Morgunblaðið - 15.07.1988, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 15. JÚLÍ 1988
19
Alexander Jóhannsson við komu kjameðlisfræðingsins Nielsar Bohr
hingað til lands.
af berklaveiki og fór því til Vest-
mannaeyja sér til heilsubótar, til
móðursystur sinnar (móður Óskars
Bjamasen, sem síðar varð fyrsti
umsjónarmaður Háskólans). Sigldi
síðar til Hafnar og fékk læknis-
leyfí að halda áfram námi með
aðgát.
Hann lauk meistaraprófí í þýsk-
um fræðum og indógermanskri
samanburðarmálfræði árið 1913,
hélt þá til Þýskalands og lagði
stund á þýskar bókmenntir. Tveim-
ur árum síðar lauk hann doktors-
prófí í Halle, og hét ritgerð hans
Die Wunder in Schillers „Jungfrau
von Orleans. “ Hélt hann nú heim
til íslands og naut til þess nokkurs
styrks frá Alþingi að halda fyrir-
lestra í þýskum fræðum. Hófst þá
merkur starfsferill hans, eins og
lýst hefur verið.
Það var sérstakt áhugamál
Alexanders Jóhannessonar að
kynna íslenskan kveðskap á
þýsku málsvæði. í fyrsta sinn birti
hann þýska þýðingu sína á íslensku
kvæði árið 1916, og síðasta bókin
hans, sem kom út 1965, nokkrum
vikum áður en hann andaðist, voru
þýskar þýðingar hans á íslenskum
ljóðum frá Hallgrími Péturssyni til
vorra daga, Gru aus Island. Úber-
setzungen islándischer Gedichte.
VI
Alexander Jóhannesson var
ókvæntur framan af ævi, en hann
bjó rausnarlega á Vonarstræti 4,
þar sem nú er til húsa Félagsmála-
stofnun Reykjavíkurborgar. I des-
ember 1934 gekk hann að eiga
Hebu Geirsdóttur vígslubiskups á
Akureyri Sæmundssonar, hina
mestu sæmdarkonu. Bjuggu þau
sér rausnarheimili, sem gesturinn
fann að var hlaðið andlegri orku.
Dr. Alexander var hár maður
vexti og reisn yfír fasi hans. Það
var höfuðeinkenni hans hve fljótur
hann var að taka ákvarðanir, og
framkvæmdir skyldu hefjast strax.
Hann lifði iðnu og verkmiklu fræði-
mannslifí og tengdi vísindin
lífsnauðsynjum íslensku þjóðar-
innar.
Alexander Jóhannesson „var
mikill maður“ segir einn nemenda
hans, dr. Halldór Halldórsson,
prófessor, í Andvaragrein. Ekki er
síður um vert að hann var hlýr
maður. Mönnum þótti vænt um
hann, bæði nemendum og sam-
starfsmönnum.
Mig langar að ljúka þessum fá-
tæklegu orðum mínum á því að
vitna til orða Alexanders Jóhann-
essonar sjálfs í Stúdentablaðinu
1. desember 1930:
„Háskólinn íslenski átti að verða
miðstöð íslenskrar menningar.
Hann á að vernda og viðhalda
öllu því besta sem til er í íslensku
þjóðareðli, en um leið veita holl-
um straumum erlendrar menn-
ingar yfír landið.
„Hann á að vera hinn sílogandi
viti, er sendir birtu yfir gjörvallt
ísland, inn til afdala og til ystu
annesja."
Höfundur er prófessor við Guð-
fræðideild Háskóla íslands.
Alexander Jóhannesson
fyrrverandi háskólarektor
Alexander Jóhannesson, pró-
fessor og fyrrverandi rektor Há-
skóla íslands, var allt í senn hug-
sjónamaður, fræðimaður og at-
hafnamaður. Verkin tala og segja
sögu þessa óvenjulega manns sem
skildi mikilvægi ftjáls háskóla
fyrir þjóðlífið og með hvaða hætti
Háskóli íslands gæti örvað bæði
menningarlíf og atvinnulíf þjóðar-
innar. Stofnun Happdrættis Há-
skóla íslands var lyftistöngin sem
gerði háskólanum kleift að verða
sjálfbjarga í byggingarmálum en
ekki háður pólitísku veðurfari á
hvetjum tíma.
Á þessum tveimur áratugum
frá andláti Alexanders Jóhannes-
sonar hefur Háskóli íslands vaxið
og styrkst á öllum sviðum. Þessi
ötuli athafnamaður sæi nú að
margir draumar hans hafa orðið
að veruleika. Hann sæi þróttmikl-
ar rannsóknastofnanir með fjölda
vísindamanna sem afla stöðugt
nýirar þekkingar og veita henni
út til íslensku þjóðarinnar og á
alþjóðavettvang. Hann sæi blóm-
lega akademíska starfsemi,
dugmikla kennara og metnaðar-
fulla kandídata sem fullir eftir-
væntingar halda á vit framtíðar-
innar.
Háskóli íslands hefur vissulega
þróast í þá veru sem vonir Alex-
anders Jóhannessonar stóðu til.
'Háskóli íslands er bijóstvöm
íslenska lýðveldisins, hlutverk
hans er ekki aðeins kennsla og
rannsóknir, það er jafnframt stöð-
ug barátta fyrir sjálfstæði íslend-
inga, fyrir menningarlegu, efna-
hagslegu og stjórnmálalegu sjálf-
stæði, baráttan gegn valdbeitingu
og kúgun í hvaða mynd sem hún
birtist.
Háskóli íslands stendur í mik-
illi þakkarskuld við þennan mikil-
hæfa mann og mun minningu
hans haldið á lofti í sögu háskól-
ans.
Sigmundur Guðbjarnason,
rektor Háskóla Islands.
Hið íslenska náttúrufræðifélag:
Sumartónleikar í Skálholtskirkju
Manuela Wiesler og Einar G.
Sveinbjörnsson munu leika á
sumartónleikum í Skálholts-
kirkju nú um helgina. Tvennir
tónleikar verða haldnir laugar-
daginn 16. júlí. Fyrri tónleikam-
ir hefjast kl. 15 og þeir síðari
kl. 17. Efnisskrá síðari tónleik-
anna verður síðan endurtekin á
tónleikum sunnudaginn 10. júlí
kl. 15. Messað verður í Skálholts-
kirkju á sunnudag kl. 17.
Á fyrri tónleikum laugardagsins
mun Manuela Wiesler flytja verk
fyrir einleiksflautu eftir Stettholm,
Báck og Holmbor. Á seinni tónleik-
um laugardagsins flytur Einar G.
Sveinbjömsson tvö verk fyrir ein-
leiksfíðlu, þau eru Partíta í h-moll-
BWV 1002 eftir Bach og Ballade
op. 27 eftir Ysaye (YSAYE). Tón-
leikunum lýkur síðan á verki eftir
Birtwistle sem þau Manuela og Ein-
ar leika saman.
Manuela Wielser og Einar G.
Sveinbjömsson er nær óþarft að
kynna íslenskum tónlistarunnend-
um. Manuela hefur leikið á sumar-
tónleikunum frá upphafi þeirra, en
þetta er í þriðja sinn sem þau hjón-
in leika hér saman. Þau koma hing-
að frá Svíþjóð gagngert til að halda
þessa tónleika, en Einar er um þess-
ar mundir leiðbeinandi við Alheims-
hljómsveit unglinga (World Youth
Orchestra).
Messað verður í Skálholtskirkju
sunnudaginn 17. júlí kl. 17. Prestur
er séra Guðmundur Óli Ólafsson og
organisti er Hilmar Öm Agnarsson
Manuela Wiesler og Einar G. Sveinbjörnsson.
en Manuela og Einar munu einnig
flytja tónlist við messu.
Áðgangur að tónleikunum er
ókeypis að venju og stendur kirkjan
öllum opin.
Kaffiveitingar eru veittar í lýð-
háskólanum og áætlunarferðir eru
frá Umferðarmiðstöðinni á sunnu-
dag kl. 13 og til baka kl. 17.45
sama dag. (Fréttatílkynninsr)
Ferð á Biskupstungnaafrétt
Sunnudaginn 17. júlí fer Hið
íslenska náttúrufræðifélag dags-
ferð um Biskupstungnaafrétti. Lagt
verður af stað frá Umferðarmið-
stöðinni í Reykjavík kl. 9.00 árdeg-
is og áætlað að koma þangað aftur
um kvöldmatarleytið. Fólk hafí með
sér dagsnesti. Allir eru velkomnir.
Leiðsögumenn verða Ólafur Am-
alds jarðvegsfræðingur og Ása Ara-
dóttir líffræðingur.
Ætlunin er að skoða gróður- og
jarðvegsleifar á afréttiiíum og huga
að uppblásturssögu svæðisins.
Staldrað verður við nokkur jarð-
vegssnið þar sem ræddir verða
ýmsir þeir eiginleikar íslensks jarð-
vegs sem hafa áhrif á jarðvegseyð-
ingu. Birkileifar við Brunnalæki
verða kannaðar og hugað að göml-
um kolagröfum.
Á fáum afréttum landins hefur
orðið jafnmikil jarðvegseyðing og á
Biskupstungnaafrétti. Nú er svo
komið að fáar torfur sitja eftir á
þeim hluta afréttarins sem er fyrir
sunnan Bláfellsháls. Þessar torfur
em enn að blása en talið er að af-
rétturinn hafí að mestu verið gróinn
fyrr á öldum og birkikjarr hafí ver-
ið útbreitt þar.
(Fréttatilkynning)

BÍ#mi«IÍlfclEÍ€E€€g
BEEtIEJUICE
Tlic Namc In Laughtcr FromThc Hcrcaftcr
K W \v M
Nafn mitt er Beetlejuice
og nú er ég kominn til
íslands, sem er annað
landið í röðinni er ég
heimsæki.
Þannig segja þeir hjá
Bíóhöllinni og Bíóborg-
inni að ég sé Evrópu-
frumsýndur á
íslandi.
Þið eigið það svo sann-
arlega skilið að fá mig
svona fljótt í heimsókn
til íslands.
BEETLEJUICE SEGIR
GÓÐA SKEMMTUN!
SÝNDKL. 5-7-9
-11
' PG PARFNIAL GUIOANCE SUGGESTFO -2
JLU