Morgunblaðið - 14.07.1987, Side 14
14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 14. JÚLÍ 1987
Karamellur og kíndakjöt!
- eða hvernig sælgætisát og gosdrykkja dregur úr neyslu landbúnaðarafurða
Greinin, sem birtist í Tímanum.
eftír Kristínn
Bjömsson
Nýlega birtist grein i Tímanum,
þar sem blaðamaður, (HEI) bregður
á leik með tölur og tíðindi. Grein
þessi er undir fyrirsögninni: „Sæl-
gætisframleiðslu í stað kindakjöts
— og ropvatnsverksmiðjur í undan-
rennumusterin." Blaðamaðurinn
sveiflar sér liðlega á milli stað-
reynda og hugrenninga og fer létt
með. Eins og oft getur að sjá í
Tímanum lætur hann í ljós þá skoð-
un, að íslendingar borði ekki nóg
af kindakjöti. Og ekki drekki þeir
heldur nægilega mikið af nýmjólk.
Hins vegar eti þeir þjóða mest af
sælgæti og drekki kynstrin öll af
gosdrykkjum. Þetta séu afleitar
neysluvenjur. Blaðamaður vitnar
síðan í síðasta hefti Heilbrigðis-
mála, þar sem grein birtist um þessi
mál. Tilefnið þar voru hugleiðingar
um tannheilsu íslendinga.
Blaðamanni Tímans fínnst hins
vegar miklu merkilegra að bera
saman kindakjötsát og nýmjólkur-
drykkju annars vegar og sælgætisát
og gosdrykkju hins vegar.
Ekki skal lagður dómur á skyn-
semi slíkra skrifa — né þá heldur
hvort þau leiði til góðs eða ills fyr-
ir þjóðfélagið. En mikið lifandi
skelfing er það hvimleitt og þreyt-
andi að sjá og heyra fjallað um
mál með þessum hætti. Ekki er nóg
með að beinlínis sé farið rangt með
staðreyndir í veigamiklum atriðum
heldur er hreint og beint verið að
fjalla með afar óábyrgum hætti um
tvær mjög viðamiklar greinar í
matvælaframleiðslu landsmanna,
þó ólíkar megi kallast. Annars veg-
ar um framleiðslu í nauta- og
kindakjöti og mjólkurafurðum, og
þá gríðarlegu erfíðleika, sem þar
að steðja og kosta þjóðarbúið, og
þar með landsmenn alla, hundruð
ef ekki þúsundir milljóna króna
árlega. Hins vegar um framleiðslu
og sölu á sælgæti og gos- og svala-
drykkjum, þ.m.t. ávaxtadrykkjum,
sem færa þjóðarbúinu hundruð
milljónir króna í tekjur árlega, í
formi ýmis konar skattheimtu hins
opinbera.
Skilja má blaðamann með þeim
hætti, að flytja eigi framleiðslu á
síðamefndu vöruflokkunum frá fyr-
irtækjunum og til bændanna. Eða
ber kannski að skilja hann svo, að
ef íslendingar felldu niður neyslu á
sælgæti og gosdrykkjum, þá leyst-
ust vandamál landbúnaðarins? Ekki
er sagt, hvemig það mætti gerast,
en væntanlega yrði það að vera
með boðum og bönnum, sem þá
tækju einnig til innflutnings þess-
ara vömtegunda. Ekki vita allir,
að boð og bönn og kvótar verða
trauðla á lagðir nema fyrir og með
tilstilli Framsóknarmanna.
Það liggur ekki í augum uppi af
hveiju blaðamaður nefnir þessar
framleiðslugreinar og ber þær sam-
an. Ástæða er til að undirstrika, að
í upplýstu neysluþjóðfélagi eins og
á Islandi dugir tæplega lengur að
ætla sér að hafa vit fyrir fólki og
stýra neyslu þess. Til að boð og
bönn eigi rétt á sér, verður að vera
um að ræða vöru, sem sannanlega
er hættuleg heilsu manna, sé henn-
ar neytt. Svo framarlega sem
mönnum em kynntar staðreyndir,
t.d. með því að segja þeim það, að
ofneysla sælgætis geti verið fítandi
og að það beri að þrífa tennur vel
að neyslu lokinni, á að segja fólki
það, að deildar séu meiningar
manna um hollustu neyslu á mjög
feitu kindakjöti. Þá er nóg að gert.
Fólk verður síðan að gera upp hug
sinn til þess, hvers það vill neyta.
Bollaleggingar eins og þær, hvort
karamelluframleiðsla sé að koma í
stað kindakjötsQalls og að flytja
beri ropvatnsverksmiðjur í undan-
rennumusterin, flokkast undir
aulafyndni.
Það situr sízt á undirrituðum að
gera lítið úr gífurlegum vandamál-
um landbúnaðar hér á landi. Is-
lenskir bændur em duglegt fólk og
það er nauðsynlegt fyrir menningu
og framtíð þessa lands að byggð
haldist sem víðast. íslendingum ber
að leysa þessi mál í sameiningu í
náinni framtíð. Skrif eins og þau
sem birtust í Tímanum hinn 24.
júní sl. em þeim góða ásetningi
ekki til framdráttar.
í Tímanum kom fram, að áætluð
sala á sælgæti á íslandi á árinu
1987 væri 4.500 tonn og að salan
á árinu 1986 hefði verið 4.200 tonn.
Hagstofa íslands gefur upp, að sal-
an á árinu 1985 hafi verið 3.235
tonn og á árinu 1986 3.156 tonn.
Inn í tölum Hagstofunnar er ekki
sala á lakkrís og ekki sala í Fríhöfn-
inni í Keflavík. En það skýrir ekki
til fulls þennan mun á tölum. Enda
skiptir kannski ekki máli, hvort
hver íslendingur etur 14—15 kíló
eða 18—19 kíló af sælgæti á ári,
allavega ekki í þessu sambandi. Því
hvort sem við miðum við lægri eða
hærri töluna er ljóst, að margar
þjóðir neyta töluvert meira magns
en við af sælgæti. T.d. í V-Þýzka-
landi, Bretlandi, Sviss, Belgíu og
Bandaríkjunum. Hvemig tann-
heilsu manna þar er komið veit ég
ekki gjörla, en hefí þó lesið, að víða
í þessum löndum séu fyrirbyggjandi
aðgerðir í tannvemdun viðameiri
en hér á landi. Ennfremur kemur
fram í grein Tímans að á íslandi
þurfí hvorki að borga aðflutnings-
Kristinn Björasson
„Til að boð og börin eigi
rétt á sér, verður að
vera um að ræða vöru,
sem sannanlega er
hættuleg heilsu manna,
sé hennar neytt. Svo
framarlega sem mönn-
um eru kynntar stað-
reyndir, t.d. með því að
segja þeim það, að of-
neysla sælgætis geti
verið f itandi og að það
beri að þrífa tennur vel
að neyslu lokinni, á að
segja fólki það, að
deildar séu meiningar
manna um hollustu
neyslu á mjög feitu
kindakjöti. Þá er nóg
að gert.“
gjöld eða söluskatt af sykri. En
hvað með sykur, sem er notaður í
sælgæti eða gosdrykki? Hugum að
þessum hluta greinarinnar dálítið
Ný íslandsbók eft-
ir Magnús Magn-
ússon hlýtur
góðar undirtektir
eftír Valdimar U.
Valdimarsson
Ný bók eftir Magnús Magnússon,
„Iceland Saga“, hefur hlotið af-
bragðs undirtektir í Bretlandi og
ágæta kynningu í ijölmiðlum.
Magnús Magnússon, hinn víð-
kunni og vinsæli sjónvarpsmaður
hér í Bretlandi, hefur löngum verið
iðinn við kynningu á íslandi, sögu
landsins og menningarlegri arfleifð.
Auk þess að hafa ritað nokkrar
bækur, sem þessu tengjast, hefur
Magnús meðal annars staðið að
þýðingu nokkurra íslenskra fom-
sagna á breska tungu. Einnig fást
nú nokkur verk Nóbelsskáldsins
Halldórs Laxness í enskri útgáfú
fyrir tilverknað Magnúsar.
Með hinu nýja riti sínu, „Iceland
Saga“ hefur Magnús Magnússon
enn lagt lóð sitt á vogarskálamar
til kynningar á íslandi með ensku-
mælandi þjóðum. Sögusviðið er
heimur fomsagnanna, sem Magnús
tengir á snilldarlegan hátt þeim
staðháttum og kennileitum sem
verða á vegi nútímamannsins.
Þannig tengir Magnús saman nútíð
og fortíð, landið sem blasir við
ferðalöngum nútímans og þann
heim fortíðarinnar sem miðaldabók-
menntimar íslensku veita okkur
innsýn í. Og það er óhætt að segja
MAGNIJS MAGNUSSt >N
Kápumynd bókarinnar
að Magnúsi bregðist ekki bogalistin
fremur en fyrri daginn. Honum
veitist auðvelt að hrífa lesendur
með sér og vart er unnt að hugsa
sér betra veganesti fyrir enskumæl-
andi ferðalanga, sem sækja ísland
heim. Er bókin vafalaust í farteski
margra þeirra Breta sem gera sér
ferð til íslands um þessar mundir.
Sá sem hefur þessa bók með í för
um ísland, stórbrotna náttúru þess
Magnús Magnússon hlýðir á Olaf Egilsson, sendiherra íslands í London, flytja ávarp 1 hófi, sem haldið var
í sendiherrabústaðnum í tilefni af útkomu bókarinnar.
og helstu sögustaði, er nefnilega
ekki aðeins á ferðalagi um landið
sjálft heldur einnig um þá sögu sem
þetta land á að baki sér, þá sögu
sem Iandið hefur skapað í sambýli
við íslenska þjóð í 11 aldir.
, Hinir fjölmörgu sögustaðir sem
Magnús fjallar um fá ljóslifandi
yfírbragð í meðförum höfundarins
og bók þessi hlýtur að koma eins
og sending af himnum ofan fyrir
breska ferðalanga, sem hyggja á
íslandsför. Um leið er „Iceland
Saga“ ómetanleg landkynning eins
og Ólafur Egilsson, sendiherra ís-
lands í Bretlandi, drap á í hófi, sem
haldið var í íslenska sendiherrabú-
staðnum í Lundúnum í tilefni af
útgáfu bókarinnar. í hófí þessu
voru meðal annars samankomnir
fulltrúar bókaforlagsins, Bodley
Head, fjölmiðlamenn, sem um bæk-
ur fjalla, og fulltrúar nokkurra
stórra bókaverslana hér á landi.
Og vitanlega lét Magnús sjálfur sig
ekki vanta. Eins og aðrir gestir
hlýddi hann á ávarp Olafs Egilsson-
ar sendiherra, sem sagði meðal
annars í tilefni af útgáfu hinnar
nýju bókan „Það getur ekki farið
fram hjá neinum að Magnús Magn-
ússon er gæddur óhemju viðamikilli
þekkingu á íslandi og öllu því, sem
íslenskt er, hvort sem um er að
ræða íslenska landafræði, þjóðina
sjálfa eða þær bókmenntir sem hún
hefur alið af sér í aldanna rás.
Þessi yfirgripsmikla þekking Magn-
úsar og reynsla hans sem rithöfund-
ar veldur því að vandfundinn er
einstaklingur, sem betur er í stakk
búinn til að kynna ísland meðal
enskumælandi þjóða.“
Magnús sýndi það raunar og
sannaði í hófínu hjá sendiherra að
ekki var þetta ofmælt hjá Ólafi. í
stuttu ávarpi gerði Magnús á snilld-
arlegan hátt grein fyrir efni bókar
sinnar, hreif gesti eina örskotsstund
með sér aftur til fyrstu alda íslands-
byggðar áður en nútíminn tók við
á ný í sendiherrabústaðnum við
Park Street í Lundúnum.
Óhætt er að segja að „Iceland
Saga“ hafi hlotið afbragðs kynn-
ingu hér í landi og ýmsir fjölmiðlar
hafa rætt við Magnús í tilefni af
útgáfunni. Þarf vart að taka fram
að slík viðtök eru ekki aðeins ágæt
auglýsing fyrir bókina sjálfa heldur
einnig prýðileg landkynning fyrir
ísland, til þess fallin að vekja áhuga
á þessu landi norður við heim-
skautsbaug og því fólki, sem þar
býr, menningu þess og sögu. Annað
er að minnsta kosti ekki að sjá af
þeim undirtektum og áhuga sem
bókin hefur vakið. Er skemmst frá
því að segja að „Iceland Saga“ hef-
ur selst mjög vel og meðal annars
komist á lista nokkum í Times yfír
söluháar bækur. Þannig hefur
Magnús Magnússon enn einu sinni
lagt dijúgan skerf til kynningar á
íslandi, enn á ný á hann heiður af
ómetanlegri landkynningu, semtrú-
lega verður seint metin til fjár.
Höfundur er fréttarítarí Morgun-
blaðains íLondon.