Morgunblaðið - 15.12.1987, Blaðsíða 30

30 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. DESEMBER 1987
Inni í girAlaniim Þar má sjá að brotnað hefur úr loftplötunni og Þessi mynd er af enda skálans að norðanverðu og sýnir glöggt að nokkuð vantar á að skálinn nái út
jámagrindin er komin í ljós. fyrir gilið.
Y egskálinn í Óshlíð
stórskemmdur vegna
mistaka í hönnun
eftír Örnólf
Guðmundsson
Það var þann 3. október 1986
að ég, undirritaður, skilaði Vega-
gerð ríkisins fullgerðum 90 m
löngum vegskála á Óshlíðarvegi
milli Bolungarvíkur og ísafjarðar.
Þetta var fyrsti vegskáli sinnar
tegundar hér á landi og kostaði
rúmar tuttugu milljónir fyrir utan
hönnunarkostnað.
Það er raunalegt að sjá þetta
mannvirki nú ári síðar. Skálinn er
stórskemmdur og er að molna niður
og verður ekki annað en slysagildra
ef ekki verður strax hafíst handa
um að endurbæta hann, en kostnað-
ur við það mun skipta milljónum
króna.
Hver er ástæðan fyrir slíkum
óförum?
Þeim, sem þekkja til aðstæðna
hér og fylgst hafa með byggingu
skálans, er löngu ljóst, að hönnuð-
imir höfðu hvorki reynslu né
kunnáttu til að hanna slíkt mann-
virki og þar að auki hunsuðu þeir
allar ábendingar heimamanna sem
gjörþekktu allar aðstæður.
En í hveiju felast svo þessir
hönnunargallar? Það mun ég fara
yfír hér á eftir og styðjast við mynd-
ir sem fylgja þessari grein.
í fyrsta lagi er um að ræða fyll-
ingu á milli bakveggs, skála og
fyallshlíðar, þar er um að ræða
11.000 m3 af efni. í útboðsgögnum
Vegagerðar ríkisins var gert ráð
fyrir að nota um 9.000 m3 af mjög
fínum sandi, sem fokið hefur í
hauga innan til við Bolungarvík.
Þessi sandur er einnig blandaður
leir og við raka sígur hann saman
og þéttist, en hleypir mjög litlu
vatni í gégn um sig. Sandurinn er
notaður í margs konar fyllingar í
Bolungarvík, en er alfarið bannaður
þar sem hætta er á rennandi vatni
af þeirri einföldu ástæðu að hann
rennur í burtu.
Það var því áður en ég skrifaði
undir samning við Vegagerð ríkis-
ins að ég benti verkfræðingum
Vegagerðarinnar á að þama væri
um hönnunargalla að ræða og að
þessi sandur væri ónothæfur í fyll-
inguna. Mikið vatn rynni úr fjallinu
og til endanna héldi ekki annað
fyllingunni en eins metra þykkt lag
af fjörugijóti. Ég endurtók þessar
aðvaranir á flestum verkfundum
sem haldnir vom á meðan á bygg-
Stoðveggur í lausu lofti, þar sem
sandur hefur runnið undan.
„En hvað var það sem
brást í hönnun mann-
virkisins? Jú, hjá þessu
mátti komast hefðu
hönnuðir borið skyn-
bragð á þær aðstæður
sem fyrir hendi eru þar
sem mannvirkið átti að
standa.“
ingu skálans stóð, en þeim var í
engu sinnt. Hvað hefur svo gerst?
Hundmð rúmmetra hafa nú þegar
mnnið í burtu og grafið undan stoð-
vegg sem tengir skálann við bergið
(sjá mynd).
Fyllingin átti að sjálfsögðu að
vera gróf möl, sem gat hleypt vatni
gegnum sig og í drenlagnirnar, sem
em undir henni, en þær em nú al-
gjörlega þurrar.
Skálaþakið brotið
Á þessu eina ári, sem skálinn
hefur verið í notkun, hefur hann
aðeins fengið á sig eina vemlega
gijótskriðu. Þar var um að ræða
stórgrýti úr brotnum klettum, sem
ekki er óalgengt bæði vor og haust.
Eftir þessa einu skriðu, sem í var
stórgrýti, em bæði stoðveggur og
Ioftplata brotin, eins og meðfylgj-
andi myndir sýna. Á eins fermetra
svæði er platan mölbrotin og ganga
regnvatni. Þegar hér var komið
sögu lá það fyrir, að tilraunir mínar
til að vegskálinn yrði þannig úr
garði gerður að hann stæðist það
álag, sem honum væri ætlað, vom
árangurslausar. Það sem ég lagði
til að gert yrði, til að veija plötuna,
var alls ekki flókið mál. Eg vildi
steypa 50 cm vegg fremst á plötuna
og fylla þaðan að hlíðinni með svo
til sama halla og er á hlfðinni. Þann-
ig er platan varin og hætta á stómm
höggum úr sögunni.
Skáiinn of stuttur
Þegar lengd skálans var ákveðin
er engu líkara en að hönnuðimir
hafi setið í Reykjavík og ákveðið
hana þar, án þess að taka nokkurt
tillit til breiddar gilsins, sem skálan-
um var þó ætlað að ná fyrir, og
það er staðreynd, að suðurendi skál-
ans er á einum allra hættulegasta
kaflanum á þessu svæði, enda hefur
margoft hmnið úr gilinu þama eins
og myndimar bera glögglega með
sér. Sjá má einnig að skálinn þurfti
að vera 20 metmm lengri til að
norðurendi hans næði út fyrirgilið.
Lesendur góðir, ég byggði þenn-
an skála ásamt sérstaklega dugleg-
um og samhentum hópi manna, sem
lögðu sig alla fram um að vanda
verkið og að ljúka því á réttum tíma,
sem og tókst. Það er því æði sárt
til þess að vita, að með mistökum
starfsmanna Vegagerðar ríkisins
sé þetta vel byggða mannvirki að
brotna niður. Það hvarflar óneitan-
lega að manni hvort hönnuðir
mannvirkja og útboðslýsinga hjá
Vegagerð ríkisins séu starfí sínu
vaxnir. Og ég spyr: Hver ber ábyrgð
á slíkum mistökum, sem hönnun
vegskálans á Óshlíð er dæmi um?
Höfundurer verktaki í Bolung-
arvík.
Þarna blasir þakplata skálans við, óvarin fyrir öllu steinkasti úr
fjallinu.
jámin niður úr plötunni. Á öðrum
stað er platan sprungin eftir gijót
og þannig mun platan molna niður
á ókomnum árum og mannvirkið
tæpast þjóna þeim tilgangi sem því
er ætlað.
En hvað var það sem brást í
hönnun mannvirkisins? Jú, hjá
þessu mátti komast hefðu hönnuðir
borið skynbragð á þær aðstæður
sem fyrir hendi eru þar sem mann-
virkið átti að standa. Fyllingin á
bak við skálann, sem áður er getið,
er um 14 m breið, þá kemur þak-
plata skálans, um 9 m breið, eða
samtals um 23 metra breiður stallur
með 10% halla. Halli hliðarinnar er
3—4 sinnum meiri og getur hver
maður séð að óvarin steinplata get-
ur ekki staðist stórgrýti, sem kemur
úr allt að 400 m hæð niður snar-
bratta fjallshlíðina.
Ég gerði athugasemd til Vega-
gerðarinnar um það hvort ekki
þyrfti að veija plötuna fyrir gijót-
kasti og fékk ákaflega merkileg
svör. Þau voru á þá leið að það
ætti að bika plötuna og síðan bronsa
hana. Þá varð mér Ijóst, að einung-
is átti að veija plötuna fyrir
Mynd af syðri munna skálans.
Greinarhöfundur telur að skál-
inn sé ekki nógu langur, því hér
er hættulegasta svæðið. Þarna
lenti stórgrýti og mölvaði vegg-
inn fyrir skömmu.