Morgunblaðið - 01.11.1987, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. NÓVEMBER 1987
47
okkar og þess vegna skapast for-
dómar af ýmsu tagi gagnvart þessu
fólki. Hvað segir það okkur?
Ekkí má efna
til kynþátta-
fordóma
- segir Hrafnkell A.
Jónsson, formaður verka-
mannafélags á Eskifirði
1. Eru núverandi reglur um
innflutning á erlendu vinnuafli
fullnægjandi?
Þessari spumingu svara ég ját-
andi. Ég hefí ekki séð neina sér-
staka annmarka á núverandi lögum.
Það skiptir meginmáii að ekki sé
hægt að ráða erlent vinnuafl á öðr-
um eða lakari kjörum en íslendingar
þurfa að hiíta. Samkvæmt gildandi
Íögum eru verkalýðsfélögin um-
Mætaverður
vinnuaflsþörf
framleiðslunnar
- segir Einar Oddur
Kristjánsson,
framkvæmdastjóri
á Flateyri
1. Eru núverandi reglur um
innflutning á erlendu vinnuafli
fullnægjandi?
Innflutningur erlends vinnuafls,
sem verið hefur nokkur um árabil,
hefur byggst á brýnni þörf, ekki
sízt hjá fískvinnslufýrirtækjum í
stijálbýli. Vinnuframboð heima fyr-
ir hefur hvergi nærri svarað eftir-
spum. Við höfum haft starfsfólk
frá Ástralíu, Nýja-Sjálandi,
S-Afríku, Bretlandseyjum og
Kanada. Reglur varðandi ráðningu
þessa fólks eru við hæfí, að mínu
mati, og það hefur reynzt vel, sem
og samstarf þess við heimaaðila.
í umtalsverðum mæli er að mínu
mati mjög óæskilegur. Ég tel hins-
vegar ekkert athugavert við það
að hafa þessi mál í þeim farvegi
sem þau hafa verið á undanfömum
ámm. Þar hefur fyrst og fremst
verið um tímabundnar ráðningar
að ræða fyrir fískvinnsluna í
landinu. Flest allir yfírgefa landið
að loknum sínum ráðningartíma og
aðrir koma i staðinn.
2. Finnst þér að stemma eigi
stigu við innflutningi á erlendu
vinnuafli?
Ég veit ekki til þess að nein sér-
stök félagsleg vandamál hafí komið
upp í tengslum við þessar tíma-
bundnu ráðningar. Ég óttast á hinn
bóginn þá þróun sem virðist vera
að eiga sér stað núna í Reykjavík
með byggingu sérstaks húsnæðis
fyrir erlent vinnuafl. Þ'að er tíma-
bundin þensla á vinnumarkaðnum
í Reykjavík og henni er ekki hægt
að mæta með þessum hætti, heldur
einfaldlega með því að draga úr
framkvæmdum.
sagnaraðili um veitingu atvinnu-
leyfa. Sú hefð hefur skapast að
eftir tillögum félaganna er farið.
2. Finnst þér að stemma eigi
stigu við innflutningi á erlendu
vinnuafli?
Varðandi þessa spumingu ber
að hafa það í huga að íslendingar
vinna í allmiklum mæli annars stað-
ar, m.a. á Norðurlöndunum. Auk
þess emm við aðilar að samningi
sem tryggir sameiginlegan vinnu-
markað á Norðurlöndunum. Fyrir
vikið er ekki um það að ræða að
stemma stigu við innflutningi
vinnuafls þaðan — og vandséð, að
í því fælist ávinningur fyrir íslenskt
launafólk.
Varðandi innflutning vinnuafls
frá ríkjum utan Norðurlanda, þá sé
ég ekki neina hættu fólgna í honum
í svipuðum mæli og verið hefur,
m.a. vegna ákvæðanna um, að ekki
er hægt að ráða fólk upp á lakari
kjör en samningar hér á landi kveða
á um.
Innflutningi verkafólks fylgir
alltaf einhver kostnaður og þess
vegna er óhugsandi að íslenskir
vinnuveitendur fari að flytja inn
vinnuafl, eigi þeir kost á verkafólki
innanlands. Komi hinsvegar í Ijós
að vinnuveitendur ætli að kosta til
stómm upphæðum við innflutning
óþarfa vinnuafls, til að hafa áhrif
á kjarabaráttu innanlands, þá hefur
verkalýðshreyfingin öll ráð til að
koma í veg fyrir það.
Ég tel að sú umræða, sem fram
hefur farið um erlent verkafóik,
geti verkað á þann veg, að hér skap-
ist veruleg andúð á því — og það
leiði til kynþáttahaturs. Það er
ástand sem verkalýðshreyfíngin má
ekki stuðla að.
2. Finnst þér að stemma eigi
stigu við innflutningi á erlendu
vinnuafli?
Það væri fáránlegt að stemma
stigu við innflutningi verkafólks til
að sinna nauðsynlegum störfum í
undirstöðuatvinnugrein okkar, ef
vinnuframboð hér heima svarar
ekki þörfínni til að halda fram-
leiðslufyrirtækjunum gangandi.
Ég hefí ekki heyrt fyrr en nú á
síðustu vikum að verkalýðsfélög
beiti sér gegn ráðningu erlends
verkafólks. Mér em ástæður þess-
ara viðbragða óskiljanlegar. Héma
þekkjum við ekki annað en það að
verkalýðsfélögin hafí metið vinnu-
aflsþörf fyrirtækja á staðnum
raunhæft — og veitt atvinnuleyfí
fyrir sitt leyti, þegar nauðsyn hefur
borið til, enda flytur enginn inn
vinnuafl erlendis frá að ástæðu-
lausu. En þessi sjónarmið sem
bryddað hefur á nýverið hjá Verka-
mannasambandinu, hljóta að vera
einhver meiriháttar misskilningur.
Draga verður
úr framkvæmd-
um á höfuð-
borgarsvæðinu
- segir Finnbogi Jóns-
son, framkvæmdastjóri
Sfldarvinnslunnar í Nes-
kaupstað
1. Eru núverandi reglur um
innflutning á erlendu vinnuafli
fullnægjandi?
Innflutningur á erlendu vinnuafli
Astæðulaust að
þrengja reglur
- segirDavíðÁ.
Gunnarsson, forstjóri
ríkisspítala
1. Eru núverandi reglur um
innflutning á erlendu vinnuafli
fullnægjandi?
Við hér á ríkisspítölum emm
engir kunnáttumenn hvað varðar
innflutt vinnuafl. Það er því ekki
víst að við þekkjum allar hliðar á
þessu margslungna máli og séum
fyllilega dómbærir.
Hvað varðar Norðurlönd, sem er
sá heimshluti sem flestir okkar er-
lendu starfsmanna á undanfömum
ámm hafa komið frá, era engar
takmarkanir á innflutningi vinnu-
afls.
Almennt get ég sagt að ríkisspít-
alar hafa aldrei átt í neinum erfíð-
leikum með að fá atvinnuleyfí fyrir
erlenda starfsmenn. Stéttarfélög og
ráðuneyti hafa nær undantekning-
arlaust tekið slíkum umsóknum
jákvætt. Okkar eina umkvörtunar-
efni er hugsanlega það að kerfið
er nokkuð þungt í vöfum.
2. Finnst þér að stemma eigi
stigu við innflutningi á erlendu
vinnuafli?
Ég sé ekki ástæðu til þess að
þrengja reglur um atvinnu- og dval-
arleyfí, en mér fínnst þó ógeðfellt
ef skipulagður verður stórfelldur
innflutningur erlends starfsfólks til
þess að vinna lægst launuðu störf-
in, eins og gerst hefur sums staðar
á Vesturlöndum, þar á meðal á
Norðurlöndunum. Ég tel æskilegast
að íslendingar séu sem mest sjálf-
um sér nógir um vinnuafl. Hins
vegar fínnst mér engin ástæða til
að leggja stein í götu þeirra erlendu
einstaklinga sem kynnu að vilja
vinna hér um lengri eða skemmri
tíma og hvað varðar tímabundinn
skort á vinnuafli í ákveðnum starfs-
hópum fínnst mér sjálfsagt að við
reynum að mæta slíku í ríkari
mæli en núna er með erlendum
starfsmönnum. Hugsanlega frá
löndum eins og Danmörku þar sem
nú er atvinnuleysi.
Síðan er auðvitað önnur hlið á
þessu máli sem snýr að hagvexti
og efnahagslífi þjóðarinnar. Ef til
vill gemm við sem þjóð það miklar
kröfur um framfarir og hagvöxt að
nauðsynlegt verði að flytja inn
bæði vinnuafl og erlent fjármagn í
miklu meiri mæli en nú er til að
standa undir uppbyggingu. Þá væri
væntanlega bæði um að ræða sér-
hæft vinnuafl og ófaglært.
Slíkar ákvarðanir em mjög af-
drifaríkar og geta haft mikil áhrif
hjá lítilli þjóð. Hér eins og annars
staðar er því vandrataður hinn
gullni meðalvegur.
Innf lutningur á
erlendu vinnu-
af li veröur að
vera í lágmarki
- segir Magnús L.
Sveinsson, formaður
V erslunarmannafélags
Reykjavíkur
1. Eru núverandi reglur um
innflutning á erlendu vinnuafli
fullnægjandi?
Samkvæmt gildandi reglum er
gagnkvæmur réttur á vinnumark-
aði milli allra Norðurlandanna. í
reynd mun það vera svo, að fleiri
íslendingar stunda vinnu á hinum
Norðurlöndunum en fólk frá þeim
öllum til samans hér.
Varðandi önnur lönd, er skylt að
leita umsagnar stéttarfélaga vegna
umsókna um atvinnuleyfí en endan-
legt vald um leyfísveitingu er í hendi
ráðherra. Ekki er ástæða til að'
ætla annað en að þessir aðilar meti
og veiti leyfí með tilliti til þess sem
eðlilegt og skynsamlegt verður að
teljast í hveiju einstöku tilfelli. Ég
tel því ekki ástæðu til að breyta
núverandi reglum.
2. Finnst þér að stemma eigi
stigu við innflutningi á erlendu
vinnuafli?
Það er mín skoðun, að innflutn-
ingur á erlendu vinnuafli eigi að
vera í algjöm lágmarki á hveijum
tíma. Það getur verið rétt að leyfa
innflutning á erlendu vinnuafli í
einstökum tilfellum, t.d. þegar um
er að ræða tímabundinn skort á
innlendu vinnuafli og þá fyrst og
fremst við sköpun verðmæta.
Vitað er að margar aðrar þjóðir
hafa bitra reynslu af hömlulausum
innflutningi á erlendu vinnuafli.
Ótal vandamál hafa fylgt í kjölfar
þess, sem ekki hefur reynst auðvelt
að ráða fram úr. Við getum dregið
lærdóm af þeirra reynslu.
Þó við lítum kannski stundum
nokkuð stórt á okkur, megum við
ekki gleyma því, að við emm fá-
menn þjóð með okkar sérstöku
menningu eins og tungumálið, sem
við verðum að gæta vel að.
Hömlulaus innflutningur á fólki
frá ólíkum löndum myndi því fljótt
geta sett sinn svip á mannlífíð hér
og menningu okkar. Þá er sú hætta
fyrir hendi, að innflutningur á er-
lendu vinnuafli, sem ekki em
takmörk sett, væri notaður til að
halda niðri launum hér á landi. Það
myndi einnig hafa áhrif á húsnæðis-
markaðinn, auka eftirspum eftir
íbúðum, sem leiða myndi til hækk-
aðs íbúðaverðs, sem mönnum þykir
meir en nógu hátt hér á landi.
Við verðum að átta okkur á því,
að þó óvenjumikil þensla ríki á
landinu um þessar mundir, sem
aukið hefur eftirspum eftir vinnu-
afli, réttlætir það ekki, að við ' '
stemmum ekki stigu við innflutn-
ingi á erlendu vinnuafli. Innflutn-
ingur á vinnuafli gæti meira að
segja orðið til þess að auka á þá
þenslu sem þegar er.
Þenslan er heimatilbúið vanda-
mál, sem við verðum að leysa með
innlendum stjómaraðgerðum.
Lausnin felst ekki í því að leyfa ***
hömlulausan innflutning á erlendu
vinnuafli, sem skapa mjmdi fleiri
vandamáí en það leysti, þegar til
lengri tíma er litið.
Þenslan ekki
varanleg
- segir JónKarlsson,
formaður verkamannafé-
lags á Sauðárkróki
1. Eru núverandi reglur um
innflutning á erlendu vinnuafli
fullnægjandi?
Af eigin rejmslu get ég lítið um
það sagt hvort núverandi reglur
varðandi innflutning á erlendu
vinnuafli em fullnægjandi eða ekki.
Hér á Skagafjarðarsvæðinu hefír
ekki rejmt á þetta mér vitanlega
þann tíma sem ég hefí haft af-
skipti af verkalýðsmálum. Að því
er ég hefí kjmnt mér nuverandi
reglur og framkvæmd þeirra, álít
ég hinsvegar að í aðalatriðum séu
þær fullnægjandi. Það er sett í vald ^
verkalýðsfélaga á hveijum stað að
leggja á það mat, þegar sótt er um
atvinnuleyfí fyrir útlendinga, hvort
verið sé að taka vinnu frá heima-
mönnum. Sé eðlileg starfsemi hjá
viðkomandi félagi hafa ekki aðrir
betri yfírsýn jrfir þetta atriði. Þá
er ekki minna um vert, að sam-
kvæmt lögum um atvinnuréttindi
þarf að liggja fyrir vottorð um að
atvinnurekandi hafí hæfílegt hús-
næði, hafí hinn erlendi starfsmaður
ekkí slíkt húsnæði sjálfur. Þetta tel .
ég vera mikilvægt atriði og ásamt
öðmm lagaákvæðum er ekki annað
að sjá en aðhald sé nægilegt. Að
sjálfsögðu er það svo í valdi ráðu-
nejrtis, verkalýðsfélaga o.fl. að sjá
til þess að lögunum sé framfylgt.
2. Finnst þér að stemma eigi
stigu við innflutningi á erlendu
vinnuafli?
Hvað síðari spuminguna varðar
verður að hafa í huga að þjóðfélags-
ástandið er óeðlilegt um þessar
mundir og hefur verið það undan-
farandi misseri. Um orsakir núver-
andi þensluástands ætla ég ekki að
ræða hér, en eitt af einkennum
þess er mikil eftirspum eftir vinnu- *
afli. Með öllu er þó óraunsætt að
láta svo sem hér sé varanlegt
ástand. Tímabil áþekk þessu hafa
komið áður og þeim hefír jafnan
fylgt bakslag með samdrætti og
minnkandi eftirspum eftir vinnuafli
og jafnvel tíma- og staðbundnu at-
vinnuleysi. Tæpast er ástæða til að
ætla annað en að slíkt bakslag komi
nú — og það kannske fyrr en var-
ir. Það er því útí hött að fara að
mæta þessu með óheftúm innflutn-
ingi verkafólks eins og sumir
virðast mæla með. Og nú hefur víst
einhveijum í Reykjavík dottið í hug
að nota þetta ástand til að smala
saman útlendingum og byggja jrfír
þá, sjálfsagt í gróðaskjmi. Ekki er
það gæfulegt. Hinsvegar er það
ekkert nýtt að hér á landi sé ráðið
erlent fólk til starfa, einkum í sjáv-
arútvegi. Hefur það þá verið bundið
við vissa staði og þá að mestu vissa
hluta úr árinu. Þetta stafar lfklega
af því að afköst atvinnutækjanna á
viðkomandi stöðum em meiri en
íbúamir geta annað. Stundum hefir
verið tíma- og staðbundið atvinnu-
leysi á öðra landshomi á sama tíma,
en reynslan sýnir að ekki er raun-
hæft að ætla að fljúja vinnuafl
milli staða svo neinu nemi, þegar
svo háttar til. Þess vegna má ætla
að það ástand verði áfram að tíma-
bundnum skorti á vinnuafli verði
að mæta, sem hingað til með inn-
flutningi erlends verkafólks. En að
fara að ffytja inn fólk í stómm stíl
vegna tímabundins þensluástands
ber að gjalda varhug við.