Morgunblaðið - 25.10.1987, Blaðsíða 56

56
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. OKTÓBER 1987
AF INNLENDUM
VETTVANGI
eftir HJÖRT GÍSLASON
Kvittun fyrir
endurgreiðslu næðust
sölusamningarnir ekki
Af málaferlum vegna tilrauna til skreiðarsölu
ÍSLENZKIR skreiðarútflytjendur hafa undir
höndum samkomulag, undirritað af nígeríska
höfðingjanum Felix Kalu, þess efnis að hann
og Mike Ikenzi, ræðismaður íslands i Nígeríu,
skuldbindi sig tíl að endurgreiða 300.000 sterl-
ingspund, sem þeir hafi tekið við, náist ekki
heildarsamningar nm skreiðarviðskiptí milli
útflytjenda á íslandi og viðskiptaráðuneytís
Nígeríu. Ræðismaðurinn heldur þvi fram í bréfi
til forseta íslands, að fé þetta hafi verið ætlað
til mútugreiðslna til að greiða fyrir samning-
nm, en ekki verið ætlað honum sjálfum og því
sé ekki hægt að krefja hann um endur-
greiðslu. Hann segir ennfremur að kvittunin
fyrir móttöku fjárins hafi aðeins verið til að
breiða yfir það, að þar væri um mútufé að ræða.
1 Morgunblaöið/Sigurgeir Jónasson
Líklega minnkar hugur manna á skreiðarframleiðslu á næstunni.
mmm m h wL? H \
u H
ÍÍjJnÍN i íÍÉj[> V |
Imj ÍW
V : ikmmm
f'1 tjj£ j
Kvittun fyrir mót-
töku og loforði
um endurgreiðslu,
gangi dæmið ekki upp
í kvittun skreiðarframieiðenda
segir að undirritaður Felix Kalu,
höfðingi, hafi tekið við umræddri
upphæð stflaðri á Mike Ikenzi í
Lagos og fylgir heimilisfang hans
með. Þar segir ennfremur „Fari
svo að samningurinn um sölu á
skreið, sem verið er að ganga frá
milli Stockfísh Marketing Board
(Skreiðardeildar Sambandsins,
Skreiðarsamlagsins og Samei-
naðra framleiðenda (íslenzku
umboðssölunnar)) og viðskipta-
ráðuneytis Nígeríu, verði ekki
undirritaður eða komist ekki í
framkvæmd í nánustu framtíð,
munu ég og Ikenzi tryggja að
þessi 300.000 sterlingspund verði
endurgreidd Stockfish Marketing
Board.“ Þetta er undirritað af
höfðingjanum Felix Kalu og dag-
sett 13. júlí 1984.
Ákvörðun um inn-
flutning frestað
Þessu til viðbótar hafa skreið-
arútflytjendur undir höndum
ljósrit af bréfí frá viðskiptaráðu-
neyti Nígeríu dagsett 2. júlí 1984
til íslenzka ræðismannsins. Þar
segir að bréf frá honum hafi ver-
ið móttekið og ennfremur að
ákveðið hafí verið að fresta
ákvörðun um innflutning á skreið
um óákveðinn tíma vegna skorts
á gjaldeyri. Haft verði samband
við hann, þegar ástandið lagist.
Þetta bréf fékk ræðismaðurinn
sem sagt áður en hann taldi nauð-
synlegt að fá 300.000 pund til að
liðka fyrir samningum, sem sagð-
ir voru nánast frágengnir til
undirritunar, en voru aldrei. Bréf-
ið gaf ennfremur til kynna að svo
yrði ekki í nánustu framtíð. Á
þessum forsendum og kvittunar-
innar hafa íslenzkir skreiðarút-
flytjendur stefnt Ikenzi, sem
reyndar hefur ekki enn fengið
viðurkenningu í heimalandi sínu
sem ræðismaður íslands.
Morgunblaðið hefur undir
höndum ljósrit af bréfí Ikenzi til
forseta íslands, en hann sendi
afrit af því til ýmissa aðila. í bréf-
inu kennir margra grasa og fer
það hér á eftir í stórum dráttum.
í upphafí bréfsins biðst hann
afsökunar á því að hann riti þetta
bréf, en segist gera það í þeirri
von að forsetaskrifstofunni takist
að koma í veg fyrir það, sem virð-
ist vera að verða að alþjóðlegu
hneyskli og varði ríkisstjóm og
ibúa íslands.
Samningur upp á 60
milljónir dala
■" Hann segir síðan að í upphafi
ársins 1984 hafí íslenzku ríkis-
•stjóminni verið boðið til viðræðna
um sölu á skreið til Nígeríu á
vettvangi ríkisstjóma beggja
landanna. Stockfísh Marketing
Board, helztu útflytjendur skreið-
ar, hafí kynnt sig sem opinbera
fulltrúa íslenzkra stjómvalda með
umboð til slíkra viðræðna. í fram-
haldi þess hafí viðræður verið
hafnar í Lagos með þátttöku full-
trúa SMB, Einars Benediktssonar,
sendiherra í London og hans
sjálfs, sem samkvæmt beiðni
sendiherrans hafí verið opinber
talsmaður hópsins. Um hafí verið
að ræða samning upp á 60 milljón-
ir dala (tæplega 2,4 milljarða
króna). Til að tiyggja samninginn
af íslands hálfu og halda keppina-
utunum úti, hafí SMB boðizt til
að borga ákveðinn hundraðshluta
samningsupphæðarinnar sem um-
boðslaun, sem dreifa ætti til
ákveðinna áhrífamikilla manna í
Nígeríu, sem liðkuðu fyrir samn-
ingsgerðinni.
9 milljónir dala
til að greiða
fyrir samningum
„Til stuðnings þessa gáfu full-
trúar SMB mér bréf þess efnis
að þeir myndu greiða 9 milljónir
dala (tæpar 360 milljónir króna),
sem mér var ætlað að dreifa til
að hvetja stuðningsmenn samn-
ingsins til aðgerða. Þegar þessi
leið virtist ekki flýta málum nægi-
lega, ritaði SMB ávísun upp á 2
milljónir dala (tæpar 80 milljónir
króna). Ávísunin var geymd hjá
sendiherra íslands í London, en
ég var beðinn að nota Ijósrit af
henni til að fullvissa nígeríska
stuðningsmenn um tafarlausa
innborgun á umboðslaun við und-
irritun samningsins og að meira
kæmi síðar. Þetta var gert, en án
árangurs.
Morgunblaðið/Helgi Bjamason
Mútur
Að lokum afhenti SMB mér
300.000 pund (18 milljónir króna)
sem fyrirframgreiðslu til að dreifa
meðal stuðningsmanna íslendinga
til að knýja þá til aðgerða. í raun
var mér ætlað að dreifa þessu fé
sem mútum til að tryggja samn-
inginn. Til þess voru peningamir
notaðir eins og þörf var á. Því
miður mistókst Islendingum og
engum öðrum að tryggja samning
milli ríkisstjórnanna um sölu á
skreið. Engir aðrir keppinautar
náðu í raun eins langt. Jafnótrú-
legt og það virðist hefur SMB nú
hafíð málaferli gegn mér í hæsta-
réttinum í London, sem hefur
verið ákveðið að tekið verði fyrir
16. október og krefst þess að ég
endurgreiði 300.000 pund og full-
yrða að þetta sé fé, sem mér
sjálfum hafí verið greitt sem um-
boðslaun, endurkræft næði ég
ekki árangri. Trúið mér, ég kalla
guð til vitnis um að þetta er hrein
lygi. Ég ræddi aldrei við SMB,
hvorki beint né óbeint um greiðslu
af einhveiju tagi til mín beint og
fyrir þjónustu mína. Kvittunin,
sem SMB notar sem tromp, og
var undirrituð af fulltrúa mínum,
þegar ávísunin var gefín út á
nafn mitt, var ætluð, eins og mér
var seinna sagt, til að fela þá stað-
reynd að féð var í raun og veru
ætlað í mútur.
í mínum huga hefur málssókn-
in komið mér í þá einstöku stöðu,
að ég verð að bera vitni fyrir ensk-
um rétti og leggja fram skjöl, sem
ég hef, til að sanna að þetta var
ekki fé greitt mér sérstaklega,
heldur að ég hafí verið beðinn að
nota það i mútur til að tryggja
ríkisstjómasamning fyrir ísland.
Ég endurtek að þetta er sannleik-
urinn, féð var ætlað og notað í
þessum tilgangi. Síðan í janúar á
þessu ári, þegar ég fyrst frétti
af því að SMB ætlaði með þetta
mál fyrir dómstóla, hef ég stöðugt
reynt, meira en 10 sinnum, með
samtölum við Einar Benediktsson
og Ólaf Egilsson, sendiherra í
London, að komast hjá því að
færa þetta mál fyrir dómstóla, þar
sem mér var fyllilega ljóst hve
mikil og hræðileg áhrif þessi saga
hefði í alþjóðlegum fjölmiðlum.
Ég hef því ákveðið, í góðri trú
og sem síðustu tilraun, að skrifa
þetta bréf í þeirri von að skrif-
stofa yðar muni leysa málið."
Aðeins hluti af dæm-
inu
Svona ganga viðskipti með
skreið fyrir sig, að minnsta kosti
að einhveiju leyti. Mútur af ýmsu
tagi eru staðreynd, stundum
ganga þær upp, stundum ekki.
Orð og athafnir manna stangast
á, örvæntingin um tap vegna sölu-
tregðu leiðir menn út í viðskipta-
hætti, sem okkur eru framandi,
en þykja sjálfsagðir í Nígeríu. Hér
verður ekki felldur neinn dómur.
Þessi frásögn er til að gefa mynd
af gangi mála í einstöku tilfelli
en er alls ekki dæmi um viðskipt-
in í heild. Skipan skreiðamefndar
af hálfu stjómvalda, er ekki til-
komin vegna þessa sérstaka máls
og hafa þau jafnframt lýst því
yfír að það komi þeim tæpast við.
Málsaðilar verði að leysa það sjálf-
ir. Það er af miklu að taka í
þessum málum, þetta er aðeins
hluti af dæminu, kannski sá
versti, kannski ekki. Hins vegar
er það hálfeinkennilegt að ímynda
sér mann á ferð um Nígeríu með
ljósrit af ávísun upp á milljónir
dala í þeim tilgangi að liðka fyrir
samningum.