða 3 mánuðir. Að sögn Kjartans
Lárussonar, framkvæmdastjóra
Ferðaskrifstofu ríkisins, kostaði nýja
húsið 16 milljónir fullbúið og er gert
ráð fyrir að rekstur þess muni standa
undir byggingarkostnaði.
Kjartan sagði einnig að ferða-
mönnum hefði oft reynst erfítt að
fá gistingu á Suðurlandi yfir
sumártí-
mann og því orðið tímabært að bæta
úr því. Hann sagði að nýting á Eddu-
hótelum um allt land hefði verið góð
undanfarin ár og hefði aukist jafnt
og þétt.
Að sögn Margrétar ísleifsdóttur,
hótelstýru á Kirkjubæjarklaustri, er
nýting herbergja þar yfírleitt 80-90
% yfír sumartímann og 100% 6-8
vikur af sumrinu.
Edduhótelin, sem nú hafa öll ver-
ið opnuð, munu starfa með svipuðu
sniði í ár og undanfarin ár. Þau eru
nú 17 talsins, víðs vegar um landið.
Ferðaskrifstofa ríkisins sér einnig
um rekstur Hótels Valhallar á Þing-
völlum og tekur þátt í rekstri Hótels
Hvolsvallar og Hótels Bæjar á
Kirkjubæjarklaustri.
Hluti stjórnar Bæjar hf. ásamt hótelstýrunni á Kirkjubæjarklaustri
og forstöðumanni Edduhótelanna. Talið frá vinstri: Kjartan Lárus-
son framkvæmdastjóri Ferðaskrifstofu ríkisins, Jón Helgason stjórn-
arformaður Bæjar hf., Margrét ísleifsdóttir hótelstýra, Jafet
S.Ólafsson fulltrúi Þróunarfélags íslands hf. í stjórninni, Tryggvi
Guðmundsson forstöðumaður Edduhótelanna og Gunnlaugur Sig-
mundsson framkvæmdastjóri Þróunarfélags íslands hf.