Morgunblaðið - 04.06.1988, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. JÚNÍ 1988
31
ERLENT
Reuter
Lemúrinn Árelía
Árelía er einn af fjórum lemúrum sem aldir eru upp i búrum
í heiminum. Hún er í eldi við Duke-háskóla í Bandaríkjunum
og sést hér með móður sinni, Komelíu. Lemúrar eru prímatar,
sem lifa á Madagáskar. Nýverið fannst ný tegund lemúra,
gullni bambuslemúrinn, en áður voru nokkrar tegundir þekkt-
ar. Árelía er fimm mánaða gömul. í Duke-háskóla er annar
lemúra-ungi, Tíberíus, sem er mánuði yngri. Ungamir eru aldir
á greninálum og þrifast vel.
Mannréttindamál:
Bush vill knýja Sovétmenn til
að virða Helsinki-sáttmáJann
Danir og Norðmenn leita á
náðir Evrópubandalagsins
Þörungaplagan:
Bnissel, frá Krútófer M. Kristóferssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
DÖNSK og norsk stjórnvöld hafa sent framkvæmdastjórn Evrópu-
bandalagsins skilaboð þess efnis að þörungar þeir sem nú ógna
sjávarlífi við strendur ríkjanna hafi ekki skaðleg áhrif á fisk-
afurðir. Jafnframt er lögð áhersla á að engir fiskar, sem komast
í snertingu við þörunga, fari til manneidis.
í fréttatilkynningum, sem birtar
voru í Brussel í gær, er haft eftir
forstöðumanni danska fískmatsins
að þörungamir mengi ekki fískinn
og dauðsföll megi rekja til köfnun-
ar. Fiskur og fískafurðir frá Dan-
mörku séu þvi á allan hátt mark-
aðshæf vara eftir sem áður.
í fréttatilkynningu Norðmanna
er að sama skapi lögð áhersla á
að engra eituráhrifa verði vart í
tengslum við þörungana og allur
fískur sem fari á Evrópumarkað
sé skoðaður og metinn samkvæmt
norskum gæðastöðlum. Eins er
lögð á það áhersla að engir fískar,
sem komist hafa í snertingu við
þörungana, fari til manneldis.
Ljóst er að Danir og Norðmenn
óttast að upp komi fár í líkingu
við hringormafárið í Þýskalandi f
haust. Fjölmiðlar á meginlandinu
hafa a.m.k. fram að þessu gefíð
þessu máli lítinn gaum og sam-
kvæmt heimildum í Brussel hefur
ekki orðið vart neinnar sölutregðu
á norskum eða dönskum sjávaraf-
urðum. Það er hins vegar ljóst að
fréttir af „eitruðum þörungum"
eða „banvænum þörungatorfum",
sem eyði öllu lffí á stórum hafsvæð-
um, verða ekki til að ýta undir
frekari fískneyslu innan Evrópu-
bandalagsins. Markaðurinn í
Þýskalandi er ekki enn kominn í
samt lag eftir ormafárið og ómögu-
legt að spá í afleiðingar þörunga„-
innrásarinnar", ef fjallað verður
um hana á sömu nótum.
Áhrifaríkasta meðalið við hrotusýki er að tengja slöngu við nef sjúkl-
ingsins og dæla til hans lofti. Hvað leggur maður ekki á sig fyrir
heilsuna og heimilisfriðinn?
Hrotur hafa alvarlegar afleiðingar:
Valda hjartveiki,
heyrnarleysi og
hj ónaskilnuðum
mannréttindabrotum í Sovétríkj-
unum. Reagan hefur sagt að skrif-
kerar væru sökudólgamir, mörg
mál kæmust ekki svo langt í kerf-
inu að þau næðu inn á borð æðstu
valdamanna.
Bush hefur aðeins tekið afstöðu
gegn stefnu Reagans í einu mikil-
vægu máli í stjómartíð hans en
það er í deilunni við Noriega hers-
höfðingja, höfuðpaur Panama-
stjómar. Varaforsetinn hefur lýst
yfir andstöðu við tilraunir Reag-
an-stjómarinnar til að semja um
málamiðlun við Noriega, sem sak-
aður hefur verið um aðild að fíkni-
efnasmygli til Bandaríkjanna og
fleiri glæpi.. Bandarikjastjóm hef-
ur krafíst þess að Noriega verði
framseldur til Bandaríkjanna.
Los Angeles, Reuter.
GEORGE Bush, varaforseti Bandaríkj anna og væntanlegur fram-
bjóðandi Repúblikana í forsetakosningunum í haust, gaf það í skyn
í viðtali við bandaríska stórblaðið Los Angeles Times í gær að
hann myndi gagnrýna mannréttindamál kommúnistaríkjanna
harkalegar en Reagan forseti næði hann kjöri. Varaforsetinn varði
einnig afskipti sin af deilunni við Noriega, valdamesta mann Pa-
nama.
í viðtalinu sagði Bush að hann
mynda láta það ráðast af frammi-
stöðu Sovétmanna í mannréttinda-
malum, einkum með tilliti til Hels-
inki-sáttmálans, hvort hann ætti
fund með leiðtoga Sovétríkjanna.
„Við ættum að meta ástandið
hveiju sinni. Það ætti að halda
fund ef við teljum líklegt að árang-
ur náist en ekki halda fund fundar-
ins vegna", sagði varaforsetinn.
Á blaðamannafundi á fímmtu-
daginn hliðraði Bush sér við að
svara beinni spumingu um það
hvort hann væri sammála þeirri
afstöðu Reagans forseta að fírra
Gorbatsjov aðalritara ábyrgð á
HROTUR geta verið hættulegar, ekki einungis fyrir rekkjunaut þess
sem hrýtur heldur einnig fyrir þann sem hávaðann framleiðir. Frú
Switzer, sem býr í Kent í Englandi, er heymarlaus á öðru eyra og
vinstra eyrað er heldur ekki i sem bestu lagi. Kenna má um ást hennar
á Melvyn Switzer, þéttholda manni sem vegur nokkuð á annað hundr-
Poul Schlttter forsætisráðherra
ræðum lýkur með því að hann víkur
til hliðar þrettán tryggum stuðn-
ingsmönnum Atlantshafsbanda-
lagsins (NATO) úr smáflokkunum,
sem áttu sæti í fráfarandi stjóm,
og gengur til samstarfsvið tíu
NATO-andstæðinga úr röðum radi-
kala. Flokks sem að auki tapaði
fylgi í kosningunum og vill ekki
alls ekki starfa með Framfara-
flokknum.
■ Enginn vafi er á að forsætisráð-
herrann, í bandalagi við radikala,
vonast til þess að hann hafí myndað
stjóm á breiðum hugmyndafræði-
legum grundvelli, sem auðveldlega
getur brúað það bil sem er á milli
borgaraflokkanna annars vegar og
jafnaðarmanna og verkalýðshrejrf-
ingarinnar hins vegar til þess að
reyna að takast á við efnahagsvand-
ann sem við er að etja í Danmörku.
Niels Helveg Petersen, leiðtogi
Radikale Venstre
Jafnframt hefur honum tekist
með þessu samstarfí að kljúfa ein-
ingu um öryggismál sem jafnan
hefur verið með jafnaðarmönnum,
radikölum og Þjóðarsósíalistum.
Þessi eining hefur oftar en ekki á
undanfömum sex' áram orðið til
þess að setja stjómir borgaraflokk-
anna í minnihluta á þinginu varð-
andi málefni sem snúa að vamar-
samstarfi í NATO.
Norsk lausn á
vandamálunum
Til þess að fá radikala til sam-
starfs hefur Schluter þurft að gefa
mikið eftir varðandi öryggis- og
vamarmál. Tillagan um kjamorku-
vopn um borð í herskipum í dönsk-
um höfnum, sem leysti upp þingið,
verður tekin upp að nýju, en varla
í sinni upprunalegu mynd. í tillög-
unni er gert ráð fyrir að harðort
bréf yrði sent stjómendum herskipa
sem koma til danskra hafna. Mála-
miðlun verður líklega gerð á sama
veg og Norðmenn hafa komið sér
saman um. Látið verður nægja að
benda skipstjómarmönnum her-
skipa á að landið sé yfírlýst lq'am-
orkuvopnalaust svæði.
íhaldsmenn og Venstre hafa orð-
ið að koma til móts við kröfur radik-
ala um að útgjöld til vamarmála
verði haldið óbreyttum. Einnig hafa
stóra flokkamir tveir orðið við þeirri
kröfu radikala um fjárframlög til
þróunarhjálpar. Aðstoð við þróun-
arlönd verður óbreytt.
Nýju stjóminni er ekki spáð
langlífi. Leiðtogi Framfaraflokks-
ins, Pia Kjærsgárd, segir flokkinn
ekki undir neinum kringumstæðum
halda hlífiskildi yfír nýju stjóminni.
Miðflokkurinn og Kristilegi þjóðar-
flokkurinn hafa þegar hafíð viðræð-
ur um samstarf við Jafnaðarflokk-
inn á sviðum félagsmála.
Síðast þegar þríeyki þessara
flokka var við völd í Danmörku
entist stjómin í þrjú ár, frá 1968
til 1971. Ólíklegt er að stjóm
Schluters verði svo lengi við völd.
Og snarringlaðir danskir kjósendur
geta ef til vill farið að búa sig und-
ir nýjar kosningar.
að kfló.
Þau gengu í eina sæng fyrir
nokkram árum og hafa deilt henni
sfðan þó maðurinn hijóti hærra en
nokkur annar. Nafn Melvyns má lesa
á síðum heimsmetabókar Guinnes,
hávaðinn sem frá honum berst í
svefni er mældur í 88 desíbeium. Frá
hlóðfræðilegum sjónarhóli jafngildir
það því að frú Switzer liggi við hlið
loftpressu. Spumingin er einungis
hve lengi enn.
Því að „Rhonchopatar", eins og
vísindin nefna ólæknandi hijótendur,
deyja oft fyrir aldur fram. Sumir fá
kransæðastíflu, aðrir hjartaslag og
enn aðrir andast í svefni.
Þessi vitneskja kom fyrst fram í
dagsljósið fyrir nokkrum áram. Síðan
þá hefur verið grafíst fyrir um orsak-
ir hrotu meðal manna. Góðu fréttim-
ar era þær að nær einungis karlmenn
eru í hættu. Slæmu fréttimar eru
þær að hjá um það bil einum af hveij-
um hundrað er „sjúkdómurinn svo
alvarlegur að jafnan má búast við
hörmulegum afleiðingum," segir
Jörg Hermann Peter, svefnfræðingur
í Marburg, en þar hafa orsakir og
afleiðingar hrotu veri rannsakaðar
svo áram skiptir.
Orsaka er að leita í þrengingu
efri öndunarvegar, loftstraumurinn
verður hraðari og gómfyllan kemst
á hreyfingu. Þeir sem hijóta á þenn-
an hátt, u.þ.b 50% karla og 20%
kvenna, þurfa ekki að hafa áhyggj-
ur, heimilisfriðurinn er í mesta lagi
{ voða. Hættulegar verða hrotumar
þá fyrst er öndunarvegurinn lokast
alveg. Sá sem sefur fær þá ekkert
loft í nokkum tíma. Súreftii í blóði
minnkar og púlsinn hægist, en þegar
öndun hefst á ný þá er það af slíkum
krafti að hjartslátturinn verður
tíðari. Hár blóðþrýstingur, traflanir
á hjartslætti og hjartveiki era
langtímaafleiðingamar hjá hrotu-
sjúklingum.
Hrotusjúklingar era jafnan
þreytulegir, annars hugar og þeim
hættir til að sofna við ólíklegustu
aðstæður. Læknar hafa ráðlegt
mönnum sem þjást af hrotum að
drekka ekki fyrir svefninn og grenna
sig. Þetta eitt hjálpar þó sjaldnast.
Lyfjagjöf hefur heldur ekki reynst
áhrifarík.
Skurðlæknar hafa með góðum
árangri víkkað öndunarveg sjúkling-
anna en sá galli er á gjöf Njarðar
að við það hættir innihaldi magans
til að skjótast upp í nef og allir vita
hversu óþægilegt það er.
Áhrifaríkasta meðalið er svokölluð
háþrýstiöndun. Þá er er slanga tengd
við nef sjúklingsins og lofti dælt til
hans.
Rekkjunautum hrotusjúklinga er
ráðlagt að „breyta andúðartilhneig-
ingu með sjálfssannfæringu í velvilj-
að hlutleysi". Og áður en sambýling-
ar grípa til þess að sofa hvor í sínu
herbergi þá er vert að prófa hinu
gömlu og góðu eymatappa.
Der Spiegel