Morgunblaðið - 24.09.1988, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. SEPTEMBER 1988
Eldsvoði á olíuborpalli á Norðursjó:
Sérfræðingar
kvaddir til að
slökkva eldinn
Stéttarfélög
segja öryggis-
reglur ekki
nógu strangar
Aberdeen. Reuter.
TVEIR félagar í hópi sérfræð-
inga í eldsvoðum á olíuborpöll-
um, undir stjórn Texas-búans
Reds Adairs, komu til Aberdeen
i gær til að ráða niðurlögum elds
sem braust út á olíuborpailinum
Ocean Odyssey á fimmtudag eft-
ir mikla sprengingu. Mennirnir
biðu eftir heimild yfirvalda til
að fara út á olíuborpallinn.
Adair-hópurinn réð niðurlögum
eldsins sem braust út í Piper Alp-
ha-borpallinum í júlí en þá fórust
167 manns. Talsmaður olíuvinnslu-
fyrirtækisins ARCO, sem rekur
borpallinn Ocean Odyssey, sagði að
sérfræðingamir myndu reyna að
stöðva gasstrauminn við pallinn og
slökkva eldinn.
Björgunarsveitum var sagt að
sprengja í sundur átta akkeriskeðj-
ur borpallsins til að hægt yrði að
færa hann frá upptökum eldsins.
Þar með yrði hægt að leita að loft-
skeytamanninum sem enn er sakn-
að. Aðrir starfsmenn borpallsins,
66 að tölu, sluppu ómeiddir.
Stéttarfélög starfsmanna við
olíuvinnslu á Norðursjó hafa sakað
olíuvinnslufyrirtæki og bresku
stjómina um að hafa ekki gert nóg
til að tryggja öryggi á olíuborpöll-
um. Cecil Parkinson, orkumálaráð-
herra Bretlands, vísaði á bug ásök-
unum um að ráðuneyti hans bæri
ábyrgð á slæmu öryggi á olíuborp-
öllunum og sagði að olíuvinnslufyr-
irtækin sjálf ættu að skapa starfs-
mönnum sínum viðunandi öryggi.
Búrma:
Buddamunkar sjást hér ásamt andófsmönnum í Rangoon, höfuðborg Búrma, daginn áður en herinn tók
öll völd í landinu og hóf blóðugar nfsóknir gegn andófsfólki sem krafist hefur þess að herinn feli bráð-
birgðastjórn völdin i hendur. Sósíaliskir herforingjar hafa stjómað landinu um aldarQórðungs skeið og
er efnahagur og atvinnulíf í kaldakoli.
Herinn þjarmar enn að
stj órnarandstæðingnm
Rangoon, Reuter.
HERSTJÓRNIN í Búrma, sem
enn reynir að kæfa almenna and-
stöðu í landinu, tilkynnti á
fimmtudag að kosningar myndu
fara fram í landinu eins og ráð-
gert hafði verið, þrátt fyrir að
stjóraarandstaðan neiti að taka
þátt í kosningabaráttunni. Að
Sjálfstæði Namibíu
loksins í sjónmáli
- segir Perez de Cuellar, aðalritari SÞ
Pretoriu. Reuter.
JAVIER Perez de Cuellar, aðal-
ritari Sameinuðu þjóðanna, sagði
í gær að sjálfstæði Namibíu væri
loksins í sjónmáli eftir áratuga
stjóra Suður-Afríkumanna.
Hann sagði, efltir að tveggja daga
viðræðum hans við P.W. Botha,
forseta Suður-Afríku lauk, að
hann hefði hefði heitið Suður-
Afríkumönnum því að gætt yrði
fyllsta hlutleysis þegar áætlun
Sameinuðu þjóðanna um sjálf-
stæði Namibíu yrði komið i fram-
kvæmd.
„Þungu fargi hefur verið af mér
létt. Okkur hefur miðað vel áfram
og við höfum ræðst við í hrein-
skilni," sagði Perez de Cuellar á
blaðamannafundi. Botha staðfesti
að viðræðumar hefðu dregið úr efa-
semdum Suður-Afríkumanna um
hlutleysi Sameinuðu þjóðanna. „Um
leið og við leysum deiluna um brott-
flutning kúbversku hermannanna
verða önnur vandamál auðleyst,"
bætti Botha við.
Brottflutningur kúbverskra her-
manna, sem taldir eru vera um
50.000 í Angólu, er helsti ásteyting-
arsteinninn í friðarviðræðum Suð-
ur-Afríkumanna, Angólumanna og
Kúbverja sem heíjast á ný í Brazza-
ville, höfuðborg Kongós, í næstu
viku. Kúbveijar hafa ekki enn lagt
fram áætlun um brottflutninginn
sem Suður-Afríkumenn geta sætt
sig við. Suður-Afríkumenn hafa
lengi sakað Sameinuðu þjóðimar
um að draga um of taum namibísku
skæruliðahreyfingarinnar SWAPO.
Samkvæmt áætlun Sameinuðu
þjóðanna um sjálfstæði Namibíu,
sem lögð var fram fyrir tíu árum,
munu Sameinuðu þjóðimar hafa
eftirlit með kosningum í Namibíu
og er talið að SWAPO muni kom-
ast til valda í landinu eftir þær.
De Cuellar fór síðar um daginn
til Luanda, höfuðborgar Angólu, til
viðræðna við leiðtoga SWAPO.
sögn ríkisútvarpsins í Búrma
hafa hermenn drepið um 180
manns, sem Iýst var sem „eyði-
Ieggingaröflum“, frá því að her-
inn tók völdin síðastliðinn sunnu-
dag.
Vestrænir stjómarerindrekar,
læknar og leiðtogar stjómarand-
stöðunnar telja að sú tala sé fráleit
og segja nær lagi að ætla að 1.000
manns liggi í valnum. Flesta hinna
föllnu segja þeir hafa látist við frið-
samleg mótmæli.
„Strax og í landinu ríkir fríður
og ró, röð og regla, verða haldnar
lýðræðislegar fjölflokkakosningar,"
sagði stórdeildarforinginn Khin
Nyunt, sem er yfirmaður njósna-
deildar hersins, í samtali við erlenda
stjómarerindreka í Rangoon.
„Herinn ... óskar þess engan
veginn að halda í stjómartaum-
ana,“ hafði ríkisútvarpið eftir hon-
um. „Herinn hefur einungis rétt
fram hjálparhönd til þjóðarinnar,
svo að hægt sé að verða við óskum
hennar um raunverulegt fjölflokka-
Iýðræði." í yfirlýsingunni sagði enn
fremur að komið yrði á frjálslegra
efnahagslífí í landinu.
Stjómarandstaðan vill ekki taka
þátt í kosningum fyrr en herinn
hættir ofbeldisverkum sfnum og
ástand kemst í fyrra horf. Sú skoð-
un verður æ almennari að í raun
hafi herinn ekki tekið völdin nema
að nafninu til og að Ne Win, hinn
óvinsæli fyrrverandi forseti lands-
ins, hafí enn öll völd í hendi sér.
Fimm bandarískir stjómarerind-
rekar komu í gær til Bangkok í
Tælandi með lítilli flugvél og sendi-
ráðið sagði að fimm í viðbót færu
fljótlega af stað. Fjölskyldur flestra
erlendra sendimanna í Búrma höfðu
þegar yfirgefið landið áður en her-
inn tók öll völd í sínar hendur.
Fjölmiðlafrelsið í Sovétríkjunum:
Ekki sopið kálið þó
að í ausuna sé komið
Moskvu. New York Times.
SOVESKIR bóka- og blaðalesendur á dögum glasnost þekkja sálar-
angist Tantalusar konungs. Safamiklir ávextir vorsins í Moskvu
hanga á greinunum, en þó að margir þeirra séu nú ekki lengur
bannaðir, eru þeir ennþá utan seilingar.
Askriftaflöld-
inn frystur
Nýlegasta dæmið er aðeins fárra
vikna gamalt. Þá tilkynnti sam-
gönguráðuneytið, að fjöldi áskrifta
42 blaða og tímarita yrði takmark-
aður. Þama á meðal voru vinsæl-
ustu boðberar gagnrýnnar hugsun-
ar, vægðarlausra afhjúpana og bók-
mennta — nýlausir undan oki rit-
skoðunarinnar.
Ástæða þessa var, að sögn
stjómvalda, pappírsskortur. Verður
sú skýring að teljast trúverðug í
landi, þar sem oftlega er skortur á
salemispappír. En opinberar skýr-
ingar eru ekki eins hátt skrifaðar
og hér einu sinni.
„Takmörkun áskrifta getur gefið
þeirri hugmynd byr undir vængi,
að íhaldsöflunum hafi tekist að
klekkja á glasnost,“ segir Andrei
Nemzer bókmenntagagnrýnandi í
grein í tímaritinu Ogonjok.
Ogonjok, sem hefur verið fljótt
að tileinka sér nýjungar og selst
upp fyrst allra tímarita, hefur
kvartað hástöfum yfir áskriftatak-
mörkuninni.
Ritstjóri Ogonjok, Vítalf A. Kor-
otítsj, sagði, að nokkrir lesenda
tímaritsins hefðu sofið fyrir utan
pósthús 1. ágúst síðastliðinn, þegar
nýtt áskriftartímabil hófst, en verið
tjáð, að fjöldi áskrifenda Ogonjok,
Noví Mfr og Znamja — allra sókn-
djörfustu tímaritanna — yrði
óbreyttur. Hefðu hundmð manna
skrifað og hringt til þess að biðja
um undanþágu.
Notuð tíma-
rit eftirsótt
í grein eftir Vladímír Lakshín í
Moskvufréttum, sem einnig er með-
al fyrmefndra blaða, sagði, að
ríkinu bæri að láta til sín taka, ef
pappírsskorti væri um að kenna,
t.d. með tilfærslu á pappír frá
„áróðurs- og gervivísindaritum,
sem enginn hefur þörf fyrir“.
Meðal eftirsóttustu hluta nú um
stundir em notuð tímarit — einkum
„þykku tímaritin“ eins og Novy
Mír, Znamja og Drúzhba Narodov,
sem birta skáldverk sem framhalds-
efni löngu áður en kerfísútgáfumar
koma þeim á markað í bókarformi.
Snjáð aprílhefti af Drúzhba
Narodov, árgangi 1985, sem m.a.
hefur að geyma skáldsögu Anatolíjs
Rybakovs, „Bömin frá Arbat“,
gengur á um 2000 krónur eintakið.
Ýtttil hliðar
Á hinn bóginn rykfalla verk
Leoníds Brezhnevs og samtíðar-
manna hans í bakherbergi Bóka-
safns nr. 73 i drungalegri 19. aldar
byggingu við Sústsjevskajastræti.
Endurminningar og ræður fyrr-
verandi leiðtoga hafa verið grisjað-
ar, þar sem þær hafa legið ósnertar
í hillum safnsins, í mörgum eintök-
um. Þessi verk hafa verið látin víkja
fyrir opinskárri og líflegri bók-
menntum Gorbatsjov-tímans.
„Ef ég hefði ráðið, hefði ég fleygt
þessu fyrir löngu," segir Svetlana
V. Rostkovskaja, forstöðumaður
safnsins. Menningarmálaráðuneyt-
ið gaf bókasöfnum nýlega fijálsar
hendur til að ýta „sofandi" lesefni
til hliðar.
í bréfí, sem bókasafnsfræðingur