Morgunblaðið - 09.08.1988, Qupperneq 29

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 9. ÁGÚST 1988
29
Persaflóastríðið:
350 friðargæslumenn
til starfa í Iran og Irak
- samkvæmt tillögum framkvæmdastjóra SÞ
Reuter
íranskur klerkur (t.v) og byltingarvörður með gasgrímur á
vígstöðvunum nærri Oshnavieh i íran. íranir héldu því fram
síðastliðinn föstudag að írakar hefðu á ný beitt efnavopnum i
Persaflóastriðinu.
tilheyrandi starfsliði. Þessir menn framkvæmdastjórinn áætlar að
muni annast skipulagningu hinna hefjist eigi síðar en þremur dögum
eiginlegu friðargæslustarfa, sem fyrir vopnahlésdaginn.
0 0
Iranar-Irakar:
Olía hækkar vegna
líklegs vopnahlés
Sameinuðu þjóðunum. Reuter.
JAVIER Perez de Cuellar, fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóð-
anna, hefur lagt til að allt að
350 eftirlitsmenn verði sendir
til vígstöðva í Persaflóastríðinu
til að fylgjast með framkvæmd
vopnahlés. í skýrslu sem fram-
kvæmdastjórinn sendi Öryggis-
ráði Sameinuðu þjóðanna segir
að gæslumennirnir muni þurfa
á stuðningi flugsveitar að halda
og hugsanlega litillar flotadeild-
ar. Gert er ráð fyrir því að eftir-
litssveitirnar verði í fyrstu í sex
mánuði við störf á þessum slóð-
um.
I skýrslu framkvæmdastjórans
segir að gera megi ráð fyrir því
að kostnaður vegna eftirlitsstarfa
þessara næstu sex mánuðina verði
um 74 milljónir Bandaríkjadala
(rúmir 3,4 milljarðar ísl. kr.).
Skýrsla de Cuellars byggir á upp-
lýsingum sem hann fékk frá
norska hershöfðingjanum Martin
Vadset sem fór fyrir hópi sendi-
manna frá Sameinuðu þjóðunum
til að ræða framkvæmd vopnahlés
við ráðamenn í íran og írak.
Framkvæmdastjórinn kveðst
telja að eftirlitsmennimir muni
þurfa á stuðningi flugsveitar að
halda og að hugsanlega kunni að
reynast nauðsynlegt að halda úti
lítilli flotasveit á Shatt al-Arab
vatnaleiðinni á landamærum
nkjanna. Að auki muni ótiltekinn
fjöldi borgaralegra starfsmanna
óhjákvæmilega taka þátt í gæslu-
störfunum. Verkefni þetta nefnir
de Cuellar UNIIMOG (United Nati-
ons Iran-Iraq Military Observer
Group).
Gæslumennimir munu m.a.
halda til í höfuðstöðvum herafla
ríkjanna tveggja víða á vígstöðv-
unum og verða þeir sendir þaðan
til að rannsaka hugsanleg brot
gegn vopnahléinu berist ósk þess
efnis frá yfirmanni UNIIMOG-
verkefnisins eða frá ráðamönnum
í íran og írak. „Á tilteknum hem-
aðarlega mikilvægum stöðum
verður að auki að koma upp eftir-
litsstöðvum," segir ennfremur í
skýrslunni.
De Cuellar leggur til að í.fyrstu
verði gert ráð fyrir því að eftirlits-
mennimir verði við störf i sex
mánuði. I skýrslunni segir einnig
að samþykki aðildarríki Öryggis-
ráðsins tillögur þessar hyggist
hann þegeir í stað senda 12 gæslu-
menn til ríkjanna tveggja ásamt
Lundúnum, Reuter.
OLÍA hækkaði i verði í gær
vegna fyrirhugaðs vopnahlés
írana og Iraka. Talið er að frið-
ur á Persaflóa geti leitt til meiri
einingar innan Samtaka oliuút-
flutningsríkja, OPEC.
Verð á breskri Norðursjávarolíu
hækkaði um 35 cent tunnan á
frjálsum mörkuðum í gær eftir að
Javier Perez de Cuellar, aðalritari
Sameinuðu þjóðanna, hafði sagt
að sama dag myndi hann lýsa yfir
vopnahléi milli íraka og írana.
„Friður stuðlar að verðhækk-
un,“ sagði einn olíukaupmaðurinn.
Hann var einn þeirra _sem telja að
friður milli íraka og írana mjmdi
leiða til meiri einingar meðal
OPEC-ríkja. Aðrir telja hins vegar
að til langs tíma litið geti friðurinn
leitt til lægra olíuverðs þar sem
íranir og Irakar geti aukið olíu-
framleiðsluna til að leysa þann
efnahagsvanda sem stríðið hefur
skapað.
íran:
Bretar ræða opn-
un sendiráðs á ný
Breskur sendimaður fer til Teheran
Lundúnum, Reuter.
BRESK stjórnvöld tilkynntu í
gær að breskur sendimaður
færi til Teheran til viðræðna við
yfirvöld um að opna á ný sendi-
ráð Breta í Iran. Einnig mun
hann ræða aðstoð írana við að
fá lausa vestræna gísla í Líban-
on.
Talsmaður breska utanríkis-
ráðuneytisins sagði að David
Reddaway, sérfræðingur um mál-
efni íran, sem starfaði við sendiráð
Breta í Teheran frá árinu 1977 til
1980, myndi koma til Teheran á
fímmtudag þar sem hann myndi
dvelja í tvær til þijár vikur.
Ákvörðunin _um að senda
Reddaway til íran kom í kjölfar
vopnahlésviðræðna í stríði Irana
og íraka og loforða írana um að
láta af árásum á skip á Persaflóa,
að sögn talsmannsins.
Bretar lokuðu sendiráði sínu í
Teheran árið 1980 og hafa Svíar
farið með málefný Breta í íran
síðan þá. Sendiráði írana í Lundún-
um hefur ekki verið lokað en að-
eins viðskiptafulltrúi hefur verið
að störfum þar undanfarið.
Talsmaður utanríkisráðuneytis-
ins sagði að ekki væri ljóst hvort
för Reddaways myndi verða til
þess að sendiráð Breta yrði opnað
á ný. „Þetta er skref í þá átt að
koma á efllilegu ástandi í samskipt-
um þjóðanna," sagði talsmaðurinn.
Reddaway mun fara þess á leit
við írönsk stjómvöld að þau að-
stoði við að fá lausa þrjá breska
gísia, þeirra á meðal Terry Waite,
sem verið hafa í haldi íranskra
öfgahópa í Líbanon.
Reuter
Þrátt fyrir að tiltölulega rólegt hafi verið á Vesturbakkanum frá
þvi að Hussein Jórdaníukonungur tílkynnti um ákvörðun sína er enn
grunnt á þvi góða með ísraelum og Palestínuaröbum, en hér sést
israelskur hermaður stjaka við Palestinuaraba eftir að til orða-
skipta kom í biðröð við skráningarskrifstofu bifreiða á Vesturbakk-
anum. Hún var opnuð í fyrsta skipti i þrjá mánuði i gær.
Afganistan:
Undanhald Rauða hers-
ins frá Kabúl loks hafið
Moskvu, Daily Telegraph.
AFGANIR kvöddu Sovétmenn
mjög um ágæti PLO og hlutverk
samtakanna og þrátt fyrir að full-
trúar samtakanna láti sem þeir
stjómi uppþotunum á hemumdu
svæðunum ber mönnum saman um
að PLO geri lítið annað en að taka
á sig ábyrgðina á atburðum, sem
þeir hafa litla ef nokkra stjóm á.
Þegar fólkið í Jalazone var spurt
hvort það hefði fengið eitthvað af
þeim milljón Bandaríkjadölum á
mánuði, sem Arababandalagið sam-
þykkti að veita til PLO til þess að
fjármagna Intafada, eða uppþotin
á hemámssvæðunum, svaraði það
með hæðnishlátri.
Hyggist PLO á hinn bóginn nú
auka hlut sinn í Intifada eða reyna
að koma sér á framfæri sem rétt-
mætum valdhöfum svæðisins getur
það aðeins endað með fjöldahand-
tökum og hertum tökum ísraela á
hemámssvæðinu. Á hinn bóginn
benda aðrir á að lýsi Palestínuara-
bar yflr sjálfstæði á Vesturbakkan-
um muni margir ísraelar líta svo á
að PLO hafi í raun horfið frá hinu
gamla stefnumarki sínu, að uppr-
æta ísraelsríki.
með blómsveigum I gær þegar
fyrsta sovéska hersveitin hóf und-
anhaldið frá Kabúl, höfuðborg
Afganistans. 500 hermenn og um
100 farartæki héldu norður á bóg-
inn, en mannfjöldi var viðstaddur
til þess að kveðja innrásarherinn.
Brottför þessarar hersveitar er
talinn til merkis um að Sovétmenn
ætli að efna það heit sitt að innrás-
arher þeirra i Afganistan hverfi
á braut.
GENGI Bandaríkjadollars snar-
hækkaði i gær gagnvart vestur-
þýsku marki og hafði gengi hans
ekki verið skráð svo hátt frá því
í janúar á síðasta ári. Er gjaldeyri-
sviðskipti hófust í Evrópu i gær-
morgun fengust 1,9040 vestur-
þýsk mörk fyrir doUarann en
gengi hans lækkaði litUlega er Uða
tók á daginn vegna doUarasölu
seðlabanka Bandaríkjanna og
V estur-Þýskalands.
Sérfræðingar töldu að hækkunina
mætti einkum rekja til þess að fjár-
málamenn teldu sig sjá merki um
vaxtahækkun i Bandaríkjunum á
Þrátt fyrir þetta er ljóst að Sovét-
menn munu enn um sinn hafa öflug-
an herstyrk í borginni en skæruliðar
i hæðunum umhverfís borgina hafa
' aukið eldflaugaárásir sínar og
pólitísk framtíð landsins er engu
tryggari en áður. Vestrænir stjómar-
erindrekar í Kabúl telja að í herbúð-
um Sovétmanna séu um 22.000 her-
menn.
Samkvæmt Genfarsamningnum
um „lausn Afganistansvandans",
sem undirritaður var í Genf í apríl
næstunni til að halda aftur af verð-
bólgu. Verðhækkun dollarans í sumar
getur haft aukna verðbólgu í för með
sér í helstu viðskiptalöndum Banda-
ríkjanna þar eð innflutningskostnað-
ur eykst. Að sama skapi kann hækk-
andi verð á bandarískum framleiðslu-
vörum erlendis að ógna viðleitni
stjómvalda í Bandaríkjunum til að
draga úr viðskiptahallanum, sem aft-
ur kann að leiða til lækkunar gjald-
miðilsins.
Gengi dollars hefur hækkað um
22 prósent frá 4. janúar á þessu árí
er það var skráð á 1,5615 vestur-
þýsk mörk.
síðastliðnum, ber Sovétmönnum að
hafa kvatt heim að minnsta kosti
helming heija sinna í Afganistan
fyrir næsta mánudag, en allir skulu
þeir á brott fyrir 15. febrúar.
í lok síðustu viku fóru Sovétmenn
úr hinni suðlægu borg Kandahar og
dagblað Rauða hersins skýrði frá því
að engar hersveitir væru eftir í suð-
urhluta Afganistans. Að sögn sov-
ésku fréttastofunnar TASS í gær
munu sveitir Rauða hersins hafa yfir-
gefið 25 héruð af 29 innan nokkurra
daga og sagði fréttastofan engan
vafa leika á því að Rauði herinn yrði
á brott úr Afganistan á tilsettum
tíma.
Sovétmenn hafa varað Pakistana
við afskiptum af málefnum Afganist-
ans að undanfömu og sagst myndu
gríþa til sinna ráða ef Pakistanar
hætti ekki „grófum brotum" á Gen-
farsamningnum. Sovétmenn hafa þó
ekki greint frá því í hveiju meint
brot Pakistana felist. Áfganskir
skæruliðar hafa bækistöðvar í Pa-
kistan.
í síðustu viku skutu Pakistanar
niður sovéska orrustuþotu, sem farið
hafði inn fyrir lofthelgi Pakistans.
Flugmaðurinn varpaði sér út í
fallhlíf, en var tekinn höndum af
landamæraættbálki nokkrum og var
síðast þegar til fréttist á leið til Isl-
amabad, höfuðborgar Pakistans.
Tveir menn í flugher stjómarinnar í
Kabúl lentu í gær MIG 21-þotu sinni
í Pakistan og báðu um hæli sem
pólitískir flóttamenn.
Bandaríkjadollar:
Mikil hækkun gagn-
vart þýsku marki
I nndnn Ri»nfpr. ™ ^