Morgunblaðið - 25.05.1988, Blaðsíða 50

50
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. MAÍ 1988
Hagstj órn á villigötum
kvæði í lögum nr. 85 frá 8. nóv.
1982 á þá leið, að verði sjóðeign
(Viðlagasjóðs) yfír 2%« allra bruna-
tryggðra eigna, skuli iðgjöld lækka
um helming. Falla niður ef sjóðeign-
in verði yfír 3%o, en hefjast á ný ef
sjóðeign fer niður fyrir 2%o.
eftir Guðjón F.
Teitsson
I. Glappastjórnun
með tollum
í grein, sem birtist í Morgun blað-
inu hinn 4. marz sl., gagnrýndi ég,
að verðtollur af bílum keyptum tií
landsins skyldi frá 1. marz 1986
hafa verið lækkaður úr 70% í 10%
og með því ýtt undir gífurlega aukna
Qárfestingu í þessum innfluttu tælq'-
um, sem taka árlega til sín stórfé I
erlendum rekstrarvörum, fymast
yfirleitt sjálf til ónýtis á 10—15 árum
og eru loks að stórum hluta lítið
nýtt á endingartíma sínum.
Núverandi ríkisstjóm var mynduð
hinn 8. júlí 1987 með mörgum sömu
ráðherrum og verið höfðu f fráfar-
andi ríkisstjóm, sem stóð að áður
nefndri tollalækkun af innfluttum
bllum, og munu þá þegar á þeim 16
mánuðum, sem liðnir voru frá toll-
breytingunni hafa verið fluttir inn
nærri 30.000 bílar. Um það bil þref-
alt fleiri en á tilsvarandi tíma fyrir
tollbreytinguna. En hið samanlagða
cif-verð virðist þó hafa verið ekki
aðeins þrefalt heldur nánast fímm-
falt miðað við fýrri tfð, sem auðvitað
gefur til kynna, að yfírleitt höfðu
verið keyptar inn dýrari tegundir
bfla en áður.
Mun ríkisstjóminni á síðastliðnu
hausti ekki hafa litist alls kostar vel
á þá þróun, sm orðin var varðandi
bílainnflutninginn og ákvað því að
draga á ný úr áhuga til innkaupa á
þessu sviði með nýjum þungaskatti,
sem nam 2 kr. á hvert kg flestra
bfla á síðari helmingi árs 1987, en
kr. 2,15 á kg fyrir hvom árshelming
1988. En hemlunarskattur þessi var
auðvitað að því leyti ranglátur, að
hann kom á bfla þeirra, sem á sfnum
tíma höfðu greitt 70% innflutning-
stoll og hinna, sém aðeins greiddu
10%.
Gegn hinu sfðastnefnda var þó
ákveðið að vinna a.m.k. að nokkru
leyti í sambandi við nýjan innflutning
með stighækkandi verðtoltsauka
samkv. reglugerð með gildistöku 1.
jan. 1988, f aðalatriðum sem hér
greinir.
Eigin sprengirými vtrðtoll*-
þungibUs 9ÓM vébu1 cm« auki %
Allt að700 kg 0-1000 5
701 að 800 kg 1001-1300 13
801 að 900 kg 1801-1600 20
901 að 1100 kg 1601-2000 27
1101 að 1300 kg 2001-2300 37
1301 að 1600 kg 2301-3000 47
Yfir 1500 kg Yfir 3000 55
Skýrslur um innflutning bfla á
þessu ári, þegar þetta er skrifað,
benda samt til þess, að minni árang-
ur hafí orðið af nefndum hemlunar-
aðgerðum en vonast hafði verið til,
og vfða ofbýður nú bílamergðin ger-
samlega gatnakerfí og geymsluskil-
yrðum, þannig að til vandræða er. —
Hefir tjónahætta aukizt svo, að vá-
tryggingafélög töldu sig þurfa að fá
60% hækkun iðgjalds fyrir hina al-
mennu skyldutiyggingu á þessu ári,
auk rúmlega 3.000 kr. iðgjalds á ári
fyrir eiganda sem farþega. Má
samkv. þessu áætla, að umrætt
skyldutiyggingariðgjald hafi að með-
altali hækkað um nálega 68%.
Ótalin er þá áhætta af tjónum á
þeim bíl, sem tjóni veldur (húftrygg-
ingaráhætta), sem ætla má að aukizt
hafí í lfkingu við skyldutiyggingará-
hæjttu.
í höfuðborginni, þar sem bflaöng-
þveitið er sjálfsagt mest, hefír það
svo mjög angrað bílaeigen.dur, að
stöðumælagjöld hafa verið snar-
hækkuð; fimmfölduð í gömlu mið-
borginni, og sektir fyrir umframtfma
hækkaðar úr kr. 300 í kr. 500, sam-
hliða því að eftirlit hefír verið hert.
Þá hafa sektir fyrir brot á um-
ferðarlögum farið lú-aðhækkandi að
undanfömu. Eru algengustu-sekt-
arákvæði nú á bilinu frá kr. 1.000
til kr. 4.000, og er um að ræða allt
að þreföldun eða fjórföldun frá apríl
1985 til marz 1988, sem má senni-
lega að ekki litlu leyti tengja hinum
skefjalitla innflutningi.
Afleiðingar framangreinds hafa
orðið þær, að þrátt fyrir umrædda
lækkun innflutningstolls, og nú mest
á smáum bflum, treystir fjöldi manna
sér ekki lengur til að gera út þá bíla,
sem keyptir hafa verið, og bíða nú
þúsundir slfkra bíla á sölustöðvum
án þess Ifkur séu á að þeir lendi
annars staðar en á sorphaugunum.
Munu þannig fara f súginn mikil
verðmæti, sem ásamt hóflausri
eyðslu í rekstur ökutækja virðist eiga
verulegan þátt í efnahagslegum
glundroða og vandræðum f Iandinu.
Innfluttur vamingur verður yfír-
leitt ekki greiddur nema með útflutn-
ingi f staðinn, þar sem sjávarafli er
yfírgnæfandi þýðingarmestur. En
jafnvel á því sviði, þar sem íslending-
ar munu næst þvf að vera samkeppn-
isfærir um sölu afurða á heimsmark-
aði, reka þeir sig á, að þeir geta
ekki nema að mjög takmörkuðu leyti
ráðið söluverði sínu. Leiðir þvf f
ógöngur, þegar upp hleðst slfkur
framleiðslukostnaður hér á landi, að
endurgreiðsla fæst ekki á erlendum
markaði. T.d. mun ekki reynast fært
f sambandi við útflutningsvörur að
innifela yfirleitt í söluverði þeirra
kostnað af einkabifreiðum fyrir sam-
svarandi næstum hvem einasta full-
orðinn starfsmann, sem vinnur utan
heimilis.
En það er mælt að einsdæmin séu
verst, og víst er að hér á landi virð-
ist fólk sammála um það, að of lítil
skattlagning sé mun fátíðarí en of
mikil skattlagning, og skal þvf hér á
eftir nefna eitt dæmi til stuðnings
þeirrí skoðun.
II. Hóflaus skattheimta
hengd á brunatrygfgingfar
Eldgos í Heimaey f Vestmannaeyj-
um 1973 leiddi sem kunnugt er af
sér stórkostlegt eignatjón og röskun
byggðar, sem flestum eða öllum
landsmönnum mun hafa þótt eðlilegt
að bætt yrði að mestu eða öllu leyti
Guðjón F. Teitsson
af almannafé. Munu einhveijar bæt-
ur upphaflega hafa verið greiddar
úr Bjargráðasjóði, en eftir tjón af
snjóflóði í Norðfirði 1974 vom sett
lög (nr. 52 27. maí 1975) um Við-
lagatryggingu fslands, sem ætlað var
að standa straum af tjónabótum
vegna náttúruhamfara og tók við
fyrra hlutverki Bjargráðasjóðs hvað
þetta snerti.
Hafa iðgjöld til viðlagatryggingar
frá upphafí verið tengd öllum vá-
tryggingum, sem innifalið hafa
áhættu af bruna, svo sem skyldu-
trygging húseigna, fijálsar bruna-
tryggjngar innbúa, vörubirgða o.fl.
Munu iðgjöld vegna nefndra eigna
frá upphafí hafa verið lögbundin sem
0,25% af vátryggðu verðmæti.
Þá var með lögum nr. 83/1987
breytt svonefndu brunavamagjaldi,
sem f gildi hafði veríð um nokkurra
ára skeið skv. lögum, þannig að nefnt
gjald varð 0,045%« ajf brunatryggð-
um fjárhæðum í stað 1,75% af við-
komandi iðgjöldum vátryggingarfé-
laga, og skyldi þetta hækka skatt-
tekjumar.
Hið mikla og algerlega sérstæða
tjón af eldgosinu í Vestmannaeyjum
var sjálfsagt aðalhvati þess að sett
vom lög um viðlagatryggingu og
iðgjald í því sambandi. — Munu fáir
hafa búizt við því, að þessi iðgjalda-
taka yrði viðvarandi með áhleðslu
af söluskatti o.fl., en sú hefír þó orð-
ið raunin, þrátt fyrir takmarkanaá-
15 ár em nú liðin frá umræddu
gosi í Heimaey, og er með tilliti til
þess fróðlegt að athuga hvaða skatt-
lagning er látin fylgja algengustu
bmnatryggingum á því herrans ári
1988.
Skulu hér tekin dæmi um bmna-
fyyff£Ón8u ibúðarhúss úr steinsteypu
f Reykjavík 1988 fyrir 6 millj. kr.
og bmnatryggingu innbús í sama
húsi fyrir 2,5 mil(j. kr.
I. Brunatrygging íbúðarhúss kr. 6 millj.
Viðaukaskattgjðld
miðaðvið l.lið%
1. Iðgjaid á vegum borgarinnar 0,14%.
2. Viðlagatrygging 0,25%o
3. Brunavamagjald 0,045%«
4. Söluskattur 25%
kr. 840,00
kr. 1.500,00
270 kr.
kr. 2.610,00
kr. 652,50
kr. 3.262,50
178,57
32,14
77,68
288,89%
II. Brunatrygging innbús kr. 2,5 mil(j.
1. Iðgjald vátr. félags 0,85%o
2. Viðlagatrygging 0,25%«
3. Bmnavamagjald 0,045%«
4. Söluskattur 25%
Vátiygging efnislegra verðmæta
til lífsframfæris manna er heilbrigð
og nauðsynleg, og virðist þvf alrangt
að ríkið skattleggi slíka starfsemi,
eins og hér er gert, án tillits til efna
og ástæðna, enda mun hliðstæða
vart eða ekki finnast í löndum ná-
grannaþjóða, þar sem yfirleitt mun
andstaða gegn allri opinberri skatt-
lagningu nauðsynlegra vátrygginga.
Hér skal ekki haft á móti hóflegri
söfnun í varasjóð til að mæta tjónum
af völdum náttúmhamfara, en rétt-
ara virðist að sá sjóður byggist á
skynsamlegri hlutdeild f þeim tekjum
rfkisins, sem afíað er frá landsfólkinu
meira í samræmi við efni og ástæður
einstaklinganna en hér hefír átt sér
stað og lýst hefír verið.
kr. 2.125,00
kr. 625,00 29,41
kr. 112,50 5,29
kr. 2.862,50
kr. 715,63 33,68
kr. 3.578,13 68,38%
Skal bent á, að þótt einstaklingur
sé skráður eigandi að íbúð og inn-
búi, þá getur allt verið í skuld, og
leigutaki án eigna þarf væntanlega
að endurgreiða leigusala allan nauð-
synlegan vátryggingakostnað, sem
leggst á það, sem tekið er á leigu.
Varðandi frjálsar vátryggingar þá
verkar skattlagning sem hemill,
þannig að fátækt fólk kaupir síður
eða ekki hinar nauðsynlegu tiygg-
ingar og lendir svo f vandræðum eða
á óæskilegum bónbjörgum, þegar
tjón ber að höndum.
Höfundur er fyrrverandi forstjóri
Skipaútgerðar ríkisins.
Bók um ársreikn-
inga fyrirtækja
ÚT er komin hjá Frjálsu framtaki
bókin „Hvemig lesa á ársreikn-
inga fyrirtækja". Höfundar eru
Árni Vilhjálmsson prófessor og
Stefán Svavarsson lektor og lögg-
iltur endurskoðandi.
í kynningu á bókarkápu segir: „t
ársreikningi fyrirtækis er að finna
fróðleik um afkomu þess og fjár-
hagslega stöðu. Við gerð ársreikn-
ings er stuðst við sérstakar reglur.
Sumar þeirra em studdar langrí hefð,
en jafnframt er um að ræða reglur,
sem ætlað er að svara áhrifum þrál-
átrar verðbólgu hér á landi, og hafa
þær haft veruleg áhrif á efni árs-
reikninga. Hætt er við, að sá, sem
er ókunnugur þessum reglum, geti
misskilið boðskapinn, sem ársreikn-
ingur flytur, t.d. um hagnað fyrir-
tækisins. Þessu riti er ætlað að fræða
lesandann um þau sjónarmið og þær
reglur, sem beitt er við gerð ársreikn-
ings, og þar með að auðvelda honum
að hafa fullt gagn af þeim ársreikn-
ingum, sem koma honum fyrir sjón-
ir.“
Bókinni er skipt f átta meginkafla
og em fyrirsagnir þeirra: Rekstrar-
reikningur, efnahagsreikníngur, fjár-
magnsstreymi, skýringar f ársreikn-
ingi, skýrsla stjómar, áritun endur-
skoðanda, fráviksaðferð við reikn-
ingsskil og greining á ársreikningi.
Einnig er sett upp dæmi um ársreikn-
ing fyrirtækis.
AHNI VII H.IALMSSON
STEI AN svavahsson
, HVERNIG LESA Á
ARSREIKNINGA
FYRIRTÆKJA
Fijást framtak hf. gefur bókina
út f samvinnu við Hlutabréfamarkað-
inn hf. Bókin er prentuð f Prentsmiðj-
unni Odda hf.
VIÐSKIPTAVINIR VORLEIKS’88 1
|
Varan kemur III landsins 10. júní n.k. með m/s Bakkafossi 'a
og verður afgreidd í Skeifunni 3G (áður Egill Ámason).
Allar nánari upplýsingar verða veittar f sfmum 686337 a
og 686204 eftir 5. júní og í auglýsingu sem birt verður ®
í Mbl. og DV fimmtudaginn 9. júní n.k. ?