Morgunblaðið - 21.07.1987, Síða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 21. JÚLÍ 1987
Minning:
Þorleifur Jónsson,
loftskeytamaður
Fæddur 6. janúar 1909
Dáinn3.júlí 1987
Það var tekið að halla nóttu og
dagrenning á næsta leiti þegar
Þorleifur Jónsson, loftskeytamaður,
hvarf héðan úr heimi og lagði á
úthafíð mikla til fundar við ætt-
ingja, vini og samherja, er áður
höfðu látið úr höfn hér-vistar. Við
sem þekkjum þennan dagfarsprúða
drengskaparmann vitum að ekki
hefur veðrinu verið fyrir að fara,
hann hefur fengið gott leiði og
heimkoman verið góð.
Þó svo að mér hafí verið falið
að minnast þessa fyrrverandi
starfsbróður og félaga, þá fínnst
mér að Þorleifur hafí mælt best
fyrir minni sínu sjálfur, með lífí sínu
og starfí. Fátækleg orð frá minni
hendi munu því verða harla léttvæg
fundin.
Þorleifur fæddist í Hafnarfírði
6. janúar 1909. Foreldrar hans voru
hjónin Guðlaug, f. 6. júní 1877, d.
26. júlí 1953, Oddsdóttir bónda í
Minni-Mástungu í Eystrihreppi,
Oddssonar, og Jón Þorleifsson,
fæddur í Vatnsholti 14. september
1879, kirkjugarðsvörður í Hafnar-
fírði, dáinn 29. nóvember 1954, (af
Bergsætt). Þeim hjónum varð 12
bama auðið. Af þessum stóra systk-
inahópi eru nú 5 eftirlifandi:
Ingibjörg, húsfrú og fyrrverandi
handavinnukennari, búsett í Hafn-
arfírði, Kristjana Júlía, húsfrú í
Hafnarfírði, Margrét, ekkja, búsett
í Reykjavik, Oddgeir, iðnverkamað-
ur í Reykjavík, og Hjalti, mjólkur-
fræðingur og ostakaupmaður,
búsettur í Danmörku.
Þorleifur ólst upp hjá foreldrum
sínum til 5 ára aldurs, en þá var
hann tekinn í fóstur af heiðurs-
hjónunum Þóm Bjamadóttur og
Eyjólfí Vilhelmssyni, togarasjó-
manni í Hafnarfírði og síðar í
Reykjavík.
Það fór víst ekki framhjá strák-
unum, sem vom að alast upp á
þessum ámm, að með vaxandi
tækni var að skapast ný stétt
manna á íslandi. Loftskeytatæknin
fór að ryðja sér til rúms í heiminum
upp úr aldamótunum og var nú
farin að sanna tilvemrétt sinn sem
mikið öryggistæki fyrir sjófarendur,
ekki síst árið 1909, Republic-slysið,
og aftur 1912, Titanic-slysið, sem
varð þess valdandi að sala á loft-
skeytatækjum jókst hröðum skref-
um í heiminum, svo framleiðend-
umir höfðu vart undan. íslendingar
vom nú ekkert að rasa um ráð fram
í þessum efnum og flýttu sér hægt.
Það var ekki fyrr en Eimskipafé-
lag íslands lét smíða sín fyrstu skip,
Goðafoss og Gullfoss, að eitthvað
raunhæft gerðist í þessa átt. Goða-
foss fékk loftskeytastöð í júní 1915
og Gullfoss í nóvember sama ár.
Loftskeytastöðin í Reykjavík var
vígð 17. júní 1918. Fyrsti íslenski
togarinn sem fékk loftskeytastöð
var Skallagrímur, en það var í
marsmánuði 1920, og fleiri fylgdu
brátt á eftir.
Á ámnum 1918—20 vom haldin.
tvo loftskeytanámskeið, aðallega
fyrir skipstjóra og stýrimenn.
Nokkrir loftskeytamenn höfðu tekið
próf erlendis. Árið 1923 var haldinn
fyrsti Loftskeytaskóli á íslandi, og
9. júlí sama ár var Félag íslenskra
loftskeytamanna stofnað. Það var
mikil eftirspum eftir loftskeyta-
mönnum á þessum bemskuárum
loftskeytatækninnar á íslandi. Því
var þessi skóli starfandi á hveijum
vetri næstu árin. Þeir Ottó B. Ám-
ar, loftskeytafræðingur, og Frið-
bjöm Aðalsteinsson, loftskeyta-
stöðvarstjóri í Reykjavík, höfðu veg
og vanda af þessu skólahaldi og
ráku skólann styrkjalaust fyrir eig-
in reikning. Ottó var skólastjóri og
kennari í rafmagnsfræði o.fl., en
Friðbjöm annaðist kennslu í morse,
sendingu og viðtöku auk viðskipta,
Ottó greip í þá kennslu líka ásamt
öðm. Það vom líka ýmsir stunda-
kennarar sem hjálpuðu upp á
sakimar, svo sem Snorri Amar o.fl.
Landssími íslands sá um prófín og
gaf út loftskeytaskírteinin.
t
Alúöarþakkir fyrir auðsýnda samúð og vinarhug við andlát og
útför eiginmanns mins, föður, tengdaföður og afa,
JÓHANNS S. SIGURÐSSONAR,
Grænumýri 8,
Akureyri.
Ester Lárusdóttir,
Bragi Jóhannsson, Áslaug Kristinsdóttir,
Þóra Ester Bragadóttir,
Hanna Björk Bragadóttir,
Bergur Már Bragason.
t
Þökkum innilega auðsýnda samúð og vinarhug við andlát og út-
för eiginmanns míns, föður okkar, tengdaföður, afa og langafa,
STEINS INGA JÓHANNESSONAR,
Hrafnistu,
Reykjavík.
Sigurrós Guðbjartsdóttir,
Erla Steinsdóttir, Helgi Sigvaldason,
Kristin Steinsdóttir, Hjálmar Guðbjörnsson,
Valgerður Steinsdóttir, Magnús T ryggvason,
Ingibjörg Steinsdóttir, Kristján Björnsson,
Svanhvit Hallgrimsdóttir, Einar Óskarsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
Legsteinar
ýmsar gerðir
Marmorex
Steinefnaverksmiðjan
Helluhrauni 14, sími 54034,
222 Hafnarfjörður
Haustið 1924 hófu 30 nemendur
nám í Loftskeytaskólanum, þar á
meðal Þorleifur, þá aðeins 15 ára
að aldri. Kennslan fór fram að þessu
sinni í Landsbankahúsinu, á efstu
hæðinni. Um vorið 1925 var gengið
til prófa. Þorleifur var í hópi þeirra
11 prófsveina sem fengu úthlutað
loftskeytaskírteinum þann 14. apríl.
9 nemendur fengu skírteini 27.
sama mánaðar, en 8 síðar á árinu.
Tveir luku ekki prófí að þessu sinni.
Að þessum áfanga loknum axlaði
Þorleifur pokann sinn og hélt á sjó-
inn, aðeins 16 ára gamall. Hann
var ráðinn loftskeytamaður á togar-
ann Njörð frá Reykjavík, en það
góða skip hafði fengið eldskímina
í Halaveðrinu rúmum tveimur mán-
uðum áður, en þá var Pétur
Brandsson, sem lengst af var loft-
skeytamaður á Brúarfossi, loft-
skeytamaður á Nirði.
Bv. Njörður mátti kallast tiltölu-
lega nýtt skip, 341 brúttólest,
smíðaður í Beverley árið 1920, en
þetta var meðalstærð íslensku tog-
aranna á þessu tímabili.
Það verður að hafa talist mikið
lán fyrir svo ungan loftskeytamann
að lenda í skiprúmi hjá Guðmundi
Guðnasyni togaraskipstjóra, mikl-
um öndvegis- og gæðamanni, enda
líkaði Þorleifí vistin vel og sam-
komulagið eins og frekast var á
kosið. Þorleifur starfaði hjá Njarð-
arfélaginu í mörg ár.
Þann 3. janúar árið 1930 steig
Þorleifur mikið gæfuspor, þegar
hann kvæntist unnustu sinni, Guð-
mundu Dagbjörtu, f. 20. febrúar
1908, Guðmundsdóttir sjómanns í
Keflavík Guðmundssonar, og konu
hans, Önnu Sigríðar Sveinsdóttur.
Ungu hjónin höfðu búið í óvígðri
sambúð um eins árs skeið áður en
þau gengu í hjónabandið. Þá tóku
þau í fóstur son Dagbjartar, Jón
Norðfjörð, háspennuvirkja hjá
Landsvirkjun um margra ára skeið,
hann er kvæntur Svöfu Gunnars-
dóttur frá Tobbakoti í Þykkvabæ,
þau eiga 7 böm.
Á fyrsta búskaparárinu fæddist
þeim dóttirin Þóra Eygló, 17. nóv-
ember 1929, hárgreiðslumeistari og
húsfrú í Garðabæ, hennar maður
er Páll Sigurður, rafvirki, f. 15.
júlí 1925, Jónsson sjómanns í
Brautarholti í Haukadal, Dýrafirði,
Pálssonar, þau eiga 4 böm.
Þau Dagbjört og Þorleifur ólu
upp elsta son Þóm og Páls, Jón
Vilhelm, vélvirkja, sem kvæntur er
Salóme Kristínu Jakobsdóttur frá
Reykjavík, þau eiga 2 böm og búa
í Garðabæ.
Þorleifur var loftskeytamaður á
bv. Nirði fram til ársins 1932, en
þá var skipið selt til Hafnarfjarðar
og hlaut nafnið Haukanes. Togara-
útgerð á íslandi átti í erfíðleikum
á þessum árum og það var ekki
óalgengt að áhafnir togaranna
mynduðu með sér samtök og keyptu
togara til að hafa einhveija atvinnu
og það var einmitt það sem félagar
Þorleifs gerðu. Þeir festu kaup á
bv. Draupni, sem var í eigu Njarðar-
félagsins, og skírðu skipið Geysi.
Þetta mun hafa verið sumarið 1932.
Svo óheppilega tókst til að bv.
Geysir strandaði við Tomes í Pent-
landsfírði þann 21. nóvember 1933
í dimmviðri og ruddabrælu. Skipið
sendi þegar út neyðarskeyti, sem
strax vom móttekin af Wick Radio
og togaranum Rán, sem var þama
skammt frá strandstaðnum. Blað
Félags íslenskra loftskeytamanna,
„Firðritarinn" greinir frá þessu í
mars-apríl-hefti 1934. „Þeir sem
fylgdust með skeyta-skiptum þeim
sem þama fóm fram, höfðu ástæðu
til að gleðjast jrfir frammistöðu
Þorleifs Jónssonar loftskeytamanns
á Geysi, sérstaklega eftir að Wick
Radio sendi út eftirfarandi tilkynn-
ingu. — Geysir strandaður við
Stromnes eða Tom, 2143GMT vél-
bátur hefur að því er virðist tekið
alla um borð nema skipstjóra og
loftskeytamann . . ., og síðar: Skip-
t Þökkum innilega auösýnda samúð og hlýhug viö fráfall og útför GUÐMUNDU Þ. EYJÓLFSDÓTTUR, Ásvallagötu 63. Sólveig Eyjólfsdóttir, Þorbjörn Eyjólfsson, Kristin V. Haraldsdóttir, Halldóra Jóhannsdóttir, Eyjólfur Þ. Haraldsson, Jóhanna S. Þorbjörnsdóttir og fjölskyldur.

t Alúöarþakkir fyrir vinsemd og hlýhug við andlát og útför eigin- manns míns og fööur, HALLDÓRS GEORGS KRISTJÁNSSONAR. Sigrún Halldórsdóttir og börn.
t Þökkum innilega samúð og vinarhug við andlát og útför móður- bróður okkar og vinar, JÓNATANS GUÐNA JÓNATANSSONAR, Litlu-Helöl, Mýrdal. Sérstakar þakkir viljum við færa starfsfólki Sjúkrahúss Vest- mannaeyja fyrir góða aðhlynningu sem hinn látni fókk þar. Helga Ólafsdóttir, Margrót Ólafsdóttir og fjölskyldurnar frá Litlu-Heiði.
t Þökkum innilega auðsýnda samúö og hlýhug við andlát og útför, KRISTJÁNS ERLENDS KRISTJÁNSSONAR, Stigahlíð 4, Botungarvfk. Kristján G. Jensson, Bjarney Kristjánsdóttir, Erling Kristjánsson, Halldóra Kristjánsdóttir, Flosi Kristjánsson.
stjóri og loftskeytamaður hafa nú
yfírgefíð skipið — (þýð). Þetta sýndi
að þessi félagi vor hafði ekki bmgð-
ist skyldu sinni, heldur setið við
lykilinn meðan þess var þörf og
farið samhliða skipstjóranum
síðastur frá borði. Það er á þessum
hættunnar augnablikum sem
ábyrgðartilfínning loftskeyta-
mannsins er svo rík, og enn hefur
enginn íslenskur loftskeytamaður
bmgðist skyldu sinni," segir blaðið
að lokum.
Bv. Geysir var 287 brúttólestir
að stærð, smíðaður í Beverley árið
1908, hann var einn af elstu togur-
um íslendinga. Þegar Njarðarfélag-
ið keypti skipið af Englendingum
hét það Macfarlane, en hlaut nafnið
Draupnir við komuna til landsins.
Í skipinu var 500 w. M.P. Peders-
en-sendir og viðtækið af Philipsgerð
með stuttbylgju- möguleikum. Geys-
ir náðist ekki út af strandstaðnum
og bar þama beinin. Skipshöfnin
fékk útborgað vátryggingarfé
skipsins, en treysti sér ekki að
leggja í útgerð að nýju.
Þorleifur dvaldist ekki lengi í
landi því að skömmu síðar varð
hann loftskeytamaður á bV. Kóp
(ex. Þorgeir Skorageir) 269 bmttó-
lesta togara sem smíðaður var í
Gestemunde árið 1915. Þávarhann
um tíma loftskeytamaður á bv.
Hafsteini 313 brúttólesta togara
sem smíðaður var í Selby árið 1919.
Þá sagði Þorleifur skilið við togar-
ana í bili. Fluttust þau hjónin norður
á Akureyri og höfðu búsetu þar um
tveggja ára skeið, 1938 og 1939.
Þorleifur réð sig á flutningaskipið
Snæfell, 751 brúttólesta skip, sem
var í eigu útgerðarfélags KEA.
Snæfejlið var í vömflutningum á
milli íslands og Evrópulanda og
flutti einkum vömr fyrir Kaupfélag
Eyfirðinga og Samband ísl. sam-
vinnufélaga, bæði þungavöm í
heilum förmum og stykkjavöm.
Farmennskan var ekki að skapi
Þorleifs, þeim hjónum þótti fjarvist-
in of löng og hann kunni betur við
lífíð á togumnum. í byijun stríðsins
var bmgðið á það ráð að flytjast
aftur búferlum til Reykjavíkur.
Þó að þau hjónin hafí alla tíð
verið mesta ráðdeildar- og reglu-
fólk, sem lifðu ekki um efni fram,
buðu ráðstöfunartekjur millistríðs-
áranna ekki upp á það, að setið
væri í aðgerðarleysi svo framarlega
að nokkra vinnu væri að hafa. Góð-
ur loftskeytamaður var eftirsóttur
starfskraftur, Þorleifur var því ekki
lengi atvinnulaus eftir komuna til
Reykjavíkur, hann réðst því strax
loftskeytamaður á bv. Kára, 344
brúttó lesta togara, sem byggður
var í Beverley árið 1920 (ex. Kári
Sölmundarson) og var í eigu All-
iance hf. Þorleifur sigldi á þessu
skipi öll stríðsárin og einu ári betur.
I ófriðarbyijun áttu íslendingar
36 togara, siglingar með físk á
Englandsmarkað vom stundaðar
af kappi. í fyrstu gekk allt stór-
slysalaust. Með haustnóttum árið
1940 þyrmdi yfir íslenska sjó-
mannastétt, vígahrammur styijald-
arinnar greiddi henni þung högg
og stór. Islenskir sjómenn urðu að
greiða vopnaskattinn, hann féll of-
an á skattinn til ægis, manntjón fór
sívaxandi, fómin var mikil og átak-
anleg, sárari en támm taki.
Blómastofa
Fridjinns
Suðurlandsbraut 10
108 Reykjavtk. Sími 31099
Opiðöllkvöld
tll kl. 22,- einnig um helgar.
Skreytingar við öll tilefni.
Gjafavörur.