Morgunblaðið - 05.03.1988, Blaðsíða 14

14
MORCUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 5. MARZ 1988
+
Rás 2 - ljúf skylda
og brýn nauðsyn
••
eftir Markús Orn
Antonsson
Menntamálaráðherra lýsti því
yfir á Alþingi í síðustu viku að
hann hygðist beita sér fyrir því að
af Ríkisútvarpinu yrði létt þeirri
skyldu að reka tvær hljóðvarps-
dagskrár eins og útvarpslög mæla
fyrir um. Kom þetta fram í svari
ráðherrans við fyrirspum Inga
Bjöms Albertssonar úr Borgara-
flokknum um það hvort Birgir
ísleifur Gunnarsson, menntamála-
ráðherra, hyggist stuðla að því að
Rás 2 verði seld eða starfsemi henn-
ar hætt.
Nú geta menn dregið af ummæl-
um ráðherrans alls kjms ályktanir
og komizt að ólíkum niðurstöðum.
Ljóst er þó að engar breytingar
verða gerðar á stöðu Rásar 2 í
meginatriðum fyrr en Alþingi hefur
breytt útvarpslögum og staða máls-
ins því öll mjög óljós. Hinu er ekk-
ert hægt að leyna að viðlíka yfirlýs-
ingar í véfréttastfl koma sér afar
illa fyrir Ríkisútvarpið, þar sem
unnið hefur verið að umfangsmikl-
um samræmingaraðferðum á dag-
skrám beggja hljóðvarpsrásanna
síðustu misseri vegna breytinga í
útvarpsmálum og hinnar aimennu
kröfu um að Ríkisútvarpið standi
sig í samkeppninni.
Því er ekki nema von að spurt
sé hvort og hvenær eigi að koll-
varpa því endurskipulagsstarfi sem
unnið hefur verið, bæði dagskrár-
lega og markaðslega.
Af því tilefni ber að hafa hugfast:
— Rás 2 er ekki baggi á Ríkisút-
varpinu.
— Rás 2 mun standa undir sér
með auglýsingatekjum sínum. Að
undanfömu hafa verið gerðar
margvíslegar ráðstafanir til hag-
ræðingar á Rás 2 eins og hjá
Ríkisútvarpinu í heild.
— Rás 2 er með samhæfingu við
Rás 1 orðin óaðskiljanlegur hluti
af Útvarpinu og veitir möguleika
til að bjóða upp á fjölbreytni í dag-
skrá, sem Ríkisútvarpið á nú lögum
samkvæmt að veita og hlýtur að
verða markmið þess í framtíðinni.
— Rásar 2 bíða ný verkefni sem
notendur um land allt munu fagna.
Það þarf engum að koma á óvart
að Útvarpið, lflct og dagblað, hafi
lagað sig að breyttum samfélags-
háttum og komið til móts við óskir
um stöðugt meira, fjölbreyttara og
jafnframt sérhæfðara efni. Á dag-
blaði er bætt við síðum eða blaða-
auka, í útvarpi þarf að bæta við
rásum og er athyglisvert að ein
þeirra einkastöðva sem hér útvarpa
á takmörkuðu hlustunarsvæði heftir
þegar talið sér nauðsynlegt að hafa
tvær rásir til umráða fyrir tónlistar-
efni.
Ríkisútvarpið hefur talið sér rétt
og skylt að miða útvarpsefni við
fjölbreytni ísienzks þjóðlífs, eins og
fyrir það er lagt í útvarpslögum. Á
síðari árum hefur Ríkisútvarpinu
ekki verið úthlutað tilteknum við-
fangsefnum, sem það megi fást við,
en bannað að takast á við önnur.
Vonandi eru slíkir tímar ekki í upp-
siglingu.
Alhliða dagskrárgerð
Með stofnun Rásar 2 og upp-
byggingu dreifíkerfis hennar um
landið hafa skapazt skilyrði til
þeirrar flölbreyttu dagskrárgerðar,
sem er aðalsmerki Ríkisútvarpsins.
Skoða verður dagskrárframboð á
báðum rásum hljóðvarps í sam-
hengi, þar sem tillit er tekið til
ólíkra aldurshópa hlustenda, mis-
munandi smekks fyrir útvarpsefni,
breytilegra athafna fólks á ýmsum
tímum dagsins, séráhugasviða
vissra hópa hlustenda, t.d. barna,
auk upplýsingamiðlunar í þágu til-
tekinna samfélagshópa svo sem for-
eldra, aldraðra, öryrkja eða fólks á
vinnumarkaði, þannig að nokkur
dæmi séu nefnd. Með tilkomu Rás-
ar 2 hefur reynzt unnt að auka
hlut talmálsliða og sígildrar tónlist-
ar á Rás 1. Á Rás 2 hefur aftur á
móti verið lögð áherzla á létta tón-
list og dægurmálaumræðu, sem
henti vel til hlustunar í erli dags-
ins, t.d. á vinnustöðum um land
allt, auk íþróttaumfjöllunar, sem er
mjög vaxandi í öllum íslenzkum fjöl-
miðlum en hefur ekki verið látin
ryðja öðru efni til hliðar á Rás 1.
Landshlutaútvarp
Ríkisútvarpið á að koma upp
aðstöðu til dagskrárgerðar og hljóð-
varps í öllum kjördæmum landsins.
Slík aðstaða er þegar fyrir hendi á
Akureyri og Egilsstöðum. Á þessum
stöðum er rekið svæðisútvarp um
dreifíkerfí Rásar 2 í viðkomandi
landshlutum. Uppbygging svæðis-
útvarps í einstökum kjördæmum
eða landshlutum miðast við nýtingu
á dreifíkerfí Rásar 2 í þágu þess,
þannig að aðaldagskrá sé rofin á
tilteknum tímum og svæðisstöðvar
úti um landið fái þá afnot af dreifí-
kerfínu hver í sínum landshluta þar
til aðaldagskrá tekur við að nýju á
öllu kerfínu.
Fræðsluútvarp
Að undanfömu hefur verið unnið
að undirbúningi fræðsluútvarps á
vegum Qarkennslunefndar mennta-
málaráðuneytisins og Ríkisútvarps-
Markús Örn Antonsson
„Meðal þeirra kosta
sem boðið er upp á er
f lutningur auglýsinga
samtímis á Rás 1 og Rás
2. Hefur það fyrir-
komulag mælzt mjög
vel fyrir hjá viðskipta-
mönnum og orðið til að
styrkja tekjuöflun með
auglýsingum. Rás 2 fær
sinn skerf af þessum
tekjum til að standa
undir eigin rekstri og
af þessu fyrirkomulagi
hefur Rás 1 ótvíræðan
styrk.
ins. Að því er hljóðvarpsútsendingar
varðar, er gert ráð fyrir að nýta
dagskrá Rásar 2 að hluta fyrir
flutning kennsluefnis, einkanlega
að kvöldlagi, og verða þá tungu-
málanámskeið væntanlega fyrst
fyrir valinu.
Rekstur svæðisútvarps og
fræðsluútvarps rennir enn frekar
stoðum undir nauðsyn þess , að
Ríkisútvarpið geti skipulagt hljóð-
varpsdagskrá sína á tveim rásum.
Peningahliðin
Auglýsingar í Útvarpi og Sjón-
varpi eru annar af aðaltekjustofnun
Ríkisútvarpsins. Með nýtilkominni
samkeppni við aðrar útvarps- og
sjónvarpsstöðvar hefur Ríkisút-
varpið gjörbreytt uppbyggingu aug-
lýsingatíma og auglýsingagjald-
skrá.
Meðal þeirra kosta sem boðið er
upp á er flutningur auglýsinga
samtímis á Rás 1 og Rás 2. Hefur
það fyrirkomulag mælzt mjög vel
fyrir hjá viðskiptamönnum og orðið
til að styrkja tekjuöflun með auglýs-
ingum.
Rás 2 fær sinn skerf af þessum
tekjum til að standa undir eigin
rekstri og af þessu fyrirkomulagi
hefur Rás 1 ótvíræðan styrk. Myndi
það að dómi undirritaðs hafa ófyrir-
sjáanlegar afleiðingar fyrir rekstur
Rásar 1 og veikja Ríkisútvarpið í
heild ef þessir samtengingarmögu-
leikar væru ekki fyrir hendi. Geng
ég þá út frá því, að einhver auglýs-
ingaútvarpsstöð fylli skarð Rásar 2
um allt land.
Dagskrá Rásar 1 er ekki „mark-
aðsútvarp" í eðli sínu heldur þjón-
ustuútvarp sem veitir hlustendum
aðgang að margvíslegu menningar-
efni, sem almennt verður ekki
flokkað meðal þeirra sölutækja er
auglýsendur leita eftir. Án þess að
fyrir liggi nokkur ítarieg spá um
það efni, leyfír undirritaður sér
fljótt á litið að óttast um afkomu
Rásar 1 á auglýsingamarkaði ef
hún nyti ekki samtengingar við Rás
2, sem býður upp á annað dagskrár-
svið. Án Rásar 2 þyrftu viðkomandi
yfírvöld hugsanlega að grípa til enn
frekari hækkunar á afnotagjöldum
til að standa undir rekstri Rásar 1
einnar og sér. Það er Ríkisútvarpinu
í senn ijúf skylda og brýn nauðsyn
að hafa Rás 2 til umráða.
Látið Rás 2 vinsamlega í friði.
Hún er ekki fyrir neinum. Eða hvað?
Höfundur er útvarpsstjárí.
Undirskriftasöfnun!
eftirÁslaugu
Ragnars
Þakkarverðar eru ýmsar ábend-
ingar Helga Hálfdanarsonar í grein
í Morgunblaðinu í fyrradag varð-
andi undirskriftasöfnun sem hafín
er til að mótmæla smíði ráðhúss á
Tjamarbakkanum. Vissulega er
óæskilegt að þurfa að grípa til
frumstæðrar aðgerðar á borð við
undirskriftasöfnun svo almenning-
ur fái að segja sitt um þessi áform.
En Helgi vekur athygli á því að
borgaryfírvöld taka ekki mark á
skoðanakönnunum og telur málið
tapað, m.a. vegna ójafnrar vígstöðu
gegn „Bakkabændum“ sem hafí
farið fram með svo blygðunarlausri
valdfrekju að Kastró hlyti að
blöskra, og bendir í því sambandi
á yfírlýsingar um að árangur af
þeirri kynningu sem nú fer fram
verði að engu hafður. í framhaldi
af þessu verður ekki vikizt undan
því að spyija: Á að gefast upp fyr-
ir þeim valdstjómarháttum sem við-
hafðir em í þessu máli? Eigum við
að gera eins og hjúin sem hús-
bændumir teymdu á kjörstað og
ginu yfir á meðan þeir létu þau
greiða atkvæði?
Undirskriftasöfnun er örþrifaráð.
Það er engum ljósara en samtökun-
um sem að henni standa. Hún er
til komin vegna þess frumstæða
stjómarfars sem birzt hefur í sam-
bandi við þetta mál. Því miður.
Áður hefur þurft að grípa til
svona úrræðis. Það var árið 1974
þegar þáverandi ríkisstjóm var
komin á fremsta hlunn með að láta
undan þrýstingi þeirra sem aldrei
hafa skilið að sjálfstæði þjóðarinnar
er háð vömum íslands. Þá átti að
fóma fjöregginu í þágu stundar-
hagsmuna sem enginn man lengur
hveijir voru.
Þá risu upp samtökin Varið land.
Safnað var rúmlega 55 þúsund
undirskriftum, um helmings kosn-
ingabærra manna í landinu, gegn
þessum glannaskap. í kjölfarið
komu alþingiskosningar þar sem
þessi vilji landsmanna var stað-
festur svo ekki varð um villzt. Þá
skildu menn hveijir það voru sem
réðu í þessu landi, að þeim hafði
ekki verið úthlutað valdi til ráðstöf-
unar að geðþótta sínum, að það var
ekki klappað fyrir valdfrekju — að
lýðræðið sjálft hafí sigrað. Raunar
telja margir að undiskriftasöfnun
Varins lands sé einn merkasti
stjómmálaviðburður hér á landi fyrr
og síðar, en það er önnur saga.
Samtök um vemdun Tjarnar-
svæðisins hafa ekki farið fram með
ofstopa. Þau sjónarmið hafa ríkt
að þetta væri ekki flokksmál, að
engum skyldi stillt upp við vegg,
og að svigrúm væri til að hverfa
með sóma frá því glapræði að reisa
ráðhús gegn vilja Reykvíkinga á
viðkvæmasta stað í heimabyggð
þeirra.
Það hefur verið litið svo á að
afstýra yrði glundroða í stjóm
„Undirskriftasöfnun er
örþrifaráð. Það er eng-
um ljósara en samtök-
unum sem að henni
standa. Hún er til kom-
in vegna þess frum-
stæða stjómarfars sem
birzt hefur í sambandi
við þetta mál. Því mið-
ur.“
Reykjavíkur, m.a. með hliðsjón af
því stjómleysi sem ríkti þegar
margir flokkar voru hér við völd,
og eins því að flokkurinn sem nú
hefur meirihlutavald hafí þegar
bundið sér nógu þunga bagga með
klofningsævintýri þótt ekki skærist
í odda í kosningum vegna þessa
máls.
Það em draumórar að vænta
þess að málið verði útkljáð með
lýðræðislegum hætti áður en illa fer
og áður en borgarbúar segja sitt í
kosningum 1990.
Spumingin er því þessi: Eiga
Reykvíkingar að vera þær undir-
lægjur að kyngja_ Tjamarráðhúsi
áður en það rís? Ég segi nei. Því
eigum við að láta afstöðu okkar í
ljós með því að mótmæla og svo
skulum við sjá hvort valdhafar
treystast til að hafa úrslitin að
engu.
Höfundur er blaðamaður.
Bréf Jóhönnu Sigurðardóttur til siða-
nefndar Blaðamannafélags Islands
Morgunblaðið birtir hér á eftir
í heild bréf Jóhönnu Sigurðardótt-
ur, félagsmálaráðherra, til siða-
nefndar Blaðamannafélags ís-
lands:
Fimmtudaginn 25. febrúar 1988
birtist á forsiðu dagblaðsins Þjóðvilj-
ans grein sem ber yfirskriftina
„Skrípaleikur hjá Jóhönnu", en í
henni er fjallað um ákvörðun félags-
málaráðherra um staðfestingu á
Kvosarskipulagi.
í greininni segir m.a.: „Heimildir
Þjóðviljans í félagsmálaráðuneytinu
staðfesta þetta. Sagði heimildarmað-
urinn að Jóhanna hefði upphaflega
ætlað að neita að staðf&sta skipuiag
ráðhúsreitsins og því hafí sér komið
mjög á óvart þegar hún hélt því fram
að afskipti forsætisráðherra hefði
ekki haft nein áhrif á afstöðu henn-
ar.“ Blaðamaður ber hér fyrir sig
heimildarmann í félagsmálaráðu-
neytinu, bæði hvað varðar ákveðnar
upplýsingar, og eins á heimildarmað-
ur blaðsins í ráðuneytinu að hafa
sett fram sína skoðun á niðurstöðu
málsins.
í bréfí félagsmálaráðherra til rit-
stjóra Þjóðviljans, sem birt var í blað-
inu laugardaginn 27. þ.m., er mál
þetta rakið og jafnframt skýrt frá
því, að ráðuneytið muni vísa málinu
til siðanefndar Blaðamannafélags
íslands.
Óviðunandi er gagnvart starfsfólki
ráðuneytisins, sem engan hlut á að
máli, að geta um heimildarmann inn-
an ráðuneytisins án þess að skýra
nánar frá því í fréttinni hver hann
er. Hefur framsetning blaðamanns-
ins á heimildarmanni í fréttinni vak-
ið mikla reiði meðal starfsfólks. Á
það ber að líta í þessu sambandi að
á opinberum starfsmönnum hvflir rík
trúnaðarskylda og liggur refsing við,
sé hún brotin.
í 3. gr. siðareglna blaðamanna
segir svo: „Blaðamaður vandar upp-
lýsingaöflun sína svo sem kostur er
og sýnir fyllstu tillitssemi í vanda-
sömum málum. Hann forðast allt,
sem valdið getur saklausu fólki, eða
fólki sem á um sárt að binda, óþarfa
sársauka eða vanvirðu."
Telja verður að í umræddri grein
hafí blaðamaður svo haldið á málum
gagnvart starfsfólki félagsmálaráðu-
neytisins að brotið sé gegn ákvæðum
3. gr. siðareglna Blaðamannafélags
íslands, sem taka skýrt fram, að
blaðamaður skuli vanda upplýsinga-
öflun sína svo sem kostur er, sýna
fyllstu tillitssemi og forðast allt sem
geti valdið saklausu fólki óþarfa sárs-
auka eða vanvirðu.
Með vísan til framanritaðs vísar
ráðuneytið máli þessu til siðanefndar
Blaðamannafélags íslands til úr-
skurðar.
Af gefnu tilefni skal það skýrt
tekið fram að máli þessu er ekki vísað
til siðanefndar blaðamannafélagsins
vegna þess að blaðið hafí neitað að
gefa upp heimildarmann sinn i fé-
lagsmálaráðuneytinu heldur er mál-
inu vísað til siðanefndar með vísan
í 3. gr. siðareglna Blaðamannafélags
íslands vegna þess hvemig framsetn-
ing blaðsins á heimildarmanni var
gagnvart starfsfólki félagsmálaráðu-
neytisins.
Þess er óskað að siðanefndin taki
mál þetta til meðferðar og úrskurðar
svo fljótt sem verða má.
Hjálagt fylgir umrædd frétt í Þjóð-
viljanum 25. febrúar sl.