Morgunblaðið - 24.09.1988, Qupperneq 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. SEPTEMBER 1988

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
ÁrniJörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
ÁgústlngiJónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 70 kr. eintakið.
Skriðdrekar
sendir til Jerevan
STJÓRNARMYNDUNARVIÐRÆÐUR
Krafa Alþýðubanda-
lagsins að hætt verði
við álver í Straumsvík
- segir Hjörleifiir Guttormsson alþingismaður
Fyrir skömmu var þess
minnst að 20 ár voru lið-
in síðan fímm Varsjárbanda-
lagsríki undir forystu Sov-
étríkjanna sendu skriðdreka
inn í Prag, höfuðborg Tekkó-
slóvakíu, til að bijóta á bak
aftur frelsisvilja fólksins þar.
Þá var riflað upp að enn
væri Brezhnev-kenningin í
gildi en í henni felst að
Kremlveijar telja sig hafa
„rétt“ til að hlutast til um
málefni þeirra ríkja þar sem
sósíalismi hefur verið inn-
leiddur. Vilja þeir veija ein-
ræðislega stjómarhætti sem
honum fylgja og það sem
þeir hafa kallað árangurinn
sem af þeim hefur unnist.
í tilefni af 20 ára aftnæli
innrásarinnar í Prag kom
fram, að ráðamenn í Moskvu
telja sig enn hafa sama „rétt“
og þá til að bijóta á bak aft-
ur vilja þjóða í öðrum löndum,
ef þeim fínnst hann í and-
stöðu við sovéska hagsmuni.
Var þetta staðfest á sama
tíma og ljóst er að Sovétríkin
hafa ekki sama afl og áður
til að halda úti heijum í ijar-
lægari löndum. Rauði herinn
er á leið út úr Afganistan.
Kúbveijar eru að draga úr
hemaði í þágu Sovétríkjanna
í Angóla og Víetnamar sem
em staðgenglar Sovétmanna
í Kambódíu virðast vera að
draga úr hemaði sínum. Sov-
éskur efnahagur leyfír ekki
hemað á fjarlægum slóðum
og þeir sem best þekkja til
stjómarhátta í Kreml ^ru
þeirrar skoðunar að hús-
bændumir þar séu aðeins að
rifa seglin til að geta iátið
meira að sér kveða, þegar
þeir hafa saftiað nýjum kröft-
um.
Hvað sem þessu líður er
ljóst að innan Sovétrflg'anna
blasa við vandleystir erfíð-
leikar sem eiga rætur að
rekja til þess að þjóðimar sem
mynda sovésku ríkjaheildina
sætta sig alls ekki við mið-
stjómina frá Moskvu. Á
fímmtudag vom skriðdrekar
sendir inn á götur Jerevan,
höfuðborgar Sovétlýðveldis-
ins Armeníu, til að hræða
íbúana þar frá frekari mót-
mælum gegn þeirri ákvörðim
ráðamanna í Moskvu að leyfa
ekki íbúum fjallahéraðsins
Nagomo-Karabak að samein-
ast Armenínu og segja sig
úr lögum við sovéska lýðveld-
ið Azerbajdzhan.
Þjóðemisólga innan Sov-
étríkjanna sjálfra færist í
vöxt. Það em ekki Armenar
einir sem vilja ekki lúta mið-
stjóminni frá Moskvu. íbúar
Eystrasaltsríkjanna em á
sama báti. Þrátt fyrir tilraun-
ir til að bæla þjóðemiskennd
þar sprettur hún upp um leið
og íbúamir eygja þá von að
einhver breyting kunni að
vera í vændum. Enn á eftir
að koma í ljós hvort Míkhaíl
Gorbatsjov sé aðeins maður
breytinga í orði en ekki á
borði. Á hann er nú hrópað
á götum úti í Síberíu og hann
krafínn um nauðþurftir. Hef-
ur hann þrek til að beita sér
fyrir raunvemlegum breyt-
ingum? Eða er hann aðeins
handbendi KGB og annarra
afla sem vilja róta lítillega
upp í kerfínu til að treysta
það enn í sessi? Utan og inn-
an Sovétrflqanna lengir menn
eftir haldbæmm svömm við
þessum spumingum.
Viðhaldá
Þjóðleik-
húsinu
Um það hefur verið rætt
um nokkurt skeið að við-
haldi á Þjóðleikhúsinu væri
ábótavant og nauðsyn bæri
til að gera ráðstafanir í því
skyni að veija bygginguna
skemmdum. Á sínum. tíma
var harkalega deilt um stað-
arval fyrir þetta giæsilega
hús. Þær deilur eru fyrir
löng^u úr sögunni. Á hinn
bóginn er ljóst að til ágrein-
ings kemur ef ætlunin er að
byggja við húsið eða breyta
því innan dyra.
Við núverandi aðstæður
skiptir mestu máli að skipu-
lega verði tekið til hendi við
viðhald á íjóðleikhúsinu. Það
er núlifandi kynslóð til vansa
ef hún lætur þessa byggingu
drabbast niður.
Hjörleifur Guttormsson al-
þingismaður Alþýðubandalags-
ins segir að það hljóti að vera
krafa flokksins í yfirstandandi
stjórnarmyndunarviðræðum að
hætt verði við byggingu nýs ál-
vers í Straumsvík. Hann segir
að miðað við þá atvinnuupp-
byggingu, sem við blasi að taka
þurfi á, væri það hrein fásinna
að ætla að fara að tvöfalda eða
þrefalda álframleiðslu í
Straumsvík á næstu árum. Stefna
fráfarandi ríkisstjórnar var að
byggt verði nýtt álver í
Straumsvík, „en það mál hlýtur
að fara út af borðinu við þessa
stjómarmyndun“, sagði Hjörleif-
ur við Morgunblaðið í gær.
Hjörleifur Guttormsson sagði sl.
miðvikudag að hann væri ekki sér-
lega hrifinn af því stjómarmynstri,
sem nú er að verða ofan á. í gær
lýsti hann sig hins vegar fylgjandi
því og aðspurður um hversvegna
hann hefði breytt um skoðun sagð-
GUÐRÚN Helgadóttir þingmað-
ur Alþýðubandalagsins segir að
það sé ekki útrætt mál enn að
flokkurinn verði að gefa efitir í
kjaramálakröfúm við stjómar-
myndunina og bendir á að mið-
stjóra flokksins taki endanlega
ákvörðun um stjómarþátttöku.
Hún segist alltaf hafa verið tilbú-
in til að vinna að því að ná sam-
an um þessa stjóra ef flokkurinn
nái fram þeim stefhumiðum sem
hann óskar eftir.
„Afstaða mín hefitr alltaf verið
dagljós: Mér fínnst þetta vera til-
raunarinnar vert ef við náum fram
okkar megin stefnumiðum sem við
höfum óskað eftir. Við erum að
fara í þá vinnu núna að sjá hveiju
við náum fram en ég hef alltaf
verið tilbúin og unnið af heilindum
í viðræðum um þessa sljóm. Mér
er því óskiljanlegt að menn haldi
því fram að ég sé á móti þessari
stjórn," sagði Guðrún Helgadóttir
við Morgunblaðið í gær þegar hún
var spurð um afstöðuna til væntan-
legrar stjómar Steingríms Her-
mannssonar.
— Þú sagðir í vikunni að vinstri
stjóm án Kvennalista væri óumdeil-
anlega minnihlutastjóm, og þú vild-
ir ekki taka þátt í slíku samstarfi.
Hefur sú afstaða breyst?
„Ég taldi þá fyrst og fremst allt
of fáa styðja stjómina en við höfum
núna nokkra vissu fyrir því að þetta
verður ekki minnihlutastjóm heldur
meirihlutastjóm og að því hefur jú
verið stefnt enda fékk Steingrímur
Hermannsson ekki umboð til ann-
ars.“
ist Hjörleifur aldrei hafa haft á
móti vinstra samstarfi. Á miðviku-
daginn hefði Kvennalistinn hins
vegar verið að ganga út úr stjómar-
myndunarviðræðunum og Hjörieif-
ur sagðist hafa viljað sjá Kvenna-
listann með í slíkri ríkisstjóm. Þá
hefði heldur ekki verið skýrt að
stjómin hefði öraggan meirihluta á
þingi og því hefði sér ekki þótt
vænlega horfa með þetta stjómar-
mynstur.
„Ég hef alltaf verið talsmaður
vinstra samstarfs, að uppfylltum
málefnalegum skilyrðum og að
málefnaleg samstaða takist á milli
flokka. Ég mun styðja þessa stjóm
heilshugar og með glöðu geði ef
þetta tekst, og reyna að tryggja
það að hún verði til heilla fyrir þjóð-
ina. Það á hins vegar eftir að reyna
á það hvort samstaðan næst,“ sagði
Hjörleifur.
Aðspurður hvers vegna Alþýðu-
bandalagið hefði sætt sig við að
laun yrðu fiyst fram til 1. febrúar,
— Flokkurinn hefur bakkað í
kröfum sínum um launamálin?
„Það er ekki útrætt mál ennþá.
Síðan er það auðvitað miðstjóm
Alþýðubandalagsins sem tekur
ákvörðun um stjómarþátttöku
sagði Hjörleifur að það væri auðvit-
að mjög þungt fyrir Alþýðubanda-
lagið að ná ekki fram sínum kröfum
á því sviði. „Ég lít þó svo á að hjá
stjóm, sem ætlar að sitja f 3 ár,
vega önnur mál kannski þyngra
þegar iitið er til framtíðar. Þar era
stór áhugasvið Alþýðubandalagsins
sem ég ber sérstaklega fyrir bijósti,
svo sem landsbyggðarmál, en engin
kjaramál eða jöfnunarmál verða
leidd hér til lykta ef landsbyggðin
nær ekki fram stóram leiðrétting-
um.
Þá nefni ég utanríkismálin, en
þar hefur Alþýðubandalagið lengi
haft nokkra sérstöðu og þar hljótum
við að leggja fram okkar kröfur inn
í þessar viðræður. Ég hef síðan
starfað að umhverfismálum um
tveggja áratuga skeið og ég vona
að við þessa stjómarmyndun takist
að koma þeim málum skikkanlega
fyrir í stjómarráði íslands," sagði
Hjörleifur Guttormsson.
þannig að málin standa þannig
núna. En við höfum þegar náð
nokkram breytingum á málefna-
grandveliinum en okkur finnst þær
ekki nægar og munum reyna enn.“
— Getur þá enn slitnað upp úr
viðræðunum að þínu mati?
„Við skulum vona ekki. Ég held
að það sé vilji til þess að ná saman
um þau atriði sem mikilvægust
era,“ sagði Guðrún Helgadóttir.
Likleg ráðherraefni ræðast við í gangi fúndasala rflrisins í Borgartú
Alþýðubandalagsins og Jón Baldvin Hannibalsson formaður Alþýðuflo
Ekki útrætt mál að
flokkuruin gefí eftír
- segir Guðrún Helgadóttir al
þingismaður Alþýðubandalags