Morgunblaðið - 04.06.1988, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. JÚNÍ 1988
Verur og landslag
lUiyndlist
Bragi Ásgeirsson
Fyrsta sýning í nýjum og glæsi-
legum sýningarsal Hafnarborgar
i Hafnarfirði er á myndverkum
hins nafnkennda hafnfirska mál-
ara Eiríks Smith.
Það fer vel á því, að húsnæðið
skuli vígt með sýningu á verkum
þessa vafalítið þekktasta málara
þeirra í firðinum en hins vegar
er það tilviljun, að á þessu ári eru
40 ár, sfðan Eiríkur sýndi í Sjálf-
stæðishúsinu á staðnum í því aug-
namiði að afla sér náms- og farar-
eyris til framhaldsnáms í Kóngs-
ins Kaupmannahöfn. Þetta er
mikil sýning, er telur 31 málverk
og þar af nokkur mjög stór svo
og 33 vatnslitamyndir.
Flestar eru myndimar nýjar af
nálinni og kom það manni satt
að segja töluvert á óvart, því að
maður átti frekar von á þver-
skurði listar hana um árin, en slík
sýning er löngu tímabær.
Þannig þekkja yngri kynslóðir
málara lítið til fyrri tímabila listar
Eiríks Smith og munu ekki alfar-
ið sáttar við þá hlið, sem hann
hefur sýnt á sér undanfarin ár —
en þetta er auðvitað upp og ofan
sem fýrri daginn.
Eins og ég hef margoft vísað
til, þá eru yfirlitssýningar virkra
myndlistarmanna nauðsynlegar
miklu fyrr en hefð er á hér á
landi, og nú verð ég var við það,
að fleiri eru famir að taka undir
þetta og þá ekki síst, er viðkom-
andi rekast inn á yfirlitssýningar
málara erlendis, sem ekki hafa
náð fertugsaldri, og það jafnvel á
virtum listasöfnum.
Nei, yfirlitssýningar eru engar
minningarsýningar og ber að
kveða það viðhorf í kútinn fyrir
fullt og allt — þær eru miklu frek-
ar úttekt og mikilsverður áfangi
á listferli virkra málara. Og síst
af öllu eiga þær að bera keim af
minningarathöfnum um menn í
fullu fjöri.
Að vísu hefur verið gefin út
bók um list Eiríks Smith, þar sem
ferill hans er rakinn, en bækur
geta aldrei komið í stað þeirrar
lifunar, sem felst í því að standa
fyrir framan myndimar sjálfar.
— Það má orða það svo, að
sýningargesturinn fái litadýrðina
beint í fangið, um leið og hann
gengur inn í vegleg salarkjmnin.
Litimir vella fram úr ábúðarmikl-
um dúknum og keppast um at-
hygli skoðandans — hér er undir-
tónninn sjálft landið og sagan, —
huldufólk, dularfullar verur að
handan og kappar fortíðarinnar.
í sjálfu sér er þessi sýning þó lítið
frábrugðin fyrri sýningum Eiríks
í sama dúr og gert hafa hann að
einum vinsælasta málara þjóðar-
innar, en þó virðast sumar mynd-
anna hijúfari og hrárri og unnar
af meiri og umbúðalausari hraða,
þar sem áhrifakynngin eða „eff-
ektamir", er það sem ferðinni
ræður.
Þetta á sér í lagi við málverkin
og hér gripu mig helst mjmdir,
sem meiri yfirlegu virðast hafa
notið, svo sem „Morgunmynd"
(20), „Ferð án fyrirheits" (23) og
„Vormorgunn" (24).
í vatnslitamyndum kveður við
annan tón og þær eru þýðari og
mildari og þó má einnig ná fram
ofsafengnum vinnubrögðum í
þeim miðli. En Eiríkur beitir ein-
faldlega öðrum vinnubrögðum í
vatnslitatækninni, og persónulega
kann ég öllu betur að meta þau
að þessu sinni og vísa hér einkum
til mynda eins og „vorregn" (39),
„Haustþankar" (44), „Vetrarsól"
(49) og „Tvær verur og vetur"
(52). /
Við allar þessar mjmdir er eitt-
hvað alveg sérstakt, sem er lista-
mannsins, og hér skjmjar maður
ríkari tilfinningu fyrir landinu og
litbrigðum þess en í flestum mál-
verkanna. Þá kemur hér mjög vel
fram, að Eiríkur þarf ekki neinar
hulduverur til að gæða myndimar
ófreskum blæ og á stundum rýma
þær beinlínis við slíkar tilfæring-
ar.
Heildaráhrifin af þessari sýn-
ingu eru þau að manni kemur svo
fyrir sjónir, að Eiríkur sé í miðri
uppstokkun og rífandi geijun og
sé til alls vís, enda hafi hann á
engan hátt tæmt viðfangsefnið.
Hafnarborg
Einn af þeim merkisdögum, sem
munu lifa í sögu Hafnarfjarðar,
verður óefað hinn 21. maí 1988.
Þann dag var formlega vígð og
tekin í notkun Menningar- og lista-
stofnun Hafnarfjarðar, sem hefur
hlotið hið táknræna nafn Hafnar-
borg.
Að vísu verður stofnunin að
hafa talist virk frá opnun sýninar
Gunnars Hjaltasonar 24. marz
1984 í litla sal Hafnarborgar og
þar hafa þegar verið haldnar ekki
færri en 35 sýningar til þessa. Auk
þess hefur verið starfrækt norræn
gistivinnustofa frá 1. júní 1986 —
hin fyrsta og eina hérlendis.
Þeir sem fylgjast með málum
vita, að stofnunin er til húsa í
Apóteki Hafnarfjarðar að Strand-
götu 34 og sá, sem kom þessu
öllu af stað, var Sverrir Magnússon
ljrfsali, sem ásamt konu sinni Ingi-
björgu Siguijónsdóttur gaf Hafn-
arfjarðarbæ húseign sína ásamt
bóka- og málverkasafni svo og
innanstokksmunum auk tilfallandi
lóðaréttinda.
Allt var þetta gert með því skil-
yrði, að þama hefði aðsetur menn-
ingarstofnun, sem hefði það að
meginhlutverki að reka listasafn,
— hljómtækja-, bóka og lesstofu
ásamt rekstri salarkjmna fyrir list-
sýningar, tónleika og aðra skylda
starfsemi svo og vinnustofu fyrir
listamenn.
Gjafabréfið var afhent á 75 ára
afmæli þess, er Hafnarfjörður fékk
kaupstaðarréttindi eða hinn 1. júní
1983. Gjöfin var gefín með því
skilyrði, að Hafnarfjarðarbær tæki
að sér að byggja upp efri hæð
vesturhliðar svo og nýjan aðalinn-
gang við suðurhlið í nýbyggingu
hússins.
Framkvæmdir hafa gengið
merkilega vel og hratt fyrir sig og
er einungis eftir lokafrágangur hið
ytra, sem unnið er að um þessar
mundir. En sjálft sýningarhús-
næðið er fullbúið og er hið glæsi-
legasta — á sér að formi til enga
hliðstæðu á íslandi. Lofthæð er
t.d. meiri en í nokkrum öðru sýn-
ingarhúsnæði og rýmistilfínningin
þar af leiðandi allt önnur. Lýsing
virðist góð, en ekki skil ég sem
málarí, hví ekki er meira notast
við dagsbirtuna ofan og þá sér í
lagi vegna þess, að hér voru fyrir
hendi miklir möguleikar í bursta-
formuðu þakinu. Á þessu hljóta
að vera einhveijar skýringar, sem
ég ekki þekki til
En mestu máli varðar, að hér
er um einstakt framtak að ræða
og væri vel, að fleiri bæjarfélög á
Sverir
Ingibjörg
landinu tækju sér til fyrirmjmdar,
því að ekki má einangra alla svip-
mikla menningarstarfsemi við
byggðarkjaman á suðvesturhom-
inu.
Það hefur margt gleðilegt verið
að gerast í Hafnarfírði á undanf-
ömum árum t.d. með endurbygg-
ingu gamalla húsa og fyrir sumt
í tengslum við byggðasafn og opn-
un veitingabúða. Með þesum fram-
kvæmdum hefur miðbærinn tekið
miklum stakkaskiptum og öðlast
öllu hlýlegra svipmót og forvitni-
legra. Með þeim framkvæmdum
og opnun Hafnarborgar ætti stað-
urinn að fá á ný þann menningar-
brag, er þar ríkti áratuginn eftir
heimsstyijöldina síðari, þegar
naumast kom sá nafnkenndur tón-
listarmaður utan úr heimi til hljóm-
leikahalds í Reykjavík, að hann
træði ekki einnig upp í Hafnar-
firði. Þá var ég og einn þeirra, er
flykktust til Hafnarfjarðar til að
njóta kvikmyndalistaverka, er sýnd
voru þar á sama tíma og engilsax-
nesk lágmenning var allsráðandi í
höfuðborginni. Minnist ég þess, að
Hafnarfjarðarvagninn var iðulega
troðfullur af eftirvæntingarfullum
listnjótendum og mátti þar kenna
margan þekktan manninn.
Væri vel, að vagnamir fylltu.st
aftur af slíkum listunnendum og
nú til að upplifa mikla list í salar-
kynnum Hafnarborgar.
Mikill vandi og ábyrgð fylgir
rekstri menningarstofnunarinnar
og nú er að sjá hvort Hafnfirðing-
ar fylgi þessum framtaki eftir og
fjölmenni á staðinn.
Með því gerðust þeir virkir í
menningarlegri uppbyggingu, sem
gæti hægilega gert bæinn að stór-
veldi á því sviði og til eftirbrejdni
víða um land.
Óska ber Hafnfirðingum til
hamingju með menningarsetrið og
auk þess skal Sverrir Magnússon
ljrfsali hylltur og blessuð minning
konu hans, Ingibjargar Sigutjóns-
dóttur.
LADA 1200
/tWi/rocfí AAlelri/l/lifhfHínn"
f/WMyrcfdii f/ufdnyfuux/ffffffff
Lada 1200 ersá ódýrasti í Lada fjölskyldunni og hann
erjafnframt fyrirrennari allra Lada bíla. Hann hefursýnt
ótvíræða kosti sína hérá landi sem sterkur, traustur,
ódýr í rekstri og ekki síst fyrir sparneytni. Ekki skemmir
endursöluverðið en það hefur frá upphafi veriö það besta.
Festið bíiakaup strax, forðist hækkanir.
Opið virka daga frá kl. 9—18
og laugardaga frá kl. 1 0—16.
Beinn sími söludeildar 31 236.
BIFREM & LANDBÚNAÐARVÉLAR
SUÐURLANDSBRAUT14 - SÍMI681200.