Morgunblaðið - 24.09.1988, Blaðsíða 56

56
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. SEPTEMBER 1988
n
jj'Rétbur dag&ns! dag er c\llui- sá kaJiar
£>err\ þú getur i þ]g íáticS Pyrlr lo.ooo Kr.
Hvemig’ má það vera að
við höfnuðum í þessu, úr
því þú baðst mín ekki og
ég ekki þín?
Skipulagsleysi í
menntamálum á íslandi
Til Velvakanda.
Það vill svo til að ég er nemandi
hér á íslandi og hef gengið gamla,
góða menntaveginn. Ferillinn hófst
í bamaskóla og eftir þrautalausa
göngu í gegnum gagnfræðaskóla og
framhaldsskóla, var stefnan sett á
háskólann. Mjög margir kannast við
þennan feril og hafa þrætt hann
sjálfir.
Nú á tímum er svo komið að stór
hluti þeirra sem hefja nám í háskól-
anum flosna upp úr námi, þora ekki
í próf eða falla. Gamlir framtíð-
ardraumar verða að víkja fyrir blák-
öldum veruleikanum. Ljúfa lífið í
framhaldsskólanum virðist bamale-
ikur einn en nú er alvara lífsins tek-
in við.
Þessi vonbrigði mætti spara mörg-
um góðum námsmanni með því að
reyna að miða kennsluna á fram-
haldsskólastigi við það að nemandinn
eigi að vera þokkalega vel undir það
búinn að takast á við háskólastigið.
Meiri samvinna þarf að eiga sér stað
milli framhaldsskóla og háskólans
svo að viðbrigðin fyrir nemendur séu
ekki eins mikil og raun ber vitni.
Þessu er hægt að breyta ef áhugi
er fyrir hendi. Það verður að herða
kröfiimar mun meira í framhalds-
skólunum og þá geta nemendur gert
sér grein fyrir því hverju þeir geta
átt von á í framtíðinni. Það þýðir
ekkert að hleypa fólki í gegn ef það
hefur eftir sem áður ekkert vit á því
sem það á að hafa verið að læra.
Á vorin flykkjast stúdentamir með
hvítu húfumar sínar út úr fram-
haldsskólunum með bros á vör og
telja sig hafa sigrað heiminn. Sú
ánægja getur verið mjög mikil, jafn-
vel þótt margir hafi ekki glæsilegar
einkunnir að státa af. Til hvers er
verið að hleypa öllu þessu fólki í
gegn þegar það getur svo engan
veginn tekist á við frekara nám
vegna skorts á aga og þekkingu?
Það væri gáfulegra að fella nemend-
ur strax í framhaldsskólunum heldur
að hleypa þeim í gegn þrátt fyrir
slælega frammistöðu.
Eins og ástandið er í dag, er verið
að ala upp letingja í framhaldsskól-
unum. Kröfumar sem eru gerðar til
nemenda eru alltof litlar. Nú orðið
er stúdentsprófið á svipuðu stigi og
gagnfræðaprófið var fyrir u.þ.b. tutt-
ugu ámm og því verður að breyta
áður en illa fer.
Nú orðið er skortur á nemendum
í vissar greinar í iðnskólunum því
að allir geta farið í framhaldsskólana
og náð sér í stúdentshúfu án þess
að hafa nokkuð fyrir því. Það hefur
alltaf þótt fínt að hafa stúdentspróf
en hvaða gagn er að því í sjálfu sér
ef fólk er eftir sem áður ekki fært
um að takast á við frekara nám.
Iðngreinamar þarf að hefja til
vegs og virðingar á ný því það er
mun virðingarverðara að ná sér í
réttindi í iðngrein heldur en að ná
sér í stúdentshúfu án þess að kunna
neitt.
Þeir sem á annað borð em færir
um að mæta hertum kröfum í fram-
haldsskólunum geta þá tekið stúd-
entspróf og farið síðan í háskólann
vel undirbúnir undir námið þar.
Það er gífurlegur kostnaður sem
liggur í því að nemendur geta hang-
ið heilt ár í háskólanum án þess að
ná prófi í nokkurri grein. Þetta er
bæði slæmt fyrir viðkomandi ein-
stakling og fyrir þjóðfélagið í heild.
Nemandi
Útvarpsmálin og gamla góða gufan
Kæri Velvakandi.
Mikið hefur verið ritað og rætt
um útvarpsmál að undanfömu og
sýnist sitt hveijum. Á meðan gamla
gufan var og hét fengu menn að
heyra allt sem hægt var að hlusta á
í útvarpi.
Nú er öldin önnur. Útvarpsstöðv-
um fjölgar óðfluga og frelsið á að
bjarga öllum málum. Hvað höfum
við svo fengið með öllu þessu frelsi?
. Ekkert nema síbylju, tónlist og aft-
ur tónlist.
Hvað er orðið af öllu þessu frá-
bæra útvarpsfólki sem virkilega
kunni til verka? Ég er sjálf mikill
útvarpshlustandi og sakna virkilega
talaðs máls í öllum hávaðanum sem
tröllríður útvarpsstöðvunum.
Ég sakna sérstaklega samtals-
þátta sem vom og era mjtt uppá-
hald. Mínir útvarpsmenn vora þau
Jónas Jónasson og Ragnheiður
Davíðsdóttir. Þau hafa þann eigin-
leika sem fáum er gefinn, að kunna
að ná fram því besta hjá viðmælend-
um sínum. Ég set mig því ekki úr
færi að hlusta á Jónas þegar hann
er með sína þætti á gufunni en ég
sakna Ragnheiðar sárlega. Hún er
að mínu mati besta útvarpskven-
rödd og stjómandi sem komið hefur
fram í útvarpi. Ég veit um flöl-
marga sem sakna þátta hennar á
fimmtudagskvöldum. Hún var
sannarlega ljósgeisli í því myrkri
sem ríkir í þessum stöðvum. Má ég
vinsamlegast biðja um að hún komi
sem fyrst í loftið aftur.
Jónína Pedersen.
Ragnheiður Davíðsdóttir út-
varpsmaður.
Víkverji skrifar
Víkverkji gluggaði um daginn í
Árbækur Reykjavíkur 1786-
1936 eftir dr. Jón Helgason. Af
forvitni leit hann í texta um tíðar-
far í Reykjavík haustið 1888, fyrir
hundrað áram. Þar segir
„Haustið var blíðviðrasamt, svo
vetrar varð varla vart fyrr en undir
jól. Þá brá til ótíðar og hlóð niður
miklum snjó. Hinn 22. nóvember
gerði hér í bæ aftakaveður, sem
braut fjölda af bátum og bryggjum
og færði janfnvel hús út af granni.
Allt þetta ár var ómunaafli hér
sunnanlands, og nokkra daga í nóv-
ember gekk fiskurinn upp í land-
steina hér; mátti heita mokafli hér
á höfninni og inn um öll sund ..."
En hvað bar til tíðinda í
Reykjavík anno 1888? Sitthvað.
M.a. að dr. Friðþjófur Nansen kom
í heimsókn á leið til Grænlands.
Glímufélagið Ármann var stofnað.
Harðar deilur stóðu um „fólks-
flótta" til Vesturheims. Þar leiddu
einkum saman hesta sína Bénedikt
Gröndal, skáld, og Jón Ólafsson,
ritstjóri.
XXX
Lifum við íslendingar um efni
fram?
Því heldur Tómas Ingi Olrich,
kennari á Akureyri, fram í athyglis-
verðri grein hér í blaðinu á dögun-
um. Hann segir orðrétt:
„Vandi íslendinga er sá að við
lifum um efni fram. Lífskjör þjóðar-
innar era fengin að láni. Það er
raunar langt síðan við höfum aflað
þess sem við eyðum. Frá 1970 höf-
um við á hverju einasta ári eytt
meira en við höfum aflað, nema
árin 1978 og 1986, en þá var óvera-
legur afgangur af viðskiptum okkar
við aðrar þjóðir. Við eram með
skuldugustu þjóðum heims."
Víkveiji staldraði við þessi orð.
Ber viðskiptahallinn við umheiminn
og erlend skuldasöfnun, sem era
dijúgstór hluti af efnahagsvanda
þjóðarinnar, vott um þjóðareyðslu
umfram þjóðartekjur? Sækjum við
lífsmáta okkar í erlenda skuldasöfn-
un? Lifum við á kostnað komandi
kynslóða? Ljótt er ef satt er.
Er ekki kominn tími til að huga
að hagsýni í þjóðarbúskapnum? Eða
það sem er mál málanna að blása
nýju lífi í atvinnulífið, verðmæta-
sköpunina, tekjuöflun þjóðarinnar?
Það verður ekki gert með miðstýrð-
um haftabúskap. Ríki haftabúskap-
ar raða sér í neðstu sætin þegar
velmegun þjóða er mæld, til dæmis
á mælikvarða þjóðartekna á hvem
vinnandi mann. Hvatar atvinnulífs-
ins og verðmætasköpunar liggja í
framtaki fólks, fijálsræði og ábata-
von.
XXX
að er mikið talað um lífskjör,
vöruverð og kaupmátt eins og
fyrri daginn og skiptingu þjóðar-
teknanna. Hvað tekur ríkið til sín
stóran hluta af þjóðartekjum? Hvað
taka sveitarfélögin til sín stóran
hluta? Eftirstöðvamar koma til al-
mennings og atvinnuvega! Skipta-
hluturinn er dijúgskertur sköttum.
Fátt hefur meiri kjaraáhrif, til
góðs eða ills, en það, hver skatta-
stefna stjómvalda er. Þeim mun
stærri hlut sem hið opinbera tekur
til sín af þjóðartekjum, þeim mun
minna verður eftir hjá fólki og fyrir-
tækjum. Sigurður Öm Bemhöft,
nemi, kemst svo að orði í blaða-
grein í vikunni:
„Með því að standa í vegi fyrir
að nýjar skattaálögur verði lagðar
á almenning hefur forsætisráðherra
varið fólk gegn 10% tekjutapi, sem
hefði ranni beint í samneyzluna og
eflingu ríkisbáknsins."
Skattheimta ríkisins kemur ekki
sízt fram í neyzlusköttum, það er
í verði vöra og þjónustu. Þegar
Víkveiji eða hver annar kaupir
benzín á bílinn sinn, svo dæmi sé
tekið, er góður helmingur þess sem
hann borgar fyrir eldsneytið skattar
til ríkisins. Það era ekki bara svo-
kallaður matarskattur (eða krata-
skattur) sem kemur við buddu
heimilanna. Tollar, vöragjöld og
söluskattur segja til í öilum heimil-
isútgjöldum.
Máske er það þungavigaratriðið
í kjöram fólks og heimila, hvaða
skattastefna ræður ferð í þjóðfélag-
inu?