Morgunblaðið - 15.12.1987, Qupperneq 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. DESEMBER 1987
Jólatré á hjólum í glampandi sól.
„Father Christmas", faðir jólanna, veifar til fólksins áður en hann hverfur inn í
hellinn til að undirbúa jólin.
Matthildur Bjömsdóttir skrífar frá Ástralíu:
„Brádum koma blessuð jólin“
Já, það er greinilegt að það eru
að koma jól hér í Ástralíu. Og
bömin farin að hlakka til. Enda
hófst jólaundirbúningur verslana
hér í október. Þá var jólatré kom-
ið upp í CoUp, sem er byggingars-
amvinnufélag hér í Ástralíu og er
rekið á einskonar kaupfélags- eða
sparisjóðsgrundvelli. Þeir greiða
hærri vexti af sparifé og bjóða
hverskyns þjónustu í formi lána.
Þeir hafa einnig sérstakan jóla-
reikning sem fólk greiðir inn á
árið um kring til að spara fyrir
jólin og getur það einnig fengið
aukapening lánaðan. Jólatréð er
sett upp til að minna fólk á þenn-
an reikning. En ekki hafa þeir
fyrr sett upp sitt hvíta jólatré en
jólaskraut er einnig komið upp á
aðalgöngugötu Adelaide. Jóla-
sveinninn upp á vegg hjá John
Martins og rauðu gervigreinamar
með grænu bjöllunni setja heildar-
jólasvip á götuna.
Allar verslanir fyllast af jólavör-
um og gervijólatrjám í öllum
regnbogans litum. Hvítum, rauð-
um, gulum og grænum. Sólin skín
og léttklæddir Ástralir af öllum
þjóðemum rölta á milli verslana
og skoða dýrðina.
Þá fer ekki hjá að maður beri
saman í huganum mynd af
íslenskri jólaverslun. Þegar kapp-
klæddir Frónbúar hafa lagt í að
fara niður á Laugaveg í snjó og
byl til þess að kaupa gjafir, og
síðan skotist með krókloppnar
hendur og blátt nef inn á veitinga-
hús til að fá eitthvað heitt í
kroppinn. Þá er haldið aftur út í
kuldann til að létta enn betur á
buddunni þangað til þeir em vissir
um að enginn fari í jólaköttinn.
Hér þarf fólk ekki að leggja
slíkt á sig til að halda jól. Það
eina sem getur gerst er að það
verði of heitt, og enginn er ástr-
alskur jólaköttur að hræðast.
Myndir af ástralska jólasveininum
sýna hann við útigrill og hann
hefur jafnvel brugðið sér í rauðar
stuttbuxur í samræmi við veðrið,
og hann fær sér væna bjórkollu
léttur í lund. Þannig myndir má
sjá á jólakortum hér. Nokkuð ólíkt
hrekkjalómunum okkar þrettán og
foreldrum þeirra, þeim Grýlu og
Leppalúða. Slíkir persónuleikar fá
nýtt gildi þegar maður tekur þess-
ar gömlu íslensku kjamapersónur
og ber saman við það sem er ann-
ars staðar.
Ég veit ekki hvort ég á að upp-
ljóstra, að mér var sagt að þau
hafí verið notuð til að halda börn-
um nærri bæjum í gamla daga og
til að böm væru þæg og góð, og
að ennfremur væri ekki örgrannt
um að þau væm ömgglega dauð,
því kona ein taldi sig stundum sjá
eitthvað sem jafnvel gat verið sú
gamla. Hver veit?
Hér em hvorki til Grýla né
Leppalúði, en að það sé merki um
að áströlsk böm séu eitthvað betri
tel ég af og frá. Svo mikið veit
ég. Kannski Grýla ætti að koma
hingað út og gá að hvort hún
kæmi ekki lagi á óþekk skólaböm
sem haga sér illa við kennara.
„Þeir íslendingar sem
ég hef talað við eru
sammála um að jóla-
skrautið og allt um-
stangið í kring um jólin
hér í Astralíu snerti
engan veginn jólataug-
ar þeirra. Alla vega
ekki enn.“
Alla vega veit ég að bömum
líkaði ekki við Grýlu og lítil stelpa
sem fékk Vísnabókina reif mynd-
ina af Grýlu með poka fullan af
bömum samviskusamlega úr bók-
inni.
Allt þetta minnir mann á hve
vaninn er sterkur og hvemig fólk
tengir innri vemleika, sem jól em
í raun og vem, við ytri vemleika
eins og það hvemig ytri aðstæður
skapa jólamyndina.
Þeir íslendingar sem ég hef
talað við em sammála um að jóla-
skrautið og allt umstangið í kring
um jólin hér í Ástralíu snerti eng-
an veginn jólataugar þeirra. Alla
vega ekki enn. Þeir fái ekki einu
sinni sting við að sjá það. Það er
athyglisvert í sjálfu sér og segir
okkur hvað ytri aðstæður geta
verið ríkjandi við að skapa okkur
ímynd um hvemig tilteknir hlutir
eins og jól eigi að vera. Að jól séu
myrkur snjó og kuldi með þungu,
hátíðlegu yfirbragði, en ekki leiftr-
andi léttleiki í sól, blíðu og birtu.
Eins hlýtur Áströlum að vera farið
sem búa á íslandi og em vanir
að setja samasemmerki milli jóla
og sólar og léttleika. Mörgum
þeirra þykir áreiðanlega hin dökku
og dimmu jól með hinu mikla hátí-
ðlega yfirbragði framandleg í
fyrstu.
Það hefur h'.arflað að mér að
kannski þurfi Ástralir ekki á jólum
að halda í sama skilningi og Ís-
lendingar. Jólin em íslendingum
ljós í myrkri vetrar til að brjóta
upp hið langa skammdegi og
margri sálinni nauðsynleg, þó ekki
sé nema til þess eins. En hér er
dreifing ljóss og myrkurs mun
jafnari hvað varðar ráðstöfun
náttúmnnar og síður þörf á þeirri
tegund upplyftingar.
En sem dæmi um einn fyrirboða
jóla hér í Ástralíu er hin mikla
skrautsýning á vegum verslunar-
innar John Martins, sem hefur
verið haldin um langan tíma, eða
allar götur síðan 1921 og er orðin
fastur liður í bæjarlífinu. Slík
skrautsýning mun ekki eiga sér
neina hliðstæðu í heiminum nema
í New York í Bandaríkjunum.
Verslun John Martins, sem aðeins
er í Adelaide, hefur staðið fyrir
þessari skrautsýningu allan þenn-
an tíma og hefur ekki haft áhuga
á að selja hinum verslununum
aðild að henni, enda gefur hún
nokkuð í aðra hönd þar sem jóla-
sveinninn hverfur inn í helli þeirra
og fólk þarf að kaupa sig inn.
Slíkt leiðir svo oft af sér frekari
innkaup í verslun þeirra.
Skrautsýningin fer fram þegar
„Father Christmas", faðir jólanna,
kemur í bæinn og áður en hann
hverfur inn í John Martins-hellinn
mikla til að undirbúa jólin. Enda
létu meira en þrjú hundmð þúsund
manns sig hafa það, að sleppa
laugardagsblundinum og fara eld-
snemma niður í bæ til að finna
sér gott stæði til að sjá dýrðina
fara hjá.
Þátt í sýningunni tekur fjöldi
vagna með kunnum sögu- og æv-
intýrapersónum. Lúðrasveitir spila
að ógleymdum þeim skosku í pils-
unum, sem setja skemmtilegan
svip á sýninguna, bæði fyrir augu
og eym, ásamt trúðum og allskyns
furðuvemm. Þær veifa til barn-
anna og tala við þau og láta eins
og þeim hæfir. Lögegluþjónar á
hvítum hestum ríða friðsamlega
um og sjá um að allt sé eins og
vera ber.
Við homið þar sem við stóðum
tók það heila klukkustund fyrir
alla vagnana og fólkið að fara
hjá. Lestina rak síðan „Father
Christmas“, sem kemur frá Norð-
urpólnum (eftir því sem áströlsk-
um börnum er sagt).
Hann var í glæstum vagni með
gervihreindýmm og heilsaði og
brosti til allra.
Það var annar bragur á fólkinu
þama en íslendingum sem fara í
desember niður í bæ til að ajá
þegar kveikt er á jólatrénu frá
Noregiog jólasveinar leika á ais
oddi í kuldanum. Þarna var fólk
prúðbúið eins og þegar sólin skín
á sautjánda júní. Hitinn var úm
þrjátíu og þijú stig, svo mikið seld-
ist af gosdrykkjum þann dag eins
og á öðmm dögum þegar heitt er
og fólk gerir sér glaðan dag.
RÁÐHÚSIÐ
eftir Guðlaug
Guðmundsson
Ráðhúsi Reykjavíkurborgar
hefur verið valinn staður í norð-
vesturhomi Tjamarinnar. Um
þessa staðsetningu hússins em
skiptar skoðanir. Þeir sem hæst
mótmæla þessu staðarvali benda
þó ekki á annan vænlegri stað,
en vilja bara ekki hafa húsið við
Tjömina.
Það er háttUr sumra manna að
vera á móti öllu sem gert er og
bera þeir oft við náttúruvemdar-
sjónarmiðum og fleiru. Þeir líta
ekki á þjóðamauðsyn eða nota-
gildi, sem líka er oft til fegurðar-
auka. Þessu til sönnunar mætti
nefna mörg dæmi, en ég nefni hér
aðeins eitt, brúna yfír Elliðaárdal-
inn/sem tengir saman Breiðholtið
og Árbæinn og leysti þar með úr
stómm umferðarhnút. Eða hvem-
ig haldið þið að hefði verið að fá
alla þessa umferð á Elliðaárbrým-
ar? Áuk þess sem vegfarendur á
sólríkum sumardegi njóta fegurð-
ar dalsins frá brúnni einsog best
verður á kosið. Elliðaárdalurinn
er litríkur og formfagur. Áin silf-
urtær liðast fram milli víðivaxinna
hólma og engi og ramminn er fjöll
og sjór. íslensk náttúmfegurð I
hnotskurn.
Gegn þessari brú börðust hópar
manna og söfnuðu undirskriftum
gegn henni. Ég hitti mann á
síðastliðnu sumri sem hafði skrifað
undir þessi mótmæli. Hann sagði;
„í dag skammast ég mín fyrir að
nafn mitt skuli standa á þessu
mótmælaskjali."
Nú verður ráðhúsinu kannski
mótmælt með undirskriftariista og
Guðlaugur Guðmundsson
það sagt að lífríki Tjarnarinnar sé
í hættu. Fuglamir hverfa og bíla-
umferð stóreykst. Allt þetta skapi
vandamál sem ekki verði leyst á
auðveidan hátt. Varðandi lífríki
Tjamarinnar, sem sennilega er
„Það er háttur sumra
manna að vera á móti
öllu sem gert er og bera
þeir oft við náttúru-
verndarsjónarmiðum
og fleiru. Þeir líta ekki
á þjóðarnauðsyn eða
notagildi, sem líka er
oft til fegurðarauka."
ekki ríkt, því miður, getur varla
skapast hætta, þótt húsið taki
þarna ca. 1% Tjarnarinnar. Um
fuglalífíð er það að segja að með
tiikomu hússins skapast ný að-
staða fyrir unnendur fuglanna að
njóta þeirra betur en áður frá
húsinu og gefa þeim mat. Útsýni
yfír Tjömina verður úr húsinu,
fallegra en það er í dag og víðara
til „veggja". Áhugi fólks fyrir vel-
ferð Tjarnarinnar er mikil og þarf
líka að ná til ráðamanna borgar-
innar. Umferðarmálin á þessu
svæði sé ég ekki annað en séu vel
leyst.
Þá er sagt að miðbærinn þarna
í kvosinni breyti um svip og göm-
ul hús hverfí. Ég vil taka það fram
að ég er mótfallinn því að rífa
gömul hús, sem segja sögu fortí-
ðar, því enginn má gleyma
uppmna sínum. En hér held ég
að það sé ekki gert, aðeins breyt-
ist svipur og stíll. En mér finnst
hann vera til bóta. Auka á fegurð
og stíl og gera miðbæinn eftir-
sóknarverðari. Arkitektamir sem
teiknuðu ráðhúsið eiga allar þakk-
ir skildaf.
Ég er sannfærður um að ráð-
húsið á þessum stað, í norðvestur-
horni Tjamarinnar, verður
Reykvíkingum og landsmönnum
öllum til ánægju og gleði.
Ingólfur Amarson verður líka
ánægður.
Áfram með húsið, Davíð.
Höfundur er kaupmaður í
Reykjavík.